مهندسی توقعات مردم از برجامِ جدید

روزنو :«توافق نزدیک است» حالا جمله مشترک فعالان سیاسی شده است. موضوعی که حالا این بار برخلاف گذشته اصو‌ل‌گرایان بیشتر بر آن تأکید می کنند. ولی این بار به نظر می رسد که اصو‌ل‌گرایان می‌خواهند در توافق دولت سیدابراهیم رئیسی موضع خاصی را در نظر بگیرند. گویا هم می‌خواهند توافق احتمالی را یک توافق خوب و مطلوب معرفی کنند و هم شرایطی را به وجود بیاورند که توقع عمومی جامعه از این توافق زیاد نباشد.

غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره پیش‌بینی‌ نتیجه مذاکرات هسته‌ای در مصاحبه‌ای تحلیل متفاوتی ارائه کرد و گفت: «من یک نگرانی جدی دارم. آن نگرانی این است که تحریم‌هایی که توسط اوباما و بعد ترامپ اضافه شد و بعد هم بایدن مواردی را به آن اضافه کرد - گرچه بیشتر مصرف سیاسی داشت - در کنگره به تحریم‌های کنگره بدل شده است. یعنی دیگر رئیس‌جمهوری آمریکا نمی‌تواند این تحریم‌ها را لغو کند.»

به گزارش ایسنا، وی افزود: «حداکثر اختیار رییس‌جمهوری آمریکا تعلیق برخی از این تحریم‌هاست نه همه تحریم‌ها. تعلیق‌ها هم شش‌ماهه است. یعنی هر شش ماه باید رصد شود. با تعلیق شش‌ماهه تحریم‌ها کدام سرمایه‌گذار خارجی حاضر است بیاید در ایران سرمایه‌گذاری کند؟ معمولاً می‌گویند حداقل چشم‌انداز پنج‌ساله را ببینیم که شرایط باثبات است تا بیاییم و سرمایه‌گذاری کنیم.»

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: «پس خیلی نمی‌شود دل بست، گرچه حتی همین تعلیق تحریم‌ها و برداشتن برخی از آن‌ها ممکن است گشایش‌هایی به وجود آورد اما مردم تصور نکنند که در باغ سبزی به رویشان باز خواهد شد.»

به نظر می‌رسد که اصو‌ل‌گرایان تلاش دارند بر خلاف دولت گذشته به مردم و افکار عمومی اعلام کنند، که منتظر عواید مادی این توافق نباشند تا به نوعی توافق حاصل شده را به زندگی مردم گره نزنند. درباره این موضوع هم جواد کریمی قدوسی هم صحبت کرده است. او نیز ضمن این که این توافق احتمالی را مطلوب دانسته در تحلیلی توضیح داده است که این چرا به مردم چنین نظری را اعلام می‌کنند.

دیروز جواد کریمی قدوسی نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی گفته: «بنده پیشنهادم به آقای رئیس‌جمهور در روزهای اول این بود که اخبار مذاکرات را در کف اخبار قرار بدهید نه در رأس، رسانه ملی هم اینگونه عمل کند. در دولت یازدهم و دوازدهم اخبار مذاکرات در رأس خبرهای ملی بود، ۹۰ درصد موضع‌گیری‌های آقای رئیس‌جمهور قبل روی بحث مذاکرات بود. چرا این حرف را زدم؟ چون آن مهندسی در آن دولت عامل اصلی رکود اقتصاد ما شد، همه فعالان حوزه اقتصادی معطل بودند که «سرمایه‌گذاری کنند یا خیر»، «خرید کنند یا خیر» بفروشند یا خیر»، «وارد کنند یا صادرکنند»، «تسهیلات بگیرند یا نگیرند» و ... خلاصه اینکه برجام چه می‌شود؟»

