افزایش تاب آوری اقتصادی ایران، با وجود نارضایتی ها

روزنو :وضعیت اقتصادی بسیار بهتر از یک سال گذشته به نظر می رسد: تولید ناخالص داخلی ۳ تا ۴ درصد رشد داشته است، اما این احیای وضعیت بشمار می رود و نه بهبود. در حال حاضر، تولید ناخالص داخلی ایران به سطح سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ میلادی نزدیک شده است. از لحاظ تولید ناخالص داخلی سرانه به شاخص های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ میلادی نزدیک شده است. طی ۱۰ سال گذشته، مردم ایران به طور قابل توجهی فقیرتر شده اند. در این شرایط تنها راهی که می توان برای بهبود سریع وضعیت اقتصادی کشور استفاده کرد، احیای توافق هسته ای است.

ایران آماده است از یکی از اصلی ترین مطالبات خود در مذاکرات هسته ای چشم پوشی کند. ایران با قید نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان های تروریستی مخالفت نمی کند، اما به شرط تضعیف تحریم ها علیه ساختارهای داخلی سپاه. به رغم آن که این ابتکار عمل می تواند، انگیزه ای باشد برای ادامه روند مذاکرات هسته ای، اما ناامیدی ها در واشنگتن در خصوص ادامه مذاکرات رو به افزایش است.

در این میان، ناظران تردید دارند که دولت جو بایدن که به طور غیر مستقیم در مذاکرات هسته ای ایران در وین مشارکت دارد، بتواند حتی با این گزینه صلح آمیز موافقت کند. اخیرا، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی او خاطر نشان کرده است که شرکت کنندگان در مذاکرات هسته ای باید موضوعات خارجی را کنار بگذارند و بر هسته برجام و احیای آن تمرکز کنند.

از فصل بهار، یعنی زمانی که روند مذاکرات به خاطر مساله وضعیت در فهرست گروه های تروریستی ماندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بن بست رسید، تهران برخی از گام های تنش زا را برداشت که نشانگر چشم انداز توسعه برنامه هسته ای این کشور است.

در روزهای اخیر، سناتورهای احزاب جمهوری خواه و دموکرات در جلسه ای پیرامون این ابتکار عمل تهران شرکت کردند. پس از آن، قانون گذاران این عقیده را مطرح کردند که بعید به نظر می رسد ایران با محدود شدن برنامه هسته ای اش موافقت کند. از وجود دیدگاه های گوناگون در داخل نظام ایران در خصوص ضرورت توافق با غرب سخن در میان است.

نیکیتا سماگین، کارشناس شورای روسیه در امور بین الملل که در تهران سکونت دارد، خاطرنشان کرد که یکی از مشکلات اصلی ایران رشد نارضایتی اجتماعی است. این تحلیلگر می گوید: «ممکن است اعتراضات در برخی موارد پراکنده باشند، اما دلایلی که به خاطر آنها معترضان به خیابان ها می آیند، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. تعداد اقشار اجتماعی درگیر در اعتراضات نیز افزایش یافته است. مسئولان به این موضوع واقف هستند.»

به گفته این کارشناس، وضعیت اقتصادی بسیار بهتر از یک سال گذشته به نظر می رسد: تولید ناخالص داخلی 3 تا 4 درصد رشد داشته است، اما این احیای وضعیت بشمار می رود و نه بهبود. در حال حاضر، تولید ناخالص داخلی ایران به سطح سال های 2010 و 2011 میلادی نزدیک شده است. از لحاظ تولید ناخالص داخلی سرانه به شاخص های 2004 و 2005 میلادی نزدیک شده است. طی 10 سال گذشته، مردم ایران به طور قابل توجهی فقیرتر شده اند. در این شرایط تنها راهی که می توان برای بهبود سریع وضعیت اقتصادی کشور استفاده کرد، احیای توافق هسته ای است.

به گفته سماگین، به رغم آن که ایالات متحده امریکا از اجرای خواسته اصلی ایران یعنی حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امتناع کرده، اما دلیل اصلی ادامه یافتن مذاکرات، گزینه سیاست داخلی ایران است. فشار داخلی از جانب محافظه کاران وجود دارد. با این وجود، باید خاطرنشان کرد که محرک اصلی، مشکلات داخلی است. از این رو، ایرانی ها به تلاش خود برای مذاکره با امریکا ادامه خواهند داد.