حماه و دیرالزور سقوط کردند، نبرد به حمص رسید
تحریرالشام پیش به‌سوی دمشق؟
آخرین اخبار منتشرشده از وضعیت جنگ در سوریه نشان می‌دهد که مناطق این کشور همچنان به صورت دومینووار در حال سقوط هستند. درحالی‌که تا دیروز پیشروی گروه‌های مسلح از سمت شمال به جنوب ادامه داشت و شهر راهبردی حماه به کنترل مخالفین درآمد و جنگ – تا لحظه تنظیم این گزارش – به حومه حمص رسید، تحرکات در جنوب سوریه نیز آغاز شد و اخبار حاکی از آن است که شهر درعا در فاصله ۱۱۵ کیلومتری دمشق نیز در حال سقوط است و مخالفان تحرکات خود را در سویدا – دیگر شهر جنوبی - نیز آغاز کردند.
روزنو :
روز گذشته محمد الجولانی، فرمانده نظامی تحریرالشام در گفت‌وگویی با شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان به بیان نظرات خود پرداخت و نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، عراق و سوریه نیز در بغداد برگزار شد.
علاوه بر تمام این تحولات و رویدادهای سیاسی، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز حمایت خود را از مخالفین سوری علنی کرد. با ادامه این روند، وضعیت دمشق بحرانی به نظر می‌رسد مگر اینکه تغییر خاصی در جنگ به وجود بیاید.
عراقچی در بغداد
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته وارد بغداد شد. او در این سفر ضمن دیدار با فواد حسین، همتای عراقی خود، با عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهور و محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر این کشور نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. عصر دیروز نشست سه‌جانبه میان وزرای خارجه ایران، عراق و سوریه در بغداد نیز برگزار شد. عراقچی در بدو ورود به بغداد بر این موضوع تاکید کرد که شرایط سوریه ویژه و نیازمند مشورت است. وی همچنین اظهار داشت که ابتکارات در طول رایزنی‌ها شکل می‌گیرد.
وزیر امور خارجه کشورمان بعد از دیدار با رئیس‌جمهور عراق، در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه روداوو گفت: «در دیدار با مقامات عراقی توافق کردیم که رایزنی‌های بیشتری در مورد موضوع سوریه داشته باشیم. هدف ما تقویت رایزنی و هماهنگی برای حمایت از دولت و مردم سوریه و انجام هماهنگی بیشتر در مواضع سیاسی است. رایزنی‌ها با دولت عراق برای تقویت هماهنگی‌های مشترک ادامه خواهد یافت، ایران آمادگی کامل برای حمایت از دولت، مردم و ارتش سوریه در حدی که لازم باشد را دارد.»
رئیس دستگاه دیپلماسی در دیدار با همتای عراقی خود «بر اهمیت هماهنگی و رایزنی با کشورهای منطقه برای جلوگیری از گسترش ناامنی» تاکید کرد و درباره شرایط امنیتی منطقه گفت: «تداوم ناامنی و بی‌ثباتی در سوریه تهدیدی برای امنیت همه کشورهای منطقه است چراکه گروه‌های تروریستی- تکفیری با حمایت رژیم صهیونیستی و آمریکا برنامه درازمدتی برای ایجاد هرج و مرج و خشونت در منطقه طراحی کرده‌اند.»
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در گفت‌وگویی که با تلویزیون الاولی عراق داشت، گفت: «ایران همواره از دولت و مردم سوریه حمایت کرده است.ما براساس آنچه دمشق از ما می‌خواهد به این حمایت ادامه خواهیم داد.»
سیدعباس عراقچی در نشست خبری مشترک با همتایان عراقی و سوری خود نیز بر حمایت ایران از دولت قانونی دمشق تاکید کرد.
موضع‌گیری صریح اردوغان
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که تا چند روز قبل نام کشورش به عنوان حامی گروه‌های مخالف سوری شنیده می‌شد، دیروز موضعی علنی در این باره گرفت که می‌توانیم آن را حمایت رسمی او از مخالفان اسد بدانیم. اردوغان گفت: «جنگجویان سوری به پیشروی خود ادامه می‌دهند و امیدواریم بدون مشکل به این کار ادامه دهند.»
رئیس‌جمهور ترکیه با بیان اینکه ما خواهان ادامه تنش در منطقه نