هر آنچه باید از بیماری شانه منجمد دانست

تعریف شانه منجمد

«شانه منجمد»، «شانه یخ زده»، «شانه فریز شده»، «چسبندگی شانه»، «فروزن شولدر» و «کپسولیت چسبنده» همگی اسامی‏یک بیماری است که در زبان انگلیسی به آن «frozen shoulder» یا «adhesive capsulitis» گفته می‌شود. در این بیماری، هم شانه دردناک می‏شود و هم دامنه حرکتی آن بطور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و بیمار نمی‏‌تواند دست خود را بالای سر و یا به پشت خود ببرد. در این بیماری کپسول شانه سفت، چروکیده و کوتاه شده و حجم داخل آن کاهش پیدا می‌کند. کپسول شانه یک کیسه محکم است که از یک طرف سر استخوان بازو را در بر دارد و از طرف دیگر به لبه سطح مفصلی استخوان کتف، یعنی به لبه گلنوئید متصل می‏‌شود و با حرکات شانه، سر بازو داخل آن می‌چرخد.

علائم شانه منجمد

مهم‌ترین علامت کپسولیت چسبنده درد و خشکی در مفصل شانه است که حرکت آن را دشوار و یا در مواردی غیرممکن می‌سازد. افراد مبتلا به شانه منجمد عموماً درد مبهمی را در یکی از مفاصل شانه خود احساس می‌کنند. این درد ممکن است به عضلات اطراف مفصل شانه نیز گسترش داشته باشد. درد ناشی از کپسولیت چسبنده اغلب شب‌ها تشدید یافته و ممکن است خواب فرد را نیز مختل سازد. شانه یخ زده معمولاً در طی سه مرحله بروز می‌کند که هر یک از این مراحل علائم و سیر مخصوص به خود را دارا هستند. این مراحل عبارتند از:

·        مرحله یخ زدن شانه: در این مرحله فرد با هر حرکت مفصل شانه دچار درد می‌شود. گاهی اوقات درد ناشی از مرحله یخ زدن شانه یا freezing بسیار شدید است. معمولاً درد شانه منجمد در این فاز به مرور زمان تشدید یافته و ممکن است شب‌ها بیشتر فرد را اذیت کند. بازه زمانی این مرحله عمدتاً بین ۶ تا ۹ ماه تخمین زده می‌شود. محدودیت حرکت مفصل در این مرحله بروز می‌کند.

·        مرحله یخ زدگی: در این مرحله درد فرد کاهش پیدا می‌کند، اما خشکی مفصل بیشتر می‌شود. درنتیجه محدودیت بیشتری در حرکات مفصل پدید آمده و بسیاری از اوقات افراد در انجام اعمال روزمره خود با مشکل مواجه خواهند شد. این مرحله عموماً بین ۴ تا ۱۲ ماه به طول می‌انجامد.

·        مرحله باز شدن یخ: در این مرحله به مرور بازه حرکتی مفصل به حالت عادی خود باز می‌گردد. ممکن است مرحله باز شدن یخ به چیزی در حدود ۶ ماه تا ۲ سال زمان نیاز داشته باشد.

علت انجماد شانه

علت این بیماری هنوز معلوم نشده و اغلب بیمارانی که به انجماد شانه مبتلا می‌‏شوند بیماری خاصی در شانه و یا سایر نقاط بدن نداشته‌اند، اما ثابت شده که اگر بیمار به یکی ازبیماری‌های زیر مبتلا باشد احتمال ابتلایش به بیماری شانه منجمد بیشتر از افراد سالم است:

1.     دیابت یا مرض قند احتمال ابتلا به حدود ۳۰-۲۰% (حدود ۵ برابر افراد غیر دیابتی) و احتمال درگیری سمت مقابل در سال‌های بعدی به ۷۰% افزایش پیدا می‌کند.

2.     بیماری‏های تیروئید بخصوص کم کاری تیروئید

3.     بیماری دیسک گردن و جراحی‌های گردن

4.      بیماری و یا جراحی داخل و یا اطراف قفسه سینه مثل قلب، ریه و پستان

5.     مشکلات مغزی مثل جراحی‌های مغز یا سکته‌های مغزی

6.      افرادی که استرس و یا اضطراب زیاد دارند

نوعی از شانه منجمد داریم که بدنبال بیماری‌های مفصل شانه مثل ضربه به شانه و یا انجام کار‌های سنگین و طولانی با شانه و یا جراحی آن ایجاد می‌شود. بعضی‌ها این انواع را به‌عنوان «خشکی» شانه می‏‌شناسند و جزو «شانه منجمد» معمولی حساب نمی‌کنند، ولی بسیار به هم شبیه‌اند و اغلب آن‌ها را یکی می‏‌دانند. در مجموع می‏توان گفت تقریباً تمام بیمارانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، مدتی به دلیلی بی‏حرکتی شانه داشته‌اند.

