جنگ غزه در ایستگاه آخر

طی روزهای گذشته بیشتر اخبار منتشر شده از سوی رسانه‌های عربی و آمریکایی به توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل بر سر غزه مربوط است و همین موضوع به خوبی نشان از آن دارد که احتمالاً این توافق در ساعات یا روزهای نزدیک عملیاتی خواهد شد. مواضع دو رئیس جمهور ایالات متحده یعنی جو بایدن و دونالد ترامپ در مورد این توافق دقیقاً یک پیام مثبت را مخابره می‌کند. 

بایدن دوشنبه شب در آخرین سخنرانی خود با محوریت سیاست خارجی گفت: «به توافق آتش‌بس در غزه نزدیک شده‌ایم و من با نخست وزیر اسرائیل و امیر قطر صحبت کردم. به‌دنبال آتش‌بس در غزه، تبادل اسرا، دفاع از اسرائیل و بهبود وضعیت انسانی در غزه هستیم. فلسطینیان در حال تجربه جهنمی هستند که حماس آن را آغاز کرد و در این میان غیرنظامیان بسیاری کشته شده‌اند». او که بیش از ۷۰ درصد بودجه مورد نیاز اسرائیل برای کشتار بیش از ۴۷ هزار غیرنظامی در خاورمیانه را تأمین کرده است مدعی شد که آمریکا همواره از دموکراسی و حقوق انسان‌ها دفاع می‌کند. 

به موازات این سخنان،‌ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیز طی مصاحبه‌ای با شبکه خبری نیوزمکس در رابطه با توافق آتش‌بس جنگ غزه و آزادی اسرا بدون ذکر جزئیات اعلام کرد از آنجایی که خبر دارم، رایزنی راجع به توافق آتش‌بس و آزادی اسرا در حال پایان است و تا چند روز آتی به توافق می‌رسند، البته باید اجرا هم شود. ترامپ به نیوزمکس گفت: «ما به توافق آتش‌بس نزدیک هستیم و اگر این اتفاق نیافتد، مشکلات بزرگی به وجود می‌آید. ما به توافق مبادله‌ای خواهیم رسید، مذاکرات به پایان خود رسیده است و شاید طی همین روزها اعلام شود». 

همچنین اولاف شولتس، صدراعظم آلمان با حمایت از اسرائیل گفت می‌دانیم که توافق با حماس چقدر برای اسرائیل دردناک است. با این وجود، جان گروگان‌ها اکنون باید در اولویت باشد. وی افزود: این توافق فرصتی برای کاهش رنج در غزه را فراهم می‌کند.

از سوی دیگر آسوشیتدپرس به نقل از دو مقام درگیر در مذاکرات غزه دیروز (سه‌شنبه) اعلام کرد که حماس پیش‌نویس توافقنامه آتش‌بس در نوار غزه و تبادل اسرا را پذیرفته است. یک مقام قطری نیز به این خبرگزاری گفت که مذاکرات در نزدیک‌ترین نقطه به امضای توافق قرار دارد.

آسوشیتدپرس همچنین افزود نسخه‌ای از توافق پیشنهادی را به دست آورده  که یک مقام مصری و یک مقام حماس صحت آن را تایید کرده‌اند. یک مقام اسرائیل نیز گفت که پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما جزئیات در حال نهایی شدن است. این طرح باید برای تصویب نهایی به کابینه اسرائیل ارائه شود.

اختلاف بر سر اجرای توافق 

فارغ از تمامی این مسائل به نظر می‌رسد یک اختلاف‌نظر کلی در مورد اجرای این توافق وجود دارد. در این راستا ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر تصریح کرد که همچنان برخی جزئیات حل نشده بین طرفین مذاکره درباره مکانیسم‌های اجرای توافق آتش‌بس وجود دارد. وی در عین حال گفت: به دستیابی به توافق نهایی خوش‌بین هستیم زیرا مسائل اختلافی اصلی که قبلاً مانع توافق بودند، رفع شده‌اند و بر موانع اصلی در اختلافات بین طرفین درباره توافق غلبه کرده‌ایم. سخنگوی وزارت امور خارجه قطر با بیان اینکه مذاکرات جاری در دوحه بین اسرائیل و حماس درباره آتش بس غزه ثمربخش و مثبت بوده، افزود: این مذاکرات بر جزئیات نهایی متمرکز شده است. 