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه بیان کرد: «این عامل اصلی رکود بود، شرطی کردن همه امور کشور باعث معطل ماندن موضوعات و کارها به مذاکره و توافق می‌شود که دیدیم بعد به چیزهای دیگر هم گره زدند حتی ازدواج جوانان، آب خوردن و بارش ابر همه را به برجام گره زدند و اثر منفی داشت. علی‌ای‌حال این موفقیت را واقعا باید به این دولت تبریک گفت که حقیقتاً مردم را امیدوار کرد در روابط خارجی، نگاه به داخل و سفرهای استانی و مدیریت منابع، سرنوشت مردم را به مذاکره و برجام گره نزد. نگاه به این صورت بود که این مذاکره هم یکی از صدها موضوع است و شد شد، نشد نشد، اگر هم نشد از راه‌های دیگر اقدام می‌کنند و راهکارهای دیگر و پلن B و امثال این‌ها کار را انجام می‌دهند. تحلیل من این است که این یک نقطه‌ای برای وحدت بسیاری از جریان‌هایی است که دل در گرو اسلام ناب، کشور و امنیت ملی دارند برای اینکه با هم رفاقت کنند. ما فقط نگاه نکنیم که این توافق اگر حاصل شد، دستاورد اقتصادی دارد به نظر من دستاوردهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی‌اش خیلی بیشتر از دستاوردهای مالی و اقتصادی است. لذا بنده شرایط را بسیار مطلوب می‌بینم و تحلیل من هم این است که این اتفاق رخ داده و اثراتش را گذاشته است، این تتمه کار هم دارد آمریکایی‌ها را کمی در واقع بینی نسبت به جایگاه ایران سر عقل می‌آورد، اگر بیشتر سر عقل بیایند و به خواسته‌های ما تن بدهند و در نهایت ان‌شاءالله برسیم به نقطه‌ای که رهبر انقلاب پیش‌بینی کردند دشمن حتی فکر تحریم ما را از ذهن خود خارج کند.»

در همین حال به نظر می‌رسد که اصو‌ل‌گرایان نگرانی دیگری هم دارند. تجربه حصول برجام نشان داد که اختلاف دو جریان سیاسی ممکن است ضربه‌های زیادی به این توافق بزند. در دوره گذشته اصو‌ل‌گرایان به عنوان مخالف اصلی برجام تلاش کردند که این توافق را با چالش روبه‌رو کنند. حالا که این جریان می‌خواهد دوباره توافقی به دست بیاورد این نگرانی را دارد. کریمی قدوسی در مصاحبه خود با ایلنا درخصوص اهمیت حفظ همدلی در داخل در روزهایی که مذاکرات احیای برجام به گام نهایی نزدیک شده است و لزوم پرهیز از برخوردهای سیاسی و جناحی با منافع ملی، گفت: «در جلسه‌ای در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بنده به آن جمع، اینگونه گفتم که یکی از دستاوردهای دولت سیزدهم این بود که از روز اول راهبرد خود را در بحث مذاکرات به اقتصاد، بازار، تولید، سرمایه‌گذاری و روابط با همسایگان گره نزد. نکته بسیار تلخ آن سیاست، دوقطبی شدن جامعه بود ما در مجلس دوقطبی را کامل دیدیم. دوقطبی بر روی بود و نبود مذاکره و برجام، در میان نخبگان و مردم اتفاق افتاد و موافقین و مخالفین به صف شدند و این دو قطبی عاملی شد برای زمینه‌سازی اعتراضات که این‌ها همه بشود نقطه قوت آن تیم برای تحمیل خواست آمریکایی‌ها به نظام رهبری و ولایت که در جلسه‌ای آقای ظریف خدمت مقام معظم رهبری می‌گوید:«این متن را اگر شما قبول نکنید من دیگر نمی‌توانم وزیر خارجه باقی بمانم» و آقا هم می‌گویند «خب نمان» که من این مساله را در کمیسیون امنیت به آقای ظریف گفتم که اعتراض کرد و فریاد کرد، رسانه ملی هم در کمیسیون بود ضبط کرد و اخبار ۱۴ هم یک گوشه از آن را پخش کرد.»