میزان سپرده بانکی ایرانیان مشخص شده!

تازه‌ترین داده‌های منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۳، مجموع مانده سپرده‌های بانکی کشور به عدد قابل توجه ۱۳۵۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم نسبت به اسفند ۱۴۰۲ رشدی چشمگیر را تجربه کرده و گویای روند ادامه‌دار افزایش نقدینگی در شبکه بانکی است.

رتبه‌بندی استان‌ها از نظر مانده سپرده‌ها

تازه‌ترین آمار بانک مرکزی درباره مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی نظام بانکی در پایان سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تمرکز منابع مالی در استان تهران به شکل نگران‌کننده‌ای بالا رفته و نابرابری منطقه‌ای در توزیع این منابع همچنان ادامه دارد.

تهران به‌تنهایی نزدیک به ۶۰ درصد سپرده‌های بانکی کشور و بیش از ۶۲ درصد کل تسهیلات اعطایی را در اختیار دارد؛ در حالی که برخی استان‌ها سهمی کمتر از یک درصد از کل منابع بانکی را جذب کرده‌اند.

بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، مانده کل سپرده‌های ریالی و ارزی شبکه بانکی کشور تا پایان اسفند ۱۴۰۳ به ۱۳۵۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. از این رقم، ۸۰۷۴ هزار میلیارد تومان مربوط به استان تهران است که معادل ۵۹.۷ درصد کل سپرده‌ها را تشکیل می‌دهد.

یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپرده‌ها در استان تهران، مربوط به استقرار دفاتر مرکزی بسیاری از شرکت‌ها و موسسات تولیدی سایر استان‌ها در استان تهران ذکر شده؛ به طوری که عمده فعالیت‌های بانکی آنها از طریق شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری استان مذکور (تهران) انجام می‌شود.

در حوزه تسهیلات نیز، مانده کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها (اعم از جاری و غیرجاری) در پایان سال گذشته به ۱۰۶۷۸ هزار میلیارد تومان رسیده است که از این میزان نیز، ۶۶۲۱ هزار میلیارد تومان یعنی ۶۲ درصد آن در استان تهران متمرکز شده است.

این درحالی است که استان کهگیلویه و بویراحمد تنها ۳۵.۹ هزار میلیارد تومان سپرده بانکی دارد؛ معادل کمتر از ۰.۳ درصد از کل کشور.

استان ایلام نیز فقط ۴۱ هزار میلیارد تومان مانده سپرده داشته است. در مقابل، تهران به‌تنهایی بیش از مجموع ۲۰ استان کشور سپرده جذب کرده است.

بر اساس آمار رسمی بانک مرکزی، در میان ۳۱ استان کشور ۱۰ استان دارای بالاترین مانده سپرده بانکی (هزار میلیارد تومان):

تهران – ۸۰۷۴ ٫ ۷۲۳

خراسان رضوی – ۵۵۷ ٫ ۹۹۸

اصفهان – ۵۴۳ ٫ ۸۵۷

فارس – ۳۸۹ ٫ ۴۳۶

آذربایجان شرقی – ۳۴۴ ٫ ۰۴۴

مازندران – ۲۸۶ ٫ ۴۵۴

البرز – ۲۷۸ ٫ ۰۹۴

گیلان – ۲۲۷ ٫ ۳۵۴

یزد – ۲۰۳ ٫ ۵۹۸

خوزستان – ۱۹۸ ٫ ۹۳۶

این ۱۰ استان در مجموع بیش از ۱۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان از سپرده‌های کل کشور را در اختیار دارند؛ معادل ۸۵ درصد از کل مانده سپرده‌ها.

۵ استان با کمترین مانده سپرده بانکی:

کهگیلویه و بویراحمد – ۳۵ ٫ ۹۱۷

ایلام – ۴۱ ٫ ۰۳۸

خراسان جنوبی – ۴۹ ٫ ۵۰۸

سمنان – ۵۴ ٫ ۹۷۷

چهارمحال و بختیاری – ۶۲ ٫ ۸۷۷

مجموع سپرده این پنج استان کمتر از ۲ درصد از کل کشور است

تحلیل نابرابری منطقه‌ای

شکاف مالی عمیق میان استان‌ها در مانده سپرده‌ها، مسئله‌ای است که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی منطقه‌ای، سرمایه‌گذاری‌های داخلی، و عدالت مالی داشته باشد. استان‌هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و خراسان جنوبی نه‌تنها از نظر جمعیت، بلکه از نظر سهم در جذب منابع بانکی نیز بسیار پایین‌تر از میانگین ملی قرار دارند.

کارشناسان معتقدند این شکاف می‌تواند به دلیل ترکیبی از عوامل زیر باشد:

تفاوت در سطح درآمد و تولید ناخالص استانی

تمرکز شرکت‌های بزرگ اقتصادی و دولتی در برخی مناطق

کمبود شبکه مؤثر بانکی در استان‌های محروم

مهاجرت سرمایه به استان‌های مرکزی و کلان‌شهر‌ها

پیشنهاد سیاستی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای توسعه متوازن اقتصادی در کشور، باید سهم مناطق محروم از منابع بانکی افزایش یابد. از جمله سیاست‌های قابل پیگیری:

الزام بانک‌ها به حفظ درصدی از منابع جذب‌شده در استان محل

توسعه زیرساخت‌های بانکی دیجیتال و فیزیکی در استان‌های با سهم پایین

ایجاد مشوق‌های مالیاتی و اعتباری برای سرمایه‌گذاری در استان‌های کم‌برخوردار

نظارت و تنظیم‌گری دقیق‌تر بر نحوه تخصیص سپرده‌ها و تسهیلات در سطح ملی

طبق این گزارش؛ تا پایان سال ۱۴۰۳، کل مانده سپرده‌های بانکی کشور به بیش از ۱۳۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که بخش عمده‌ای از آن در دست چند استان محدود است. این نابرابری در توزیع منابع، زنگ خطری برای رشد نامتوازن و شکاف‌های منطقه‌ای در کشور است. بازنگری در سیاست‌های تخصیص منابع بانکی، ضرورتی انکارناپذیر برای پیشرفت عادلانه و پایدار اقتصادی محسوب می‌شود.