علائم شانه یخ زده

علائم شانه یخ زده معمولاً به آرامی و در سه مرحله آشکار می‌شوند و البته هر مرحله می‌تواند چند ماه طول بکشد.

·        یخ زدن: هر حرکت شانه باعث درد می‌شود و دامنه حرکتی شانه به تدریج محدود می‌شود.

·        یخ زده: ممکن است در این مرحله درد شروع به کاهش کند، اما با این حال شانه شما سفت‌تر می‌شود و استفاده از آن دشوارتر یا حتی ناممکن خواهد بود.

·        ذوب: دامنه حرکت شانه شما شروع به بهبود می‌کند.

برای برخی افراد درد هنگام شب تشدید می‌شود و گاهی اوقات خواب را نیز مختل می‌کند.

تشخیص شانه منجمد

تشخیص بیماری شانه یخ زده با استفاده از روش‌های مختلفی انجام می‌شود. پزشکان برای تشخیص صحیح این بیماری از معاینه فیزیکی، تصویربرداری و بررسی سابقه پزشکی بیمار استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که علائم مشاهده شده به شانه یخ زده مربوط هستند. روش‌های تشخیص این بیماری شامل:

·        معاینه فیزیکی

اولین و مهم‌ترین مرحله در تشخیص شانه یخ زده، معاینه فیزیکی توسط پزشک است. در این روش، پزشک با حرکت دادن شانه بیمار، دامنه حرکتی شانه را مورد بررسی قرار می‌دهد. دو نوع حرکت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد: حرکت فعال که خود بیمار شانه‌اش را حرکت می‌دهد و حرکت غیرفعال که پزشک شانه را برای بیمار حرکت می‌دهد. در بیماران مبتلا به شانه یخ زده، هر دو نوع حرکت دارای محدودیت هستند. علاوه بر این، پزشک ممکن است نقاط دردناک شانه را لمس کند تا شدت درد و محل دقیق آن را مشخص نماید.

·        بررسی سابقه پزشکی

بررسی سابقه پزشکی بیمار یکی دیگر از مراحل ضروری تشخیص شانه یخ زده است. پزشک در این مرحله، اطلاعاتی درباره بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا مشکلات تیروئیدی بیمار که ممکن است با این بیماری مرتبط باشند را جمع‌آوری می‌کند. پزشک همچنین درباره انجام هرگونه جراحی اخیر، آسیب به شانه یا محدودیت‌های حرکتی که ممکن است منجر به کاهش حرکت مفصل شانه شده باشد نیز از بیمار سؤال خواهد کرد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کنند تا دلایل احتمالی ابتلا به شانه یخ زده را مورد بررسی قرار دهد.

·        تصویربرداری رادیولوژی  (X-ray)

برای رد کردن سایر مشکلات مفصلی و حصول اطمینان از اینکه علائم بیمار ناشی از شانه یخ زده است، معمولاً تصویربرداری رادیولوژی (X-ray) انجام می‌شود. این تصاویر نشان می‌دهند که آیا استخوان‌های شانه سالم هستند و هیچ گونه شکستگی، دررفتگی، یا بیماری‌های دیگری مانند آرتروز وجود ندارد. اگرچه تصویربرداری X-ray نمی‌تواند به طور مستقیم شانه یخ زده را تشخیص دهد، اما می‌تواند به رد سایر بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند، کمک بسیاری کند.‌

·        ام‌آر‌آی  (MRI)

در برخی موارد، پزشک ممکن است از تصویربرداری با‌ام‌آر‌آی (MRI) استفاده کند.  MRIمی‌تواند تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه ارائه دهد و تغییرات در کپسول مفصل را نشان دهد. این روش زمانی مفید است که پزشک بخواهد التهاب و ضخیم شدن کپسول مفصل یا سایر مشکلات بافت‌های نرم مانند پارگی تاندون‌ها را تشخیص دهد. آزمایش MRI در مواردی که X- ray اطلاعات کافی ارائه نمی‌دهد یا پزشک به تشخیص دقیق‌تری نیاز دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

