آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی؛ پژوهشگر برجسته میراث مکتوب اسلامی
روزنو :در روزگاری که سرعت تحولات فناوری و گرایش به منابع دیجیتال، بخشی از سرمایه‌های مکتوب فرهنگی را در معرض فراموشی قرار داده، کوشش برای حفظ و شناسایی نسخه‌های خطی و آثار کهن بیش از پیش اهمیت یافته است. سید محمود مرعشی نجفی، فرزند آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی، با تمرکز بر همین حوزه، دهه‌ها از زندگی خود را صرف صیانت از این میراث کرده است. مدیریت کتابخانه بزرگ آیت‌الله مرعشی نجفی، تألیف و تصحیح ده‌ها اثر علمی و سفر‌های گسترده برای شناسایی و بازیابی نسخ خطی، بخشی از کارنامه او را شکل می‌دهد؛ کارنامه‌ای که نشان از تداوم یک سنت پژوهشی در حفظ حافظه تاریخی و فرهنگی ایران و جهان اسلام دارد.
سید محمود مرعشی نجفی؛ پژوهشگر حوزه نسخ خطی و مدیر کتابخانه تخصصی کیست؟
سید محمود مرعشی نجفی از پژوهشگران شناخته‌شده در حوزه کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی در ایران است. وی در سال ۱۳۲۰ خورشیدی در شهر قم و در خانواده‌ای مذهبی زاده شد. پدرش، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، از مراجع شیعه و بنیان‌گذار کتابخانه‌ای با تمرکز بر منابع اسلامی بود که پس از درگذشت او، مدیریت آن به فرزندش واگذار شد.
تحصیلات و مسیر علمی
سیدمحمود مرعشی نجفی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قم گذراند و سپس به تحصیل علوم حوزوی پرداخت. دروس مقدماتی و سطح را نزد استادانی، چون فاضل لنکرانی، لاجوردی، تجلیل تبریزی، نصیری سرابی، ستوده و ورامینی آموخت. همچنین از شرکت در درس خارج فقه پدرش بهره‌مند شد.
در کنار آموزش حوزوی، به موضوعاتی نظیر علم رجال، انساب و کتاب‌شناسی علاقه‌مند بود و به‌مرور در این زمینه‌ها فعالیت پژوهشی انجام داد. تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته جامعه‌شناسی ادامه داد؛ ابتدا در دانشگاه تهران و سپس در دانشگاه لندن، که در آنجا در سال ۱۹۸۵ موفق به گرفتن درجه دکتری شد.
بیشتر بخوانید: بازخوانی اندیشه موسسان حوزه علمیه قم | آیت‌الله بهجت؛ مهم‌ترین چهره عرفان شیعی
فعالیت‌های پژوهشی
بخش زیادی از فعالیت‌های وی به گردآوری، فهرست‌نویسی و معرفی نسخه‌های خطی اختصاص دارد. مرعشی نجف افزون‌بر تألیف شماری از کتب پژوهشی، در تدوین و آماده‌سازی آثار دیگران نیز مشارکت داشته است.
از جمله تألیفات او می‌توان به کتاب‌هایی در حوزه شرح احوال متفکران اسلامی مانند ابن‌سینا، ابوحامد غزالی و فارابی اشاره کرد. همچنین در زمینه نسخه‌شناسی، کتاب‌هایی نظیر المسلسلات فی الاجازات، کتاب‌شناسی توصیفی آثار پدرش، و موسوعة الامامة فی نصوص أهل السنة را منتشر کرده است.
وی همچنین در زمینه تصحیح متون کلاسیک نیز فعالیت‌هایی داشته و چند اثر قدیمی را با روش پژوهش‌محور بازنویسی و چاپ کرده است. برخی از این آثار برای نخستین‌بار از طریق نسخه‌های خطی کم‌تر شناخته‌شده منتشر شده‌اند.
مدیریت کتابخانه و فعالیت‌های مرتبط
مدیریت «کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی» از مسئولیت‌های اصلی او در سال‌های گذشته بوده است. این کتابخانه با تمرکز بر نسخخطی و منابع علوم اسلامی فعالیت می‌کند و یکی از مراکز مراجعه پژوهشگران در این زمینه است. در دوره مدیریت او، این مجموعه گسترش پیدا کرده و بخشی از منابع آن دیجیتال‌سازی شده‌اند.
سفر‌هایی به کشور‌های گوناگون از جمله هند، عراق، سوریه و برخی مناطق آسیای میانه نیز با هدف شناسایی و مستندسازی نسخ خطی صورت گرفته است. بخشی از نتایج این سفر‌ها در قالب کتاب‌هایی مستند شده‌اند، از جمله گنجینه سمرقند و بخارا و مجموعه‌ای از نسخه‌های خطی از قرون میانه.
سید محمود مرعشی نجفی در چند دهه گذشته در حوزه نسخه‌شناسی، کتاب‌شناسی و نگهداری منابع مکتوب فعالیت کرده است. آثار و فعالیت‌های او بیشتر بر معرفی و حفظ میراث مکتوب تمرکز دارد و مخاطبان اصلی آن، پژوهشگران حوزه‌های تاریخ، علوم اسلامی و مطالعات کتابخانه‌ای‌اند.
