قیمت دلار ۱۴۰ هزار تومان می‌شود؟

 اصغر سمیعی، کارشناس اقتصادی، درباره وضعیت اخیر بازار ارز گفت که قیمت هر کالا در نهایت با «تومان» سنجیده می‌شود و زمانی که ارزش تومان کاهش یابد، طبیعی است که کالا‌های مقابل آن از جمله ارز، سکه، خودرو و مسکن گران‌تر شوند. به گفته او، همه اینها در سبد‌های مختلف قرار دارند؛ سبد ارز و طلا، سبد کالا‌های خوراکی، سبد وسایل نقلیه و سبد املاک. سمیعی توضیح داد که این سبد‌ها همیشه هم‌زمان و هماهنگ عمل نمی‌کنند، به‌طوری که گاهی ملک از دلار عقب می‌ماند یا سکه از مواد غذایی جلو می‌زند و این تفاوت‌ها به میزان عرضه و محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی دولت بستگی دارد.

وی افزود زمانی که دولت واردات خودرو را محدود می‌کند، قیمت خودرو از دلار پیشی می‌گیرد و برعکس، زمانی که دولت محدودیت‌ها را کاهش می‌دهد یا امتیازاتی برای واردکنندگان در نظر می‌گیرد، قیمت دلار و سکه بالا می‌رود. به باور سمیعی، همه این دارایی‌ها در برابر ریال قرار دارند و این در واقع «قدرت ریال» است که تعیین می‌کند کالا‌های مقابل آن گران یا ارزان باشند.

او با اشاره به دلایل تضعیف ریال تصریح کرد که این مسئله مستقیماً به کسری بودجه دولت مربوط می‌شود. دولت‌ها وقتی با کسری بودجه مواجه می‌شوند، ناگزیر از استقراض از بانک مرکزی هستند و بانک مرکزی نیز برای تأمین منابع، اقدام به خلق پول می‌کند. افزایش نقدینگی، ارزش ریال را کاهش می‌دهد و موجب بالا رفتن قیمت کالا‌ها می‌شود. سمیعی ادامه داد هر چه تورم بالاتر رود و خلق پول بیشتر شود، ارزش ریال کمتر می‌شود و در نتیجه کالا‌های مقابل آن از جمله دلار، طلا و خودرو رشد می‌کنند.

به گفته این کارشناس اقتصادی، گاهی دولت برای کنترل بازار ارز، با تزریق بیش از اندازه دلار به بازار، به‌صورت موقتی نرخ آن را پایین نگه می‌دارد، اما در چنین شرایطی سایر کالا‌ها مثل ملک یا مواد خوراکی از دلار جلو می‌زنند.

وی در ادامه به ریشه‌های کسری بودجه پرداخت و خاطرنشان کرد که یکی از دلایل اصلی، پرداخت یارانه‌ها و سوبسید‌های غیرمنطقی است. او گفت: «وقتی بنزینی که قیمت واقعی آن ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان است، با نرخ ۳ هزار تومان عرضه می‌شود، هزینه سنگینی به دولت تحمیل می‌کند. رئیس‌جمهور هم باغ خود را نمی‌فروشد که این پول را تأمین کند؛ این هزینه از جیب مردم پرداخت می‌شود. در واقع، همه مردم این یارانه را می‌پردازند، حتی آنهایی که خودرویی ندارند و از بنزین استفاده نمی‌کنند.»

آیا افزایش قیمت بنزین نرخ دلار را بالا می‌برد؟

او در پاسخ به نگرانی‌ها درباره افزایش احتمالی قیمت بنزین و تأثیر آن بر نرخ ارز اظهار داشت که این نگرانی‌ها واقعی نیست. به گفته وی، هر قدر قیمت‌ها واقعی‌تر شوند، به نفع اقتصاد کشور است؛ زیرا هم از قاچاق جلوگیری می‌شود و هم الگوی مصرف اصلاح می‌گردد.

سمیعی با اشاره به مصرف روزانه حدود ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین در کشور افزود که واقعی شدن قیمت می‌تواند ۳۰ تا ۵۰ درصد از مصرف فعلی را کاهش دهد. به گفته او، در بسیاری از کشور‌ها نه‌تنها قیمت سوخت واقعی است، بلکه بر مصرف هر لیتر مالیات نیز وضع می‌شود، اما در ایران به‌جای آن، نوعی جایزه به مصرف‌کنندگان داده می‌شود؛ زیرا هر لیتر بنزین که با نرخ ۳ هزار تومان عرضه می‌شود، در واقع ۴۷ هزار تومان یارانه پنهان دارد.

وی تأکید کرد این وضعیت تنها به بنزین محدود نمی‌شود، بلکه شامل سایر حامل‌های انرژی و حتی ارز مسافرتی نیز هست. به گفته او، وقتی دولتی به کسی که قصد سفر خارجی دارد دلار ارزان می‌دهد، در واقع به فردی که توان مالی ندارد جایزه نمی‌دهد و این ناعادلانه است. سمیعی افزود: «بنزین، ارز و دیگر منابع کشور متعلق به همه مردم‌اند. نباید گروهی از مردم از این منابع برخوردار شوند و گروهی دیگر محروم بمانند.»

قیمت دلار در زمستان۱۴۰۴چند تومان می‌شود؟

او درباره پیش‌بینی نرخ دلار با توجه به تحولات اخیر گفت: «اگر فرض کنیم ابتدای امسال نرخ دلار حدود ۱۰۰ هزار تومان بوده و نرخ تورم داخلی حدود ۴۰ درصد است، در حالی که تورم کشور‌های حوزه دلار کمتر از ۴ درصد است، این فاصله ۳۶ درصدی باید خودش را در نرخ ارز نشان دهد. بر همین اساس، اگر دلار تا امروز ۱۲۰ هزار تومان نشده باشد، یعنی به‌صورت غیرواقعی پایین نگه داشته شده است.»

 سمیعی افزود: «بر مبنای نرخ تورم، دلار در ابتدای پاییز باید حدود ۱۲۰ هزار تومان و در ابتدای زمستان نزدیک به ۱۳۰ هزار تومان باشد و تا آغاز سال آینده به حدود ۱۴۰ هزار تومان برسد، مگر اینکه سیاست‌های اقتصادی به‌صورت واقعی اصلاح شوند.»

او با اشاره به سیاست‌های بانک مرکزی تأکید کرد که کنترل نرخ ارز از طریق تزریق دلار به بازار روش درستی نیست. وی گفت: «بانک مرکزی باید حجم نقدینگی را کنترل کند و از استقراض دولت جلوگیری نماید. وقتی دولت از بانک مرکزی پول می‌گیرد، در واقع جیب مردم را خالی می‌کند؛ زیرا خلق پول جدید ارزش پول موجود را کاهش می‌دهد.»

سمیعی خاطرنشان کرد بانک مرکزی باید نهادی مستقل باشد و به صندوق دولت تبدیل نشود. به گفته او، بانک مرکزی تنها زمانی مجاز است به دولت پول بدهد که در ازای آن دارایی واقعی مانند ارز حاصل از فروش نفت دریافت کند، نه اینکه بدون پشتوانه پول چاپ کند.