سقوط آزاد از نوع قالیباف!

این روز‌ها تصمیمات نمایندگان مجلس به خاطر آرای اندکی که با آنها به مجلس راه پیدا کرده‌اند، از سوی بسیاری از ناظران و کنشگران سیاسی زیر سوال می‌رود.

به گزارش روز نو از زمانی که انتخابات مجلس دوازدهم برگزار شد، نمایندگان راه‌یافته به این مجلس در معرض این انتقاد بوده‌اند که به دلیل مشارکت حداقلی مردم در انتخابات، نمی‌توانند معرف دیدگاه‌های جامعه باشند و آنها را نمایندگی کنند.

در تهران که سال‌هاست میزان مشارکت در انتخابات نسبت به سایر نقاط کشور کمتر است، این موضوع شدت بیشتری دارد. در دوره دوازدهم، از هفت میلیون و ۷۷۵ هزار نفر واجد شرایط، فقط یک میلیون و ۵۶۹ هزار نفر پای صندوق‌ها رفتند و میزان مشارکت به ۱۴ درصد رسید. اگر آرای نمایندگانی که با پشتوانه اندک به مجلس راه پیدا کرده‌اند را نسبت به کل واجدین شرایط محاسبه کنیم، اعداد و ارقام دو رقمی نخواهد بود.

کاهش شدید آرای رئیس مجلس

نکته قابل توجه در مجلس دوازدهم این است که رئیس مجلس آن، ریزش رای شدیدی برای دومین دوره نمایندگی خود تجربه کرد. او که سال ۹۸ با یک میلیون و ۳۶۵ هزار رای به بهارستان راه پیدا کرده بود، در انتخابات مجلس دوازدهم فقط نزدیک به ۴۴۸ هزار رای کسب کرد. حتی در انتخابات ۱۴۰۲ نفر اول تهران هم نبود و به عنوان چهارمین راه‌یافته تهران به مجلس شناخته شد.

البته رتبه رئیس مجلس لزوماً ارتباطی با دوره ریاست او ندارد. برای نمونه، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی زمانی که بر صندلی ریاست مجلس نخست نشست، رای چهاردهم تهران را داشت و نفر اول فخرالدین حجازی بود. اما رای یک میلیونی او در سال ۵۹ پشتوانه‌ای برای ادامه سیاست‌ورزی‌اش شد. هاشمی در همین مجلس رئیس شد، رای به عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر را اعلام کرد و در روند تصمیم‌سازی کشور نقش داشت. سپس در انتخابات دوره دوم مجلس با رای نزدیک به دو میلیون نفر، به عنوان نفر اول به مجلس راه پیدا کرد.

از آنجایی که وجهه روسای مجلس تصویری از کلیت مجلس ارائه می‌کند، نگاهی به آرای روسای مجلس در تاریخ جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که آرای تهران معمولاً با کل کشور فاصله دارد. فقط در انتخابات مجلس دوم میزان مشارکت تهرانی‌ها از میانگین مشارکت کل کشور بالاتر بوده است و در اغلب انتخابات مشارکت پایتخت‌نشینان از ۵۰ درصد تجاوز نکرده است. مشارکت زیر ۱۰ درصد نیز کاملاً بی‌سابقه بوده است.

فاصله مجلس دوازدهم با مجالس قبل به روایت آمار

در اطلاعات منتشر شده از دوره‌های انتخابات مجلس، برخی داده‌ها مانند تعداد واجدین شرایط در حوزه انتخابیه تهران موجود نیست و معمولاً آمار به صورت استانی اعلام می‌شود؛ بنابراین برای محاسبه رای هر رئیس مجلس نسبت به کل واجدین شرایط، باید از تخمین استفاده کرد.

بر اساس میزان مشارکت ۶۱.۱۳ درصدی تهرانی‌ها در انتخابات مجلس اول و تعداد ۲ میلیون و ۱۳۴ هزار و ۴۳۴ نفری آنها، حدود ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر واجد شرایط رای دادن بودند و هاشمی رفسنجانی از حدود ۳۵ درصد رای خالص برخوردار بود. در انتخابات دوره دوم نیز ۶۰ درصد رای نسبت به کل واجدین شرایط را داشت و در مجلس سوم این رقم به ۱۶ درصد رسید. این رقم برای ناطق نوری در مجلس چهارم حدود ۱۱ درصد و در مجلس پنجم به ۲۰ درصد رسید. برای کروبی در مجلس ششم ۱۲ درصد و برای حدادعادل در مجلس هفتم ۱۴ درصد بود.

آرای علی لاریجانی و تفاوت حوزه‌ها

در مورد علی لاریجانی به آسانی نمی‌توان محاسبه کرد چرا که او نه از تهران بلکه از قم کاندیدای ورود به مجلس می‌شد. جمعیت قم به مراتب نسبت به تهران کمتر است و به واسطه اعتقادات دینی و سیاسی انتظار می‌رود این اعداد و ارقام متفاوت باشد. ضمن آنکه آمار‌هایی که برای میزان واجدین شرایط و مشارکت وجود دارد نه در خصوص شهر قم بلکه مربوط به استان قم است. اما اگر میزان مشارکت در این استان را با مشارکت در قم یکی فرض کنیم با درصد‌های مشارکت ۵۴ درصد، ۶۶ درصد و ۶۱ درصد در سه دوره انتخابات مجالس هشتم تا دهم آرای خالص لاریجانی چنین است: حدود ۳۹ درصد در انتخابات مجلس هشتم، ۴۳درصد در مجلس نهم و ۲۱ درصد در مجلس دهم بوده است.

چرا مجلس دوازدهم چهار درصدی است؟

اما قالیباف، او که در انتخابات دوره یازدهم ۱۷ درصد خالص واجدین را داشت در انتخابات ۱۴۰۲ رای او به ۵.۷ درصد رسید و بر خلاف روسای ادوار گذشته که اگر آرایشان سیر نزولی داشت، باز هم آرای خالص آن‌ها بالاتر از قالیباف بود؛ همان کسی که در انتخابات ۹۶ رقیب خود را به چهار درصدی بودن متهم می‌کرد. اما وقتی قالیباف برجسته‌ترین نماینده مجلس دوازدهم است، روند ریزش آرای او نشان‌دهنده این است که نمایندگان مجلس کنونی با جامعه ایران فرسنگ‌ها فاصله دارند.