اختلافات اسرائیل و آمریکا بر سر برجام کماکان باقی است

روزنو :بر اساس گزارش رسانه‌های اسرائیل از جزئیات گفت‌وگوی وزیر دفاع این کشور با مشاور امنیت ملی کاخ سفید بر سر احیای احتمالی برجام، اختلافات میان دولت‌های اسرائیل و آمریکا کماکان باقی است و نزدیکی مواضع که هدف سفر بنی گانتز به آمریکا بود، حاصل نشده است.

همزمان رسانه‌های اسرائیل نوشته‌اند که دیدار با بنی گانتز در جدول کاری ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، یا جو بایدن، رئیس جمهور، تعیین نشده، همان ‌گونه که ایال حولاطا، مشاور امنیت ملی دولت اسرائیل، نیز بدون دیدار با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، به اسرائیل بازگشت و به دیدار با وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، اکتفا کرد. به نوشته یدیعوت آحرونوت، در دیدار بنی گانتز با جیک سالیوان، وزیر دفاع اسرائیل «هشدار» داد پولی که به دست ایران دست خواهد رسید، «صرف فعالیت‌های تخریبی» خواهد شد و «به ایرانی‌ها امکان می‌دهد تا فعالیت‌های خرابکارانه و نفوذ منطقه‌ای خود را تقویت کنند». بنی گانتز این را نیز افزوده که اسرائیل خواهان سخت‌تر کردن شرایط برای ایران است، نه یک توافق کوتاه‌مدت و کم‌اعتبار.

بر اساس این گزارش، گانتز همچنین در مورد پاسخ جیک سالیوان که اظهار داشت کاهش تحریم‌ها تدریجی خواهد بود و به ایرانی‌ها برای پایبندی به توافق انگیزه می‌دهد، «ابراز تردید کرده است». به نوشته جروزالم پست، گانتز همچنین به جیک سالیوان گفته بود که «حتی در صورت توافق با ایران، آمریکا باید گزینه نظامی علیه ایران را روی میز حفظ کند». مقامات آمریکا این درخواست را پیاپی رد کرده و بر لزوم دیپلماسی تاکید داشته‌اند. با این حال، «یک مقام ارشد امنیتی» اسرائیلی روز شنبه، پنجم شهریور، به یدیعوت آحرونوت گفت اسرائیل هنوز امیدوار است که آمریکا دلایل مخالفت اسرائیل با احیای برجام را «دریافت کرده» و «به دقت حرف‌های بنی گانتز را گوش کرده باشد».

این «مقام ارشد امنیتی» اسرائیل افزوده که کشورش «با واقعیت پیچیده‌ای روبه‌رو شده که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دامنگیر اسرائیل شده و در نتیجه برنامه هسته‌ای ایران گسترش یافته و به نقطه مهم و چالش‌برانگیز رسیده است». در این میان، به گزارش شبکه کان اسرائیل، نشست خبری بی‌سابقه روز سوم شهریور از سوی داوید برنه‌آ، رئیس موساد، که به خبرنگاران گفت توافق آمریکا با ایران «یک فاجعه راهبردی» برای اسرائیل است، بدون اطلاع و هماهنگی با یائیر لاپید برگزار شده است. به گزارش شبکه کان، یائیر لاپید روز چهارم شهریور در دیدار با داوید برنه‌آ از او در باره این نشست توضیح خواست. شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل هدف این دیدار را «توبیخ» رئیس موساد توصیف کرد و افزود که لاپید از این اقدام رئیس موساد «غافلگیر شد».

شبکه ۱۲ اسرائیل افزود که سیاست لاپید با نفتالی بنت، که یک سال نخست ‌وزیر بود، در تمامی عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی متفاوت است. جزئیات بیشتری درباره گفت‌وگوی لاپید- برنه‌آ منتشر نشده، اما شبکه کان اعلام کرد که «اگر این اتفاق در یک کشور منظم رخ داده بود، رئیس موساد باید اخراج می‌شد». این شبکه افزود که اقدام بنیامین نتانیاهو، نخست ‌وزیر وقت، در تشویق دونالد ترامپ به خروج آمریکا از برجام، اشتباهی بود که باعث پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران شد. «مقام ارشد امنیتی» اسرائیل نیز که اظهاراتش پنجم شهریور در یدیعوت آحرونوت منتشر شد، گفت: «خروج از توافق هسته‌ای به رهبری دونالد ترامپ یک اشتباه بود و اسرائیل به وضعی رسیده که با دو سناریوی مشکل‌آفرین روبه‌روست: یا یک توافق بد با ایران را تحمل کند یا شاهد نبود توافق با ایران باشد که می‌تواند بسیار بدتر باشد و در ادامه نیز به توافق بدتری هم منجر شود.»

در این میان، ایهود اولمرت، یکی از نخست ‌وزیران اسبق اسرائیل، اظهارات رئیس موساد و مقامات دولت کنونی را که توافق در دست تنظیم میان آمریکا و ایران را برای اسرائیل «به‌شدت زیان‌بار» می‌نامند، رد کرد. اولمرت روز چهارم شهریور گفت اسرائیل قوی است و اکنون فاجعه اصلی از ناحیه راست‌گرایان افراطی اسرائیلی است. به گفته اولمرت، «بنیامین نتانیاهو و ایتامار بن‌گویر (یک سیاستمدار راست افراطی) خطر راهبردی هستند». شکاف مواضع اسرائیل و آمریکا بر سر توافق احتمالی احیای برجام از یک سو و اختلافات داخلی میان سران اسرائیل در ارتباط با شرایط کشورشان بعد از چنین توافقی، در حالی است که دولت ایران هنوز در حال بررسی پاسخ‌هایی است که آمریکا روز دوم شهریور از طریق اتحادیه اروپا به تهران رساند.

در حالی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، روز چهارم شهریور پیشبرد توافق را در صورت «تعقل آمریکایی» محتمل دانست، «منابع آگاه» به خبرگزاری بلومبرگ گفته‌اند که حل اختلافات باقی‌مانده میان ایران و آمریکا هنوز ممکن است هفته‌ها طول بکشد. مقامات مطلع از مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام به بلومبرگ گفته‌اند، امریکا و ایران همچنان بر سر جزئیات کلیدی برای احیای این توافق اختلاف دارند و احتمالا برای حل و فصل این اختلافات چند هفته زمان نیاز باشد. متن پیشنهادی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای خارج کردن مذاکرات احیای برجام از بن‌بست خوش بینی‌ها برای دستیابی به توافق را افزایش داده است.

ایران و آمریکا پاسخ‌های خود را به این متن ارائه کرده‌اند. آمریکا روز چهارشنبه پاسخ خود را به نظرات ایران درباره پیشنهاد اتحادیه اروپا ارائه کرد. یک مقام بلندپایه اروپایی به بلومبرگ گفته است، دو طرف هرگز به این اندازه به احیای برجام نزدیک نبوده‌اند. سخنان این مقام اروپایی مشابه اظهارات یکی از مشاوران ارشد دولت جو بایدن است. با این حال، دو مقام دیگر مطلع از مذاکرات که خواستند نامشان فاش نشود گفته‌اند، اختلافات بر سر تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت هسته‌ای گذشته جمهوری اسلامی و همچنین پرداخت غرامت به ایران در صورت خروج دولت آینده آمریکا از این توافق همچنان ادامه دارد.

مقام‌های ایران می‌گویند، آمریکا در صورت خروج مجدد از برجام در آینده، یعنی کاری که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده، چهار سال پیش انجام داد، باید خسارت بپردازد. بلومبرگ در ادامه نوشته است، در حالی که طرف‌های مذاکره به طور علنی درباره جزئیات تحولات اخیر اظهار نظر نکرده‌اند، اما این احساس وجود دارد که تهران برای واگذاری امتیازات بیشتر تحت فشار باشد. در این ماه، ایران از خواست حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی صرف نظر کرد. بلومبرگ در ادامه نوشته است، به نظر می‌رسد پرونده پادمانی سه مکان مشکوک به فعالیت اتمی نظامی گذشته ایران یکی از موانع اصلی برای پیشرفت در مذاکرات در هفته‌های اخیر باشد.

با این حال، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، هفته جاری در مصاحبه با «پی بی اس» گفته است احتمال دست یابی به راه حلی در این زمینه وجود دارد. رافائل گروسی تصریح کرد که احیای توافق برجام به ناظران آژانس بین المللی انرژی اتمی این امکان را می‌دهد که نظارت گسترده و بازرسی‌های فوری را از سر بگیرند. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است ۱۲ سپتامبر، بیش از دو هفته دیگر، در وین نشست خود را برگزار کند. بلومبرگ می‌گوید، ایران می‌خواهد ببیند شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چگونه با این پرونده پادمانی سه مکان مشکوک برخورد خواهد کرد. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه ماه پیش به دلیل «عدم همکاری» ایران در روشنگری در قبال سه مکان مشکوک، قعطنامه‌ای علیه ایران صادر کرد.