دونالد ترامپ و خاورمیانه گردی/ سناریو ترامپ برای حضور در آسیا مشخص شد

ترامپ که یکی از رسانه‌ای‌ترین روسای جمهور آمریکاست، پیش از سفر خود اعلام کرده که این سفر پر از اخبار مختلف خواهد بود. او از اعلامیه‌ای بزرگ و مهم خبر داده و البته حاشیه‌هایی نیز از هم‌اکنون در این ارتباط در رسانه‌ها پیچیده است. او در گذشته و در دور اول ریاست جمهوری خود نیز به عربستان سفر کرده بود؛ سفری که دستاورد‌هایی برای دو کشور از جمله سرمایه‌گذاری آمریکا در بخش پتروشیمی عربستان داشت. اکنون نیز به نظر می‌رسد سفر هفته آینده ترامپ به منطقه در همین راستا باشد. «آرمان ملی» در گزارش زیر سناریو‌های سفر ترامپ به منطقه را بررسی می‌کند.

آتش‌بس با حوثی‌ها

چند روز قبل و به فاصله یک روز از تهاجم بزرگ اسرائیل به فرودگاه صنعا، دونالد ترامپ اعلام کرد که بین آمریکا و حوثی‌های یمن آتش‌بس ایجاد شده است. او گفت: حوثی‌ها از او خواسته‌اند ارتش آمریکا دیگر به آنها حمله نکند و رسانه‌ها در این ارتباط نوشتند احتمالا حوثی‌ها نیز دست از اعمال قدرت در تنگه باب‌المندب علیه کشتی‌های آمریکایی و همچنین کشتی‌های اسرائیل که از این تنگه برای عبور دادن کالا‌های مد نظر اسرائیل حرکت می‌کنند، برداشته‌اند. از این رو، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ که این خبر را اعلام کرده، اکنون در سفر خود به منطقه پیرامون دستاوردهایش در این ارتباط با رسانه‌ها گفت‌و‌گو خواهد کرد. او مدعی است که توانسته به واسطه عمان با حوثی‌ها ارتباط گرفته و آنها را مجاب کند که برای رفت‌وآمد کشتی‌ها در باب‌المندب وضعیت غیرنرمال ایجاد نکنند و از این منظر، آرامش را به این آبراه استراتژیک بازگردانده است. البته برخی معتقدند این دستاورد ترامپ در آستانه دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا بر اصل مذاکرات اثر مثبت می‌گذارد؛ چرا که آمریکا عملاً از آرایش نظامی خارج شده و این مورد بر نوع مذاکره با ایران در ارتباط با پرونده هسته‌ای اثر می‌گذارد.

سرمایه‌گذاری دوسویه

از سوی دیگر، ترامپ به دنبال سرمایه‌گذاری در کشور‌های منطقه و سرمایه‌پذیری از کشور‌های منطقه در آمریکا است. او بار‌ها اعلام کرده که با عربستان سعودی توافق خواهد کرد تا این کشور یک تریلیون دلار در اقتصاد آمریکا سرمایه‌گذاری کند. همچنین، برای مقابله با توسعه همکاری‌های اقتصادی چین با کشور‌های در حال توسعه منطقه از جمله عربستان، به‌طور حتم با انتقال سطح خاصی از تکنولوژی به‌ویژه در قطر، امارات و عربستان موافقت خواهد کرد. به عبارت بهتر، می‌توان این‌گونه تحلیل کرد که هدف اقتصادی ترامپ در سفر به منطقه کنترل بازار‌های مصرف چین است تا از این طریق بر رشد اقتصادی چین و نفوذ پکن در کشور‌های در حال توسعه منطقه بکاهد و بازار آمریکا را در بازار کشور‌های منطقه ادغام کند.

طرح آبراهام در سکوت

ترامپ همواره کوشیده است طرحی موسوم به «طرح آبراهام» برای به رسمیت شناختن اسرائیل در منطقه را به اجرا درآورد. در دوره اول ریاست جمهوری‌اش بخشی از این طرح را اجرایی کرد و برخی کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس روابط اقتصادی و سیاسی با اسرائیل برقرار کردند. اکنون، اما با توجه به تحرکات ضداسرائیلی ملت‌های منطقه پس از حادثه ۷ اکتبر، به نظر می‌رسد ترامپ نیز به‌خوبی می‌داند که زمان مناسبی برای رایزنی با کشور‌های منطقه، به‌ویژه عربستان، برای ادامه طرح صلح اعراب و اسرائیل نیست. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که بن‌سلمان مذاکره درباره به‌رسمیت شناختن اسرائیل را از دستور کار سفر ترامپ به عربستان خارج کرده است. البته عربستان بار‌ها اعلام کرده که در صورتی حاضر به بحث در این‌باره است که دکترین ملک عبدا...، پادشاه فقید این کشور، درباره تشکیل دو کشور اجرایی شود؛ موردی که با توجه به فضای داخلی اسرائیل، ترامپ نیز می‌داند پیش نخواهد رفت.

اسرائیل در حاشیه

برخی رسانه‌ها با توجه به دیدار‌های اخیر نتانیاهو و ترامپ پیش‌بینی کرده بودند که ترامپ در سفر منطقه‌ای خود به اسرائیل نیز سفر کند. اما اعلام رسمی عدم سفر به تل‌آویو به این گمانه‌زنی‌ها پایان داد. این عدم سفر نشان می‌دهد که احتمالاً کشور‌های عربی سیاست‌های خود در قبال به‌رسمیت شناختن اسرائیل در موقعیت کنونی را به ترامپ منتقل کرده‌اند. ترامپ به‌خوبی می‌داند تا زمانی که مسئله غزه آنگونه که کشور‌های عربی می‌خواهند حل نشده، امکان بحث درباره این موضوع وجود ندارد. کشور‌های منطقه تأکید کرده‌اند که با اشغال غزه توسط اسرائیل مخالفند و حتی با طرح ترامپ برای انتقال مردم فلسطین از غزه به کشور‌های عربی مقاومت کرده‌اند. از مصر گرفته تا عربستان و قطر، مخالفت‌ها باعث شد ترامپ پیگیری این طرح را متوقف کند.

اعلامیه بزرگ و مهم

ترامپ اعلام کرده است که در این سفر یک اعلامیه بزرگ و مهم منتشر خواهد کرد. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که او احتمالاً نام «خلیج فارس» را به «خلیج عربی» تغییر خواهد داد؛ موضوعی که واکنش شدید مقامات ایرانی را به دنبال داشته است. از جمله سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی رئیس‌جمهور ایران، در واکنش به این ادعا گفت: «تاریخ را نمی‌توان با توییت تغییر داد. خلیج فارس تا همیشه فارس خواهد ماند.» محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران نیز در پیامی در شبکه اجتماعی X نوشت: «ترامپ بهتر است پیش از تحریف نام‌ها، کمی تاریخ بخواند. نام خلیج فارس، نه یک انتخاب سیاسی، بلکه ریشه‌دار در تاریخ و اسناد بین‌المللی است. هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند حقیقتی چند هزار ساله را با فشار دیپلماتیک یا رسانه‌ای پاک کند.» از سوی دیگر، سیدحسن خمینی نیز در سخنرانی‌اش در مراسمی در قم بدون نام بردن مستقیم از ترامپ، این اقدام را «نادانی بزرگ» خواند و گفت: «ملت ما حافظ هویت تاریخی خود است. هرگاه که دشمنان ما تلاش کرده‌اند نامی یا نشانی را پاک کنند، ملت ایران آن را پررنگ‌تر از پیش بازتاب داده است. خلیج فارس نه فقط یک نام، بلکه بخشی از شناسنامه ماست.» همچنین، پسر ترامپ با انتشار تصویری از خبر آسوشیتدپرس، اخبار مربوط به تغییر نام خلیج فارس را تکذیب کرد و این خبرگزاری را «فیک و کم‌اعتبار» نامید. ویتکاف نیز خبر تغییر نام را نادرست دانست. با این حال، برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که ترامپ ممکن است در شورای همکاری خلیج‌فارس حضور یافته و عربستان را به‌عنوان «برادر بزرگ» کشور‌های عربی در قالب یک پیمان امنیتی ویژه شبیه به ناتو معرفی کند.

سناریوی ایران!

در آخرین سناریو از اهداف سفر ترامپ، می‌توان به موضوع ایران اشاره کرد. در گذشته، دوحه میانجی میان ایران و آمریکا بوده و اکنون مسقط این وظیفه را بر عهده گرفته است. ترامپ ممکن است در این سفر، با کشور‌های عربی درباره نحوه پیشبرد مذاکره با ایران رایزنی کند. او در آستانه این سفر اعلام کرده است: «این مهم‌ترین زمان در تاریخ ایران است. ما می‌خواهیم ایران کشوری بزرگ، موفق و ثروتمند باشد. مردم ایران فوق‌العاده‌اند، اما نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند.» در گذشته، پس از چند دیدار میان ویتکاف و عراقچی، طرح‌هایی برای سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران با پیشنهاد وزیر امور خارجه ایران مطرح شد. از جمله، سرمایه‌گذاری آمریکا در توسعه نیروگاه هسته‌ای در ایران. برخی رسانه‌ها نیز از طرحی برای ایجاد یک مرکز غنی‌سازی منطقه‌ای با مشارکت ایران، آمریکا و کشور‌های منطقه برای توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای خبر دادند. شاید این همان خبر مهمی باشد که ترامپ وعده‌اش را داده است. موردی که می‌تواند نگرانی غربی‌ها را برای همیشه برطرف کند. اگر قرار باشد تصمیمی در این زمینه اتخاذ شود، دیداری در سطح بالا لازم و ضروری است؛ موردی که وزیر خارجه عمان نیز در آخرین مرحله مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط به آن اشاره کرده است. حتی اگر این گزینه هم فعلاً منتفی باشد، ترامپ بار دیگر اعلام کرده که برای توافق هسته‌ای حاضر است با رهبر یا رئیس‌جمهور ایران دیدار کند؛ دیداری که شاید در همین سفر و در یکی از کشور‌های منطقه برگزار شود.