چرا فقرا از آلودگی سهم بیشتری دارند؟

بیش از ۸ میلیون نفر در تهران هر روز در هوای آلوده نفس می‌کشند. در ماه‌های سرد سال، تهران دوباره به یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان تبدیل می‌شود. اما آلودگی هوا فقط یک بحران زیست‌محیطی نیست؛ این مسئله به قیمت سلامت مردم و اقتصاد کلان تهران تمام می‌شود.

به گزارش روز نو هزینه‌های سنگین درمان، غیبت‌های شغلی، کاهش بهره‌وری و افت کیفیت زندگی، همه و همه هزینه‌هایی هستند که تهران به‌طور روزانه به‌خاطر آلودگی هوا می‌پردازد.

در مهر ماه ۱۴۰۴، تهران شاهد آلودگی شدید هوا بود که به‌ویژه در هفته‌های پایانی ماه به اوج خود رسید. ۱۰ روز از ۳۱ روز مهر، هوای تهران در وضعیت قابل قبول قرار داشت و بقیه روز‌ها به یکی از آلوده‌ترین ماه‌های دهه اخیر تبدیل شد.

روز گذشته نیز وضعیت قرمز در تهران اعلام شد و براساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، از ابتدای امسال تاکنون کیفیت هوای پایتخت ۶ روز در وضعیت پاک، ۱۲۱ روز قابل قبول، ۹۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، هشت روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز در شرایط خطرناک قرار داشته است.

اما، این تنها بخشی از بحران است؛ هزینه‌های اقتصادی ناشی از آلودگی هوا برای تهران، به‌طور مستقیم بر بهره‌وری افراد، هزینه‌های درمانی و کاهش ارزش مسکن تأثیر گذاشته و می‌گذارد.

غیبت شغلی و تحصیلی؛ ۳۰۰ میلیون دلار هزینه روزانه

به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) و داد‌های مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس، در روز‌های آلوده، تهران شاهد غیبت‌های شغلی و تحصیلی گسترده است. طبق آمار‌های جدید، در هر روز آلوده، ۲ میلیون نفر در تهران از کار خود غیبت می‌کنند و این امر هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار به اقتصاد کشور وارد می‌آورد.

این هزینه‌ها تنها محدود به غیبت از کار نیست. محمد، یک کارمند تهرانی می‌گوید: «در روز‌هایی که هوا آلوده است، من مجبورم از مرخصی استفاده کنم، چون مشکلات تنفسی دارم. این مسئله نه تنها به‌سلامت من ضربه می‌زند، بلکه باعث می‌شود که بهره‌وری‌ام هم پایین بیاید.»

هزینه‌های درمانی؛ ۴ ٫ ۳ میلیارد دلار برای بیماری‌های تنفسی و قلبی

آلودگی هوا، قاتل خاموشی است که روز به روز از ذخایر بهداشت و درمان کشور می‌کاهد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، هزینه‌های درمانی ناشی از بیماری‌های تنفسی و قلبی در تهران به ۴ ٫ ۳ میلیارد دلار در سال می‌رسد. این رقم شامل درمان بیماری‌هایی، چون آسم، برونشیت، سرطان ریه و بیماری‌های قلبی است.

نیلوفر، یک ساکن تهران که مبتلا به آسم است، می‌گوید: «روز‌هایی که هوا آلوده است، حتی نمی‌توانم بیرون بروم. هزینه‌های درمانی برای دارو‌ها و ویزیت پزشک، فشار زیادی به خانواده‌ام وارد کرده است.»

این هزینه‌ها در نهایت بر دوش دولت و خانوار‌ها قرار می‌گیرد و تنها بر روی سلامت مردم اثر نمی‌گذارد، بلکه به‌طور مستقیم هزینه‌های عمومی را افزایش می‌دهد. بر اساس تحقیقات مجله پزشکی نیوانگلند، این آلودگی‌ها علاوه بر بیماری‌های تنفسی، هزینه‌های زیادی به سیستم بهداشت و درمان کشور تحمیل می‌کند که سالانه در حدود ۱۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

کاهش ۳ تا ۶ درصدی قیمت مسکن به دلیل آلودگی هوا

طبق گزارش‌ها، آلودگی هوا فقط به مشکلات بهداشتی و اجتماعی محدود نمی‌شود، بلکه بر بازار مسکن و اقتصاد شهری تهران نیز تأثیر گذاشته است. مطالعات نشان می‌دهند که افزایش آلاینده‌ها به میزان ۳۰ قسمت در میلیارد (ppb) از آلاینده‌های NO₂، ۳ تا ۶ درصد از قیمت مسکن در تهران می‌کاهد. این کاهش قیمت در مناطق آلوده‌تری مانند جنوب و جنوب غربی تهران بیشتر مشاهده می‌شود.

این کاهش قیمت مسکن در برخی از مناطق تهران می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری‌ها و همچنین کاهش کیفیت زندگی در این مناطق منجر شود. این مسئله برای شهروندانی که در این مناطق زندگی می‌کنند، ضرر‌های مالی زیادی به همراه خواهد داشت.

تأثیرات اجتماعی؛ ۴۰ درصد از طبقه ضعیف جامعه در مناطق آلوده زندگی می‌کنند

آلودگی هوا در تهران باعث افزایش شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی شده است. گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان و اقشار کم‌درآمد بیشترین آسیب را از آلودگی هوا می‌بینند. طبق گزارش سازمان محیط زیست ایران، ۴۰ درصد از جمعیت طبقه ضعیف تهران در مناطقی زندگی می‌کنند که کیفیت هوای آنها از استاندارد‌های جهانی بسیار پایین‌تر است.

این نابرابری‌ها باعث می‌شود که اقشار کم‌درآمد در معرض بیماری‌های بیشتری قرار گیرند و هزینه‌های درمانی بیشتری بر دوش آنها گذاشته شود.

آلودگی هوا در تهران دیگر تنها یک بحران زیست‌محیطی نیست؛ بلکه یک بحران اقتصادی و اجتماعی است که هزینه‌های سنگینی به کشور وارد می‌کند. کاهش بهره‌وری، هزینه‌های درمانی، غیبت‌های شغلی، کاهش ارزش مسکن و شکاف‌های اجتماعی از جمله آثار منفی آلودگی هوا در تهران است.

برای مقابله با این بحران، نیاز است که دولت و سیاست‌گذاران از همین حالا وارد عمل شوند. سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی، استفاده از سوخت‌های پاک، تقویت قوانین محیط زیستی و ارتقاء آگاهی عمومی می‌تواند راهکار‌هایی باشد که نه تنها به بهبود وضعیت بهداشتی کمک می‌کند بلکه هزینه‌های اقتصادی ناشی از آلودگی هوا را نیز کاهش می‌دهد.