شیوع مصرف سیگار الکترونیک بین دختران دانش آموز

گروه جامعه: مصرف سیگارهای الکترونیکی در میان کودکان، یکی از معضلات سلامتی در کشورهای جهان است. سال گذشته بود که یک موسسه بریتانیایی اعلام کرد که از هر پنچ کودک بین سنین ۱۱ تا ۱۷ سال، دستکم یک کودک مصرف‌ سیگارهای الکترونیکی را امتحان کرده است که این ۳ برابر بیشتر از آمار مشابه در سال قبل محسوب می‌شود. همچنین یک نظرسنجی از نوجوانان استرالیایی نشان می‌دهد افرادی که علائم افسردگی را تجربه می‌کنند، دو برابر با خطر شروع به مصرف سیگار الکترونیکی روبرو هستند. «امیلی استوکینگز»، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه سیدنی، گفت: «در کوتاه مدت، نیکوتین ممکن است احساس اضطراب و استرس را کاهش دهد و جوانان ممکن است به سراغ سیگارهای الکترونیکی به عنوان مکانیزم مقابله بروند.» استوکینگز گفت: «صرف نظر از اینکه آیا بیماری روانی بر سیگار تأثیر می‌گذارد یا برعکس، واضح است که اگر می‌خواهیم از شروع استفاده از سیگارهای الکترونیکی جلوگیری کنیم، باید به سلامت روان نیز توجه کنیم.» این مطالعه سلامت روانی و میزان مصرف بیش از ۵۰۰۰ دانش‌آموز سال هفتم و هشتم (حدود ۱۲ تا ۱۳ سال) را از ۴۰ مدرسه در نیو ساوت ولز، کوئینزلند و استرالیای غربی بررسی کرد. حدود ۸.۳ درصد گفتند که از سیگارهای الکترونیکی استفاده کرده اند. محبوبیت غلط سیگار الکترونیکی در میان نوجوانان و دانش آموزان در جهان تا آنجا پیش رفته که بنا به گفته سمیه السادات ابراهیمی، مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش، استعمال دخانیات و سیگار الکترونیک در دختران در حال افزایش است و در فضای دانش‌آموزی، به دلیل تبلیغات گسترده‌ در این حوزه بخصوص در سینماهای خانگی که دختران و زنان بیشتر استعمال دخانیات و سیگار دارند، همچنین عوامل اجتماعی، خانوادگی و فرهنگی باعث این شیوع شده است. همه عوامل دست به دست هم داده تا امروز دختران بیشتر از گذشته گرفتار آسیب‌های اجتماعی و استعمال دخانیات شوند.

کمبود مشاور در مدارس و شیوع آسیب ها
وی از طرح پاد (پیشگیری از دخانیات) در همه مدارس ۳۲ منطقه با هدف کاهش استعمال دخانیات خبر داد و با بیان اینکه شیوع در رصد و پایش آسیب‌های اجتماعی در همه استان‌ها، مسائل خانوادگی در صدر قرار داشته، افزود: «مصرف دخانیات در رتبه چهارم آسیب‌های اجتماعی در کشور قرار دارد.» اما چرا استعمال سیگار الکترونیک در میان دانش آموزان و نوجوانان و کودکان خطرناک است؟ نوجوان‌ها با فرض اینکه سیگارهای الکترونیکی بی‌خطر هستند، به آنها روی می‌آورند. قیمت نازل، نقش‌و‌نگارهای جذاب و طعم‌های آدامسی‌، سیگارهای الکترونیکی یک‌بار مصرف برای کودکان بیش از حد جذاب است. این در شرایطی است که مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در رده سنی متوسطه دوم این آمار بالاست ادامه داد: معتقدیم خانواده منشاء و عامل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. در رصد پایش آسیب‌های اجتماعی در کل استان‌های کشور عوامل مخاطره‌آمیز خانوادگی بالاترین فراوانی را داشته زیرا اگر خانواده محیط امن عاطفی و روانی را برای فرزندانشان ایجاد کنند و نیاز فرزندان را به عاطفه و امنیت تامین کنند مطمئنا این بچه‌ها در جامعه کمتر آسیب می‌بینند و دچار آسیب‌های اجتماعی نمی‌شوند. یکی از معلمان مقطع متوسطه در مدارس دخترانه تهران می‌گوید: «آن‌قدر مصرف سیگار الکترونیک برایشان عادی شده که از ما معلم‌ها هم پنهان نمی‌کنند. ما با ارتباط صمیمی‌ای که داریم، تا یک جایی می‌توانیم به این موضوعات ورود کنیم. وظیفه اصلی بر گردن مسئولین مدرسه است تا مددکار و روان‌شناس در مدارس حاضر کنند که متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد، مگر در مدارس خیلی تاپ تهران که اصلا مقوله آنها با مدارس مناطق متوسط و جنوبی متفاوت است.» معلم دیگری که در قطع متوسط دخترانه تدریس می‌کند این شرایط را وخیم‌تر توصیف می‌کند و اضافه می‌کند: «بیشتر وقت‌ها کلاس‌های من با نصف جمعیت تشکیل می‌شود. در این مدت سعی کردم ارتباط خوب و دوستانه با آنها داشته باشم، متأسفانه مصرف سیگار و سیگار الکترونیک در بین آنها چیز پنهانی نیست و برایم راحت در مورد مصرفشان حرف می‌زنند. مشاور خاصی در مدرسه وجود ندارد تا این موضوعات را پیگیری کند و درنهایت، در صورت اطلاع مدرسه دانش‌آموز اخراج خواهد شد که بدترین روش مواجهه با چنین دانش‌آموزانی خواهد بود».

طبق گفته بیشتر معلم‌ها، نبود مشاور و مددکار متخصص در مدارس به‌ شدت مصرف دانش‌آموزان دامن می‌زند که محمد‌رضا نیک‌نژاد، فعال صنفی معلم‌ها، اشاره می‌کند: «ما استانداردی برای مشاوران مدارس داریم که در‌حال‌حاضر اعمال نمی‌شود. چون کمبود نیرو در مدارس الان به قدری است که معلم برای کلاس درس نداریم، چه برسد به اینکه مشاور برای مدارس در نظر بگیرند. در‌حالی‌که طبق استانداردهای جهانی باید نیروهای متفاوتی در مدارس حضور داشته باشند، اما ما از اینها محروم هستیم. در‌باره افزایش مصرف مواد مخدر و سیگار در بین دانش‌آموزان دختر، مسئولین آمارها را نادیده می‌گیرند و وارد این بررسی آماری نمی‌شوند. مثلا تعریف کلاس درس برای مسئولان همین است که دانش‌آموزان در یک محیط بسته با معلم درس بخوانند که این محیط بسته اتاق یا کانکس هم می‌تواند باشد. این دیدگاه به کف نیازهای آموزشی پاسخ می‌دهد. مشکلات آن‌قدر درهم‌تنیده هستند که ملغمه‌ای درست شده. نیاز است تا در تمام مدارس ما مشاور داشته باشیم، اما برای تدریس درس‌های پایه هم در مدارس مشکل داریم و برای همین، شرایط پیچیده‌تر شده است».