·         سونوگرافی  (Ultrasound)

سونوگرافی یکی دیگر از روش‌هایی است که به تشخیص شانه یخ زده کمک می‌کند. این روش غیرتهاجمی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از بافت‌های نرم استفاده کرده و مشکلات تاندون‌ها و التهاب‌های مرتبط با شانه یخ زده را نشان می‌دهد. سونوگرافی همچنین در تشخیص التهاب و آسیب‌های احتمالی تاندون‌ها و عضلات اطراف شانه نیز مفید است.

·        آزمایشات خون

در برخی موارد، پزشک ممکن است برای بررسی شرایط زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکلات تیروئیدی که ممکن است به شانه یخ زده منجر شده باشند، آزمایش خون تجویز کند. این آزمایشات به شناسایی مشکلات متابولیک یا بیماری‌های مرتبط کمک می‌کنند و در تشخیص و درمان مناسب بیماری مؤثر خواهند بود. پزشک بر اساس شرایط و سوابق هر بیمار، یکی از این روش‌ها را برای تشخیص بیماری شانه یخ‌زده انتخاب خواهد کرد.

درمان سندرم شانه یخ زده

اکثر درمان‌های شانه منجمد شامل کنترل درد شانه و حفظ حرکت شانه تا جای ممکن است.

·        دارو‌ها

برخی دارو‌های بدون نسخه، مانند آسپرین و ایبوپروفن (ادویل، موتین، ...)، می‌تواند به کاهش درد و التهاب مرتبط با شانه منجمد کمک کند. گاهی پزشک ممکن است دارو‌های قوی و ضد التهاب را تجویز کند.

·        تمرینات حرکتی

یک درمانگر فیزیکی می‌تواند تمرینات حرکتی را به شما آموزش دهد تا جایی که بتوانید تحرک بیشتری داشته باشید. تعهد شما برای انجام این تمرینات برای بهینه سازی بهبود تحرک مهم است.

·        جراحی و روش‌های دیگر

اکثر افراد مبتلا به شانه یخ زده در طول ۱۲ تا ۱۸ ماه بهبود پیدا می‌کنند. برای رفع علائم همیشگی پزشک پیشنهاد می‌کند:

1.     تزریق استروئید: تزریق کورتیکواستروئید‌ها به شانه ممکن است به کاهش درد و بهبود تحرک شانه به خصوص در مراحل اولیه این فرآیند کمک کند.

2.     تورم مفصل: تزریق آب استریل در کپسول مفصل می‌تواند به کشیدگی بافت کمک و حرکت مفصل را آسان‌تر کند.

3.     دستکاری شانه: در این روش، داروی بی حسی دریافت می‌کنید، پس بی هوش خواهید شد و احساس درد نخواهید کرد. سپس پزشک شانه را در جهت مختلف حرکت می‌دهد تا بتوانید بافت سفت شده را شل کنید.

·        جراحی

جراحی برای درمان شانه یخ زده به ندرت تجویز می‌شود، اما اگر هیچ روش دیگری کارساز نباشد، پزشک ممکن است جراحی را برای از بین بردن بافت زخم و چسبندگی از داخل مفصل شانه شما توصیه کند. پزشکان معمولاً این عمل جراحی را از طریق یک شکاف کوچک در اطراف مفاصل انجام می‌دهند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

تا جایی که ممکن است درد و محدوده حرکتی خود را تا حد ممکن تحت تاثیر قرار دهید. استفاده از گرما یا سرما روی شانه می‌تواند به تسکین درد کمک کند.

·        طب سوزنی

طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن روی پوست و نقاط ویژه بدن است. به طور معمول، سوزن‌ها برای ۱۵ تا ۴۰ دقیقه در محل می‌مانند. در طی این مدت ممکن است پزشک آن‌ها را حرکت دهد. از آنجا که سوزن‌ها نازک و انعطاف‌پذیر هستند و عموماً به طور سطحی وارد می‌شوند، اغلب درمان‌های طب سوزنی تا حد زیادی بدون درد هستند.

·        بهترین حرکات ورزشی برای شانه یخ زده

در احترام به درخواست برخی از شما کاربران از بخش سلامت نمناک لازم دانستیم بعد از بررسی روش‌های درمان سندرم شانه یخ زده حرکات ورزشی مرتبط با این مشکل را هم عنوان کنیم که شامل:

1.     کشش دست آویزان

برای انجام دادن این تمرین اول از همه باید شانه‌های خود را ریلکس کنید. به آرامی روی بدن خودتان متمرکز شوید اجازه دهید یکی از بازو‌های شما به حالت آویزان به سمت پایین قرار بگیرد، آن دست دیگرتان را روی یک میز قرار دهید.

دستتان با بدنتان باید زاویه دار باشد. سپس دست آویزان و پای موازی با آن را به صورت کششی بالا و پایین بیاورید. همچنین می‌توانید برای کشش بیشتر، یک وزنه سبک نیز انتخاب کنید.

2.     کشش حوله

یک حوله با سایز معمولی برای دست و صورت را پشت کمر خود نگه دارید و مانند تصویر، یکی از دستانتان بالا و یکی از دستانتان پایین باشد. حوله را به صورت افقی در دستتان بگیرید و روی بازوهایتان فشار ایجاد کنید و یک طرفه حوله را به سمت بالا بکشید، سپس زیر حوله را با دست دیگرتان به سمت پایین بکشید. این حرکت را ۱۰ الی ۲۰ بار در روز انجام دهید.

3.     پیاده روی انگشتان

روبروی یک دیوار بایستید و کمی از آن فاصله بگیرید. انگشتان خود را روی دیوار قرار دهید، به طوری که نوک انگشتان شما روی دیوار باشد. به آرامی خود را خم کنید و اجازه دهید که انگشتانتان روی دیوار بالا و پایین بروند. دقیقاً باید مانند پا‌های عنکبوت عمل کنید. این کار را تا جایی انجام دهید که بازوی شما با بالا رفتن دستتان احساس راحتی می‌کند، اما تمرکز شما باید به کار گرفتن انگشتانتان باشد، نه عضلات شانه. سپس به آرامی بازو و شانه خود را کمی پایین بیاورید و این حرکت را دوباره تکرار کنید. ۱۰ الی ۲۰ بار در روز این تمرین را انجام دهید.

4.     کشش ضربدری

فرقی ندارد که این تمرین را نشسته یا ایستاده انجام دهید. با استفاده از یکی از دستانتان بازو و آرنج دست دیگر را بگیرید و آن را به سمت بالا و روی سینه‌های خود بیاورید. سپس فشاری ملایم برای کشش شانه به آن وارد کنید و ۱۵ الی ۲۰ ثانیه این پوزیشن کششی را نگهدارید. ۱۰ الی ۲۰ بار در روز این حرکت را تکرار کنید.

5.     کشش زیر بغل

دست خود را از آرنج به پایین روی یک میز یا تکیه گاه قرار دهید. این تکیه گاه باید تا سینه شما ارتفاع داشته باشد. آرام زانوی خود را خم کنید و زیر بغل خود را باز نگه دارید. کمی خم شدگی زانو‌ها را عمیق‌تر کنید و به آرامی زیر بغل خود را کشش دهید. سپس دوباره صاف شوید و شبیه به حالت عادی برگردید. با خم کردن هرکدام از بازو‌ها، زیر بغل شما مقداری کش می‌آید، اما نباید نیروی زیادی به آن وارد کنید. ۱۰ تا ۲۰ بار در روز این تمرین را انجام دهید.

6.     چرخش به بیرون

یک کش را بین دو دستتان بگیرید. زاویه آرنج شما باید ۹۰ درجه باشد و به به کنار بدن تان نزدیک باشد. سپس یکی از دستان خود را پایین‌تر قرار دهید. با دستی که بالا است، خط کش را به مدت ۵ ثانیه و به اندازه ۵ الی ۷ سانتی متر کشیده و نگه دارید. برای هرکدام از دستانتان در ادامه، ۱۵ بار در روز این حرکت را انجام دهید.

7.     چرخش به داخل

کنار یک در بایستید و یک کش به دستگیره در آویزان کنید. سپس با دست دیگرتان انتهای دیگر آن را بگیرید. آرنج خود را در زاویه ۹۰ درجه قرار دهید. این بند و یا کش را ۵ الی ۷ سانتیمتر به سمت بدن خود بکشید و حدود ۵ ثانیه در همان حالت نگه دارید. این حرکت را ۱۰ الی ۱۵ بار در روز انجام دهید.