در روزنو بخوانید
آنژیوگرافی قلب چیست و چگونه انجام می‌شود؟
روزنو :هدی کاشانیان: در دنیای پزشکی مدرن، یکی از روش‌های دقیق و معتبر برای تشخیص بیماری‌های عروق کرونری قلب، آنژیوگرافی قلب است. این روش تصویربرداری تهاجمی، امکان بررسی جریان خون در شریان‌های قلب را فراهم می‌کند و به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت انسداد یا تنگی عروق را با دقت بالا ارزیابی کنند. با توجه به شیوع فزاینده بیماری‌های قلبی در جامعه، آگاهی از جزئیات این روش تشخیصی نه تنها برای بیماران، بلکه برای عموم مردم اهمیت ویژه‌ای دارد.
آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب، روشی تشخیصی و تهاجمی است که با استفاده از تصویربرداری رادیولوژی و تزریق ماده حاجب، امکان بررسی دقیق شریان‌های کرونری قلب را فراهم می‌کند. این روش به پزشک متخصص قلب کمک می‌کند تا محل، میزان و شدت تنگی یا انسداد عروق تأمین‌کننده خون عضله قلب را شناسایی کند.
آنژیوگرافی معمولاً در مواردی انجام می‌شود که علائمی مانند درد قفسه سینه، نتایج غیرطبیعی تست ورزش یا سابقه سکته قلبی وجود داشته باشد. این فرآیند نه تنها برای تشخیص بیماری عروق کرونری کاربرد دارد، بلکه در همان جلسه می‌تواند به عنوان دروازه‌ای برای انجام مداخلات درمانی مانند آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری نیز عمل کند.
هدف اصلی آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب، با عنوان علمی «کرونری آنژیوگرافی» شناخته می‌شود و هدف اصلی آن، شناسایی محل و میزان تنگی یا انسداد در شریان‌های کرونری است. این روش زمانی توصیه می‌شود که نتایج آزمایش‌های غیرتهاجمی مانند تست ورزش یا اکوکاردیوگرافی، نشانه‌هایی از کاهش جریان خون به عضله قلب را نشان دهند. همچنین در مواردی مانند درد قفسه سینه پایدار یا ناپایدار، سکته قلبی یا قبل از انجام برخی عمل‌های جراحی، این روش کاربرد دارد.
فرآیند انجام آنژیوگرافی قلب چگونه است؟
اجرای آنژیوگرافی قلب در بخش ویژه‌ای از بیمارستان به نام «آزمایشگاه کاتتریسم قلب» صورت می‌‌پذیرد. این فرآیند معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. بیمار در طول عمل، هوشیار است و تنها تحت تأثیر داروهای آرام‌بخش خفیف قرار می‌گیرد. مراحل اصلی این روش به شرح زیر است:
- پزشک متخصص قلب، یک کاتتر نازک را از طریق یکی از شریان‌های بازو یا ران وارد گردش خون می‌کند.
- کاتتر به سمت قلب هدایت شده و به دهانه شریان‌های کرونری می‌رسد.
- در این مرحله، ماده حاجب یوددار از طریق کاتتر تزریق می‌شود تا شریان‌ها در تصاویر رادیولوژی به وضوح دیده شوند.
- با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی، تصاویر متحرک و دقیقی از جریان خون در شریان‌های قلب ثبت می‌شود.
- پس از اتمام تصویربرداری، کاتتر خارج شده و محل ورود آن فشار داده می‌شود تا خونریزی متوقف شود.
مزایای آنژیوگرافی قلب چیست؟
این روش تشخیصی، دقت بالایی در شناسایی مشکلات عروق کرونری دارد و در بسیاری از موارد، تنها راه قطعی برای تشخیص بیماری عروق کرونری محسوب می‌شود. مهم‌تر از همه، آنژیوگرافی قلب تنها یک روش تشخیصی نیست، بلکه در همان جلسه، امکان انجام مداخلات درمانی مانند آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری نیز فراهم است. این ویژگی، زمان و ریسک‌های اضافی را برای بیمار کاهش می‌دهد.
خطرات و عوارض احتمالی آنژیوگرافی قلب
هرچند آنژیوگرافی قلب یک روش نسبتاً ایمن است، اما مانند هر فرآیند پزشکی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. این عوارض عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب
- خونریزی یا کبودی در محل ورود کاتتر
- آسیب به عروق یا کلیه‌ها در موارد نادر
- عفونت در محل ورود
- آریتمی موقت در طول فرآیند
با این حال، احتمال وقوع این عوارض بسیار پایین است و تیم پزشکی با رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی، این ریسک‌ها را به حداقل می‌رساند.
آمادگی قبل از آنژیوگرافی قلب
برای انجام موفق این روش، رعایت نکاتی قبل از عمل ضروری است:
- بیمار باید حداقل ۶ تا ۸ ساعت قبل از آنژیوگرافی، از مصرف غذا و نوشیدنی خودداری کند.
- مصرف برخی داروها، به ویژه ضد انعقادها، باید تحت نظر پزشک متوقف یا تنظیم شود.
- در صورت سابقه حساسیت به ماده حاجب یا ید، حتماً به پزشک اطلاع داده شود.
- بیمار باید لباس راحت و بدون فلز به همراه داشته باشد و جواهرات را از تن خود بردارد.
مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی قلب
پس از اتمام فرآیند، بیمار نیاز به استراحت چند ساعته در بیمارستان دارد تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. توصیه‌های پس از آنژیوگرافی شامل موارد زیر است:
- خودداری از فعالیت‌های سنگین به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت
- نظارت بر محل ورود کاتتر از نظر خونریزی یا تورم
- نوشیدن مایعات فراوان برای دفع ماده حاجب از بدن
- مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز درد شدید، تب یا تغییر رنگ پوست در اطراف محل ورود کاتتر
آنژیوگرافی قلب در ایران
در ایران، آنژیوگرافی قلب در بسیاری از مراکز درمانی تخصصی و بیمارستان‌های بزرگ شهرهای مختلف انجام می‌شود. با توجه به پیشرفت تجهیزات پزشکی و آموزش نیروهای متخصص، کیفیت این خدمات در سطح قابل قبولی قرار دارد. هزینه آنژیوگرافی قلب بسته به نوع مرکز (دولتی یا خصوصی) و نیاز به مداخلات همزمان، متغیر است، اما در بسیاری از موارد، بخشی از هزینه‌ها توسط بیمه‌های درمانی پوشش داده می‌شود.
جمع‌بندی
آنژیوگرافی قلب تنها یک روش تشخیصی نیست، بلکه یک پل ارتباطی بین تشخیص و درمان است. این روش با ارائه تصاویر دقیق و لحظه‌ای از وضعیت شریان‌های قلب، امکان تصمیم‌گیری سریع و صحیح را برای پزشک فراهم می‌کند. در مواردی که بیمار در آستانه سکته قلبی قرار دارد، آنژیوگرافی می‌تواند جان‌بخش باشد. بنابراین، آگاهی از نحوه انجام، مزایا و مراقبت‌های مرتبط با این روش، نقشی کلیدی در مدیریت سلامت قلبی-عروقی افراد ایفا می‌کند.