توافق سه‌مرحله‌ای؟

در این راستا شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش داد که تل‌آویو کاهش مراحل قرارداد احتمالی با حماس و مختصر کردن آن به ۲ مرحله به جای سه مرحله را برای تسریع بازگرداندن اسرا بررسی می‌کند. گفته شده مرحله اول که مرحله انسان‌دوستانه نامیده می‌شود، ۴۲ روز ادامه دارد و انتظار می‌رود طی آن ۳۳ اسیر اسرائیلی از جمله زنان، سالمندان و بیماران آزاد شوند و ارتش نیز از بیشتر مناطق تحت کنترل خود در غزه عقب‌نشینی کند. فهرست اسرا شامل هیچ زندانی نمی‌شود که به‌طور رسمی در اسرائیل به عنوان متوفی طبقه‌بندی شده‌اند، اما برخی در میان آنها وجود دارند که «نگرانی شدیدی در مورد زندگی آنها وجود دارد.

بر اساس توافق، آزادی اولین گروه از اسرای اسرائیل در چارچوب مرحله اول در هفتمین روز از برقراری آتش‌بس انجام می‌شود. همچنین اسرائیل تعهد داد صدها زندانی فلسطینی را که برخی از آنها دارای محکومت‌های سنگین هستند، آزاد کند و طبق گزارش‌ها، در مقابل هر سرباز زن اسرائیلی ۵۰ اسیر فلسطینی که ۳۰ تن از آنها محکوم به حبس ابد و ۲۰ تن دیگر دارای حکم‌های حبس طولانی هستند، آزاد خواهند شد، همین‌طور در مقابل هر شهروند زن یا سالمند اسرائیلی، ۳۰ اسیر کودک، بیمار و زن فلسطینی آزاد خواهد شد. مرحله دوم که در شانزدهمین روز از توافق انجام می‌شود، بر گفت‌وگوها درباره قراردادی فراگیر شامل آزادی تمامی اسرائیلی‌های بازداشت شده در غزه و آزادی جوانان و سربازهای باقی مانده متمرکز خواهد بود و مرحله سوم و پایانی قرارداد نیز شامل تدابیری بلند مدت از جمله گفت‌وگوها درباره حاکمیت جایگزین در نوار غزه و طرح‌های بازسازی  آن است. 

تلویزیون اسرائیل در ادامه گزارش آورده است: اسرائیل در چارچوب قراردادی که در حال شکل‌گیری است، با بازگشت آوارگان به شمال نوار غزه موافقت کرد و این به منزله امتیاز چشمگیری است که حماس در طول مذاکرات علاوه بر موضوع انجام بازرسی‌های امنیتی خودروها تنها توسط طرفی بین‌المللی و نه نیروهای پیاده نظام، بر آن اصرار داشت. 

در خبری دیگر از توافق حماس و اسرائیل؛ هاآرتص نیز در گزارشی اعلام کرد که تیم ترامپ، نتانیاهو را مجبور کرد که توافقی را بپذیرد که در نیم سال گذشته بار‌ها رد کرده بود.

در این گزارش آمده است: وقتی فرستاده ویژه ترامپ خبر داد که می‌خواهد به اسرائیل بیاید، دستیاران نتانیاهو گفتند که در روز مقدس یهودیان دیداری رخ نخواهد داد؛ او در پاسخ به آنها با لحنی تند اعلام کرد که این روز برای او اهمیتی ندارد

حال باید منتظر ماند و دید که این توافق اجرایی می‌شود یا خیر؟!