ایران گلیم برجام را از آتش اوکراین دور کند

روز نو :مذاکرات متوقف شد. این خبری بود که روز گذشته رسانه‌ها و بازارهای ایران را تحت تأثیر قرار داد. دور هشتم مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین در حالی دنبال می‌شود که مذاکره‌کنندگان ایران و کشورهای 1+4 دوباره برای مشورت و تصمیم‌گیری راهی پایتخت‌های خود شده‌اند. در همین راستا جوزف بورل مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا در توییتی اعلام کرده که به دلیل «عوامل خارجی»، مذاکرات وین به یک وقفه نیاز دارد. متن نهایی «اساساً آماده« و روی میز است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه در یک گفت‌وگوی تلفنی با جوزف بورل »زیاده‌خواهی، عدم واقع‌بینی و ثبات قدم« آمریکا را مانع رسیدن به توافق در وین عنوان کرد. برخی کارشناسان معتقدند پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین و تحریم‌های فلج کننده غرب علیه مسکو، روسیه نقش پلیس بد را در مذاکرات ایفا می‌کند. تروئیکای اروپایی نیز در بیانیه‌ای پس از توقف ناگهانی مذاکرات وین اعلام کردند که هیچ طرفی نباید به دنبال سوءاستفاده از مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای با ایران باشد. در این ارتباط ستاره صبح با حشمت الله فلاحت پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس گفتگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:

با توجه به اظهارات جوزب بورل مبنی بر اینکه متن توافق نهایی روی میز است، اما به دلیل مسائل بیرونی روند مذاکرات فعلاً متوقف می‌شود به نظر شما مسائل بیرونی چیست؟

مسائل خارج از برجام درخواست جدید روس‌ها از آمریکا بود. بیشترین تحریم‌ها این روزها شامل روسیه شده است. روس‌ها بیش از 5 هزار تحریم را بعد از حمله به اوکراین از آمریکا و متحدانش متحمل شده‌اند. در دنیای امروز دو پرونده باز وجود دارد یکی برجام و دیگری جنگ روسیه علیه اوکراین. روس‌ها تلاش دارند این دو پرونده را به یکدیگر گره بزنند. در سال 1394 روسیه نقشی در برجام داشت که باید سوخت مازاد 60 درصد و 20 درصد ایران را تحویل بگیرد و پس از توافق برجام در ازای این سوخت مازاد به ایران کیک زرد تحویل دهند. اولیانوف اعلام کرد که این موضوع از تحریم‌های غرب علیه روسیه مصون بماند اما لاوروف فراتر از این موضوع اعلام کرد که کل مناسبات اقتصادی، تجاری، هسته‌ای و حتی نظامی با ایران از تحریم معاف شوند در حقیقت روسیه تلاش دارد تا ایران را به عنوان یک دالان برای دور زدن تحریم‌ها قرار دهد. اما این موضوع مشکلی است که روسیه باید با آمریکا حل کند و برجام را وجه المصالحه قرار ندهد. متأسفانه هیات ایرانی اشتباه گذشته را تکرار کرد و منافع کشور را به منافع روسیه ربط داد. سیاست کنونی روسیه قابل دفاع نیست و عملاً ایران و روسیه در یک طیف قرار گرفته‌اند که این خلاف منافع کشور است و ایران بیشترین آسیب را از این مراودات می‌برد. چیزی که مشخص است متن توافق آماده است اما روس‌ها برای روند اجرا شرط گذاری کرده‌اند. پرسش این است که ایران باید چه بکند. بنده معتقدم ایران باید گلیم برجام را از آتش اوکراین دور کند. راه حل این است که اگر روس‌ها از شرط تضمین خواهی خود کوتاه نیامدند باید یک مسیر جایگزین تعریف بشود ایران باید مانع از روند طولانی شدن اجرای برجام شود. اگر روسیه مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند نباید از این مورد تعجب کرد. روس‌ها ثابت کردند برای منافع خودشان هر کشوری را قربانی می‌کنند. امروز اگر منافع ایران را قربانی منافع خودشان کردند، امکان این هم خواهد بود که با مکانیسم ماشه برجام را به یک قطعنامه در شورای امنیت نیز تبدیل کنند. معتقدم اگر رویکرد منفی روس‌ها ادامه پیدا کند ایران باید میز مذاکره را خلوت و به سمت توافق دو جانبه با آمریکا برود و این شرایط به نفع منافع ملی ایران خواهد بود.

امیرعبدالهیان مدعی شده‌اند که علت توقف برجام درخواست‌های جدید آمریکا بوده است، به نظر شما این درخواست‌ها چیست؟

مسئولان دستگاه دیپلماسی لازم است که شفاف صحبت کنند، تنها مسئله‌ای که مشخص است درخواست روس‌ها بوده است و مسئله جدیدی مطرح نشده است. اگر درخواست جدیدی وجود دارد مسئولان اعلام کنند. متن توافق نهایی بسته شده و روی میز قرار دارد. روسیه امروز همپای آمریکا در شکست احتمالی مذاکرات سهیم است و در موضوع جدید نقش روس‌ها در این شکست بیش از آمریکایی‌ها خواهد بود. متأسفانه در این رابطه ما به غیر از کلی گویی از مسئولان چیزی نشنیده‌ایم.

شما موضع چین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

متأسفانه موضع چینی‌ها به نفع روسیه است. پکن اعلام کرده که باید دغدغه همه طرف‌ها از جمله روسیه در برجام رعایت شود. ایران تاوان بازیگری اشتباه خودش را با روسیه پس می‌دهد. ایران به نحوی بازی کرده است که تمام طرف‌های برجامی برای خودشان منافعی تعریف کرده‌اند. این منافع متأسفانه به ضرر جمهوری اسلامی تمام می‌شود. ایران اگر در کوتاه مدت توانست گلیم برجام را از آتش اوکراین دور کند می‌تواند توافق کند در غیر این صورت باید به سمت توافق دو جانبه با آمریکا حرکت کند.