پزشکیان: مگر به همین سادگی است که در قیمت بنزین مداخله کنم؟
روزنو :رئیس‌جمهوری با طرح این پرسش که مگر به‌سادگی می‌توان در قیمت بنزین مداخله کرد، گفت: باید هزاران متغیر را دید و برایش برنامه‌ریزی و چاره‌اندیشی کرد تا بتوان یک مداخله ساده را انجام داد، نه اینکه شبانه تصمیم بگیریم و هرکس حرفی زد بر سرش بزنیم.
مسعود پزشکیان صبح امروز پنجشنبه ۱ آبان ۱۴۰۴، در نخستین گام از برنامه‌های سفر دولت وفاق ملی به آذربایجان غربی، در نشستی با فرهیختگان، فعالان اجتماعی و فرهنگی استان، با اشاره به ضرورت طراحی نقشه جامع توسعه کشور و نقش نخبگان در تصمیم‌سازی‌ها اظهار داشت: باور دارم که امروز نیز همه برنامه‌ها باید با مشارکت نخبگان طراحی شود و کار‌ها به آنان واگذار گردد. همه‌ی شورا‌ها و نشست‌هایی که تشکیل می‌دهیم، باید ابتدا بر این پایه باشد که بدانیم می‌خواهیم چه کنیم؛ چه در ایران، چه در آذربایجان و چه در سایر شهر‌هایی که در آنها زندگی می‌کنیم.
به گزارش روز نو پزشکیان با انتقاد از توسعه‌های نامتوازن افزود: کدام منطق علمی و کدام سیاست اجازه می‌دهد توسعه‌ای صورت گیرد که تناسبی با محیط‌زیست و منابع موجود نداشته باشد؟ نخبگان و اندیشمندان می‌دانند که بدون ایجاد تعادل میان منابع و مصارف، نمی‌توان توسعه را تعریف کرد. متأسفانه بدون توجه به این واقعیت، پیوسته سخن از ساخت و گسترش به میان می‌آید، در حالی‌که باید دید تا کجا و در چه مناطقی می‌توان این توسعه را پیش برد؟
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: امروز هرکس به ذهن‌ش می‌رسد که در نقطه‌ای کارخانه سیمان یا آهن ایجاد کند، بدون اینکه پشتوانه مطالعه علمی داشته باشد! باید پرسید بر اساس کدام ارزیابی علمی در این مناطق چنین استقرار‌هایی انجام شده است؟
پزشکیان با اشاره به مسئله کم‌آبی گفت: به دانشگاه‌ها مأموریت داده‌ایم تا با نگاه علمی به مسئله آب بپردازند. این چالش فقط در یک منطقه نیست؛ در بسیاری از مناطق کشور ما به مرز بحران رسیده‌ایم.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: راهی جز تکیه بر علم، بهره‌گیری از نخبگان و طراحی علمی توسعه وجود ندارد. تا زمانی که برنامه‌ریزی‌ها بدون نقشه و بر مبنای حدس و سلیقه انجام شود، مشکلات تکرار خواهند شد.
پزشکیان با اشاره به نقشه‌ای که دشمن تصور کرده بود کشور را در بحران نشان دهد، گفت: اسرائیل گمان می‌کرد در شرایط بحران، می‌تواند هرچه دلش خواست انجام دهد؛ این نقشه را نخبگان و دانشگاهیان می‌توانند خنثی کنند.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: مشکل کنونی، تمرکز بی‌رویه در تهران، کرج، اصفهان، قزوین و مشهد است؛ اما سؤال این است که در کدام نقطه کشور چنین مسئله‌ای وجود ندارد؟
پزشکیان افزود: در این الگوی گسترش ناهمگون، ناگزیر باید نقشه‌ای مبتنی بر آبریز‌ها تدوین شود تا مشخص شود در هر آب‌ریز چه باید کشت، چگونه کشت کرد و با چه کیفیتی کشت را انجام داد؛ حتی گاهی نباید اقدام به کشت کرد.
رئیس‌جمهور با اشاره به فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی اظهار داشت: بدون نقشه و مستندات علمی، اقدام به احداث کارخانه یا توسعه شهری به شکل سلیقه‌ای صورت می‌گیرد که پیامد‌های جبران‌ناپذیری در پی دارد.
پزشکیان ادامه داد: در تهران گفته شد توسعه ندهیم، اما مشاوران و کارشناسانی آورده شدند که در نهایت توصیه‌های علمی رعایت نشد؛ نتیجه، فرونشست و کمبود آب است؛ انتقال آب با تانکر تمدن را حفظ نمی‌کند. این مسایل نیازمند مطالعات ساده و علمی است؛ مشکل از نبود نقشه است و تا زمانی که نقشه نداشته باشیم، گرفتار همین وضع خواهیم بود.
رئیس‌جمهور خطاب به حاضرین گفت: آنچه اکنون می‌توانیم انجام دهیم و شما می‌توانید کمک کنید، ارائه پیشنهادات مبتنی بر دانش و تجربه است تا نقشه‌ای واقع‌بینانه و اجرایی تهیه شود. باید نخبگان و دانشمندان را کنار هم جمع کنیم تا نقشه‌ای علمی و واقع‌بینانه برای کشور ترسیم شود؛ نقشه‌ای که بر پایه شناخت دقیق، ارزیابی درست و تحلیل جامع از فرصت‌ها، تهدید‌ها و نقاط ضعف استوار باشد.
پزشکیان افزود: آذربایجان، به‌ویژه آذربایجان غربی، از نظر موقعیت سوق‌الجیشی، شرایط اقلیمی و همسایگان، گنجی ارزشمند است. با این حال، متأسفانه ما نخبگان خود را به‌درستی باور نکرده‌ایم. من سه بار برای استخدام در همین شهر درخواست دادم وپذیرفته نشدم، تا اینکه به زحمت در تبریز قبول شدم. این نشان می‌دهد که هنوز در ساختار سیاسی و فرهنگی کشور، پذیرش نخبگان بومی به درستی نهادینه نشده است.
رئیس‌جمهور با اشاره به نگاه دولت در ایجاد وحدت و انسجام ملی تصریح کرد: هدف ما از ابتدا، تحقق وحدت و انسجام در کشور بود؛ نه برای قدرت، نه برای موقعیت، نه برای پست و عنوان. این باور از اعتقاد دینی و ملی ما سرچشمه می‌گیرد و بسیاری از اختلافات، ناشی از غفلت از همین اصل است.
پزشکیان با اشاره به ضرورت ارتباط مستقیم دولت با تولیدکنندگان و کارآفرینان بیان کرد: در تهران، هر ماه شخصاً با تولیدکنندگان و کارآفرینان جلسه برگزار می‌کنم تا از نزدیک با مشکلات آنان آشنا شوم. تولیدکننده و صادرکننده باید احساس کند دولت پشتیبان اوست. هر مانعی که سر راه تولید باشد، برطرف خواهیم کرد و این تصمیم، جدی و در حال اجراست.
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: اکنون با همکاری دانشگاه‌ها و فرهنگستان‌ها، تیم‌های علمی در حوزه‌هایی، چون مدیریت منابع آب، بهره‌وری سوخت و انرژی تشکیل شده است. دانشگاه تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس و سایر دانشگاه‌ها در این زمینه فعال هستند تا راهکار‌های علمی برای رفع چالش‌ها ارائه دهند؛ چراکه هیچ مسئله‌ای در کشور تک‌متغیر نیست و حل آن نیازمند نگاه جامع است.
پزشکیان افزود: استادان دانشگاه تهران در بررسی‌های خود پیشنهاد کردند مصرف آب تا ۳۰ درصد کاهش یابد، اما راه‌حل‌هایی ارائه دادند که ممکن است زندگی مردم را مختل کند. باید دید در کنار نگاه فنی، استاد اقتصاد و جامعه‌شناسی چه می‌گوید تا تصمیم‌گیری‌ها متوازن و اجتماعی باشد.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: همان‌گونه که در پزشکی برای درمان یک بیمار فقط یک پزشک تصمیم نمی‌گیرد، در مسایل کشور هم نمی‌توان با نسخه‌ای تک‌بعدی عمل کرد. مدیریت کشور نیز چنین است؛ هیچ مسئله‌ای با یک دیدگاه یا رشته علمی حل نمی‌شود، بلکه نیازمند همکاری چندجانبه و تصمیم‌گیری جمعی است.
پزشکیان با اشاره به پیچیدگی مسایل اجتماعی و ضرورت همکاری همگانی برای حل آنها اظهار داشت: مسایل اجتماعی را نمی‌توان با تکیه بر یک تخصص یا یک فرد حل کرد؛ این حوزه نیازمند مشارکت همه است تا جامعه دچار آشفتگی و بی‌اعتمادی نشود و امید و آرزو در مردم زنده بماند.
رئیس‌جمهور با اشاره به تجربه تصمیمات اقتصادی گذشته گفت: نمونه بارز این بی‌توجهی، نحوه تصمیم‌گیری در افزایش قیمت بنزین بود که بدون در نظر گرفتن جوانب متعدد، به بحران منجر شد. هیچ‌کس پاسخ نداد که چه کسی گفته است بنزین باید با چنین قیمتی عرضه شود، در حالی‌که حتی پر کردن یک بطری آب هم به این سادگی نیست. اگر قرار است در قیمت‌گذاری مداخله کنیم، نمی‌توان یک‌شبه تصمیم گرفت و از فردا آن را اجرا کرد؛ باید هزاران متغیر را سنجید، برای هر کدام برنامه داشت و سپس اقدام کرد.
پزشکیان افزود: تصمیم‌گیری در کشور نباید بر پایه تصمیمات ناگهانی باشد. من نمی‌توانم شب تصمیم بگیرم و صبح بگویم باید انجام شود. همان‌گونه که در درمان یک بیمار، پزشک موظف است اگر عارضه‌ای پیش آمد، آن را درمان کند، در اداره کشور نیز اگر تصمیمی باعث ایجاد مشکل برای مردم شود، باید مسئولانه مداخله کرد و تبعاتش را جبران نمود.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: در تصمیمات اجرایی، باید همان‌گونه که در پزشکی عمل می‌شود، نگاه جامع داشت. وقتی بیماری جراحی می‌شود، طبیعی است که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری و مدتی دچار درد و سختی شود، اما این سختی باید بخشی از روند درمان باشد، نه نتیجه خطای پزشک. تصمیمات اجتماعی و اقتصادی نیز همین‌گونه است؛ باید با آگاهی از مراحل، برنامه و نظارت دقیق، اجرا شوند.
پزشکیان با اشاره به نقش نخبگان و دانشگاهیان در طراحی برنامه‌های پایدار گفت: میان اساتید دانشگاه و متخصصان رشته‌های گوناگون باید گفت‌و‌گو برقرار شود تا تصمیمات، علمی، قابل دفاع و متکی بر داده‌های واقعی باشد. دولت نیز اختیارات لازم را به استان‌ها واگذار کرده و در حال طراحی سازوکاری است تا تصمیمات استانداران و مدیران استانی بر اساس نظرات جمعی نخبگان، دانشگاهیان و کارشناسان گرفته شود.
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: در حال تدوین دستورالعملی هستیم تا هر تصمیم اجرایی با پشتوانه مطالعات و پیش‌نیاز‌های علمی اتخاذ شود. باید مشخص شود هر تصمیم بر چه مبنایی و با استناد به کدام داده‌ها گرفته می‌شود. کشور نمی‌تواند بر اساس سلیقه اداره شود که امروز فردی تصمیمی بگیرد و فردا دیگری مسیر را تغییر دهد.
پزشکیان تأکید کرد: اگر نقشه‌ای جامع وجود داشته باشد، مبتنی بر چشم‌اندازی که مقام معظم رهبری ترسیم کرده‌اند، هر کس در رأس امور قرار گیرد موظف است همان نقشه را دنبال کند. برنامه راهبردی واقعی یعنی اینکه با شرایط و امکانات موجود، بتوان برنامه را اجرا کرد؛ نه آنکه فقط آمار و آرزو‌ها را روی کاغذ نوشت.
رئیس‌جمهور گفت: باید صادقانه مشخص شود با منابع، نیرو و امکانات فعلی، تا کجا می‌توان پیش رفت. هر کس که می‌تواند این مسیر را طی کند، بسم‌الله. هدف، واقع‌گرایی در تصمیم‌گیری است نه آرمان‌گرایی بی‌پایه.
پزشکیان ادامه داد: از نخبگان و اساتید دانشگاه انتظار دارم برای تدوین یک برنامه پایدار کمک کنند؛ برنامه‌ای که برای شهر‌های ارومیه، مهاباد، خوی، ماکو و بوکان نقشه توسعه مشخصی داشته باشد. هر مدیر و مسئولی که می‌آید باید ادامه‌دهنده همان مسیر باشد، نه اینکه سلیقه‌ای رفتار کند.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: متأسفانه در نظام مدیریتی کشور، گاهی مدیران می‌آیند و می‌بافند و مدیر بعدی می‌آید و رشته می‌کند؛ یکی می‌سازد، دیگری خراب می‌کند. این روند نشانه نبود نقشه و برنامه پایدار است. وقتی نقشه‌ای وجود نداشته باشد، هر فردی راه خود را می‌رود و نتیجه چیزی جز سرگردانی نیست.
پزشکیان گفت: کشور نیازمند ثبات در مسیر توسعه است. نقشه یعنی بدانیم چه می‌خواهیم، با چه امکاناتی می‌توانیم و در چه مسیری باید حرکت کنیم. اگر چنین نقشه‌ای وجود داشته باشد، هیچ تغییری در مدیریت نمی‌تواند مسیر حرکت کشور را متوقف کند.
رئیس‌جمهور در ادامه با اشاره به سخنان مطرح شده در جلسه درباره عدالت و وحدت اظهار داشت: در رابطه با بحث عدالت و وحدت و انسجام، بخشی از شاخص‌ها، تجهیزات، نیروی انسانی و منابع طبیعی موجود در هر منطقه است که باید مبنای حرکت به سمت عدالت قرار گیرد.
پزشکیان افزود: در حوزه آموزش، عدالت آموزشی یعنی فراهم کردن فضا، تجهیزات، نیروی انسانی و روش‌های مناسب؛ اجرای این امور به این سادگی نیست و اگر منابع کافی در اختیار نباشد، امکان انجام همه‌چیز به‌صورت یک‌باره وجود ندارد.
رئیس‌جمهور با تشریح رویکرد محله‌محوری گفت: برنامه‌ریزی محله‌محور مدنظر قرار گرفته است؛ هر محله و هر مسجد می‌تواند محور حکم‌رانی منطقه‌ای باشد و مراکز بهداشتی و درمانی باید به‌عنوان مراکز سلامت و توسعه سلامت ایفای نقش کنند. سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در این چارچوب وظایف مشخصی برعهده گیرند.
پزشکیان تصریح کرد: از یک‌سو مشارکت مردمی را تقویت می‌کنیم و از سوی دیگر اختیارات استانداران و فرمانداران را واگذار می‌کنیم تا دیگر منتظر تصمیم‌گیری‌های متمرکز از تهران نباشیم، اما این واگذاری به معنای اختیار رها شده نیست؛ باید نقشه و چارچوبی وجود داشته باشد تا همه مطابق آن عمل کنند، نه اینکه هرکس بر حسب سلیقه تصمیمی بگیرد.
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: با کمک استانداران و دانشگاهیان در حال تدوین برنامه‌ای هستیم که نشان دهد چگونه باید در استان‌ها با مشارکت مردمی کار کرد، چگونه عدالت پیاده شود، چگونه به مسایل محیط‌زیست و آب و انرژی پرداخته و چگونه همه این مؤلفه‌ها در کنار هم حل شود.
پزشکیان با اشاره به سابقه مدیریت مبتنی بر فروش منابع گفت: ما تاکنون ضعف‌ها و کاستی‌ها را با فروش نفت، گاز و بنزین جبران کرده‌ایم؛ این روش نباید ادامه یابد و بایدپذیرفت که منابع طبیعی محدود است و باید مدیریت آن مبتنی بر برنامه‌ریزی بلندمدت باشد.
رئیس‌جمهور افزود: اگر توانمندی در توسعه تجارت، ارتباطات و صنعت وجود دارد، شما نخبگان برنامه و راه را ارائه دهید و دولت اجرا خواهد کرد؛ به‌سادگی می‌توان ثروت‌آفرینی کرد، اگر برنامه‌ها منطبق بر واقعیت و امکان‌پذیر باشد.
پزشکیان تأکید کرد: انتظار دارم اساتید و نخبگان مسیر و برنامه‌های عملیاتی ارائه دهند تا با همگرایی دولت، دانشگاه و بخش خصوصی بتوان مسیر توسعه را با ثبات و بر پایه نقشه‌ای مشخص دنبال کرد.
رئیس‌جمهور با اشاره به ظرفیت‌های ویژه آذربایجان و موقعیت مرزی این استان گفت: آذربایجان به‌ویژه با مرز‌هایی که دارد، می‌تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی را حل کند. در حالی‌که وضعیت اقتصادی این منطقه در رتبه‌های پایین کشور قرار گرفته و این قابل قبول نیست، دولت آمادگی کامل دارد تا اختیارات لازم را واگذار کند تا تولیدکنندگان، صادرکنندگان و تجار بتوانند فعالیت‌های خود را گسترش دهند.
پزشکیان افزود: اگر همه فعالان این استان دست به دست هم دهند و برنامه‌ریزی دقیق انجام دهند، وحدت و انسجام در عمل به‌وجود خواهد آمد. دولت نیز در کنار شما و آماده همکاری کامل است. لازم است تصمیم‌ها در فضایی آرام و هم‌افزا گرفته شود، نه در فضای اختلاف و جدال.
رئیس‌جمهور با ابراز تعلق خاطر به زادگاه خود اظهار داشت: هر بار به این شهر می‌آیم و می‌بینم چهره آن تغییر کرده، واقعاً ناراحت می‌شوم. شهری که در گذشته از آن به‌عنوان پاریس ایران یاد می‌شد، امروز به وضعیتی رسیده که نیازمند بازسازی هویتی و برنامه‌ریزی مجدد است؛ نباید گذاشت ارومیه از مسیر طبیعی توسعه خود خارج شود.
پزشکیان ادامه داد: آنچه مهم است، داشتن نقشه و برنامه برای آینده است. امسال بارندگی حدود ۴۰ درصد کمتر شده و این کاهش را نمی‌توان به کشور‌های همسایه نسبت داد. آب‌های جاری از کوه‌های خودمان سرچشمه می‌گیرند؛ رودخانه‌هایی که زمانی پرآب بودند، امروز خشکیده‌اند و باید دید چگونه می‌توان این روند را اصلاح کرد.
رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت مدیریت منابع آبی کشور گفت: اکنون در بسیاری از نقاط، از جمله در مجموعه نهاد ریاست‌جمهوری، آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود و بخش عمده آن صرف آبیاری چمن‌هایی می‌شود که تبخیر بالا دارند. این روند باید اصلاح شود، زیرا هم منابع زیرزمینی را تهی می‌کند و هم بهره‌وری ندارد.
پزشکیان تأکید کرد: مدیریت آب نیازمند فکر، برنامه و نگاه پایدار است. بایدپذیرفت که کشور در مسیر خشکسالی قرار دارد و اگر قرار است در این شرایط زندگی پایدار شکل بگیرد، باید روش‌های نوین مدیریت آب و الگوی مصرف را جدی گرفت.
رئیس‌جمهور افزود: دانشگاهیان و کارشناسان در حال بررسی راهکار‌های علمی برای این مسئله هستند تا هم منابع طبیعی حفظ شود و هم مردم دچار مشکل نشوند. این نیازمند همکاری مشترک، طرح دقیق و اجرای مرحله‌به‌مرحله است.
پزشکیان خاطرنشان کرد: در همه موضوعاتی که پیشنهاد می‌شود، از جمله مدیریت منابع و توسعه پایدار، جلسات تخصصی با نخبگان و اساتید دانشگاه برگزار خواهد شد تا تصمیم‌ها مبتنی بر علم و تجربه جمعی اتخاذ شود.
رئیس جمهور با قرائت شعری از اقبال لاهوری، این شعر را تفسیری از بیداری، امید و حرکت دانست و گفت: منطقه آذربایجان گنجی از طلاست. باید قدر این سرزمین را دانست و از سرمایه‌های طبیعی و انسانی آن برای ساختن آینده بهره برد. این سرزمین ظرفیت پرواز دارد؛ باید برخاست و پریدن دگر آموخت. در این منطقه می‌توان طلا ساخت، ثروت آفرید و تمدن را بر پایه دانش وایمان استوار کرد. می‌توانیم با همکاری نخبگان، هنرمندان و سیاستمداران دلسوز، آینده‌ای بسازیم که شایسته ملت ایران و درخور فرزندان این سرزمین باشد؛ آینده‌ای مبتنی بر سلامت، پایداری و عزت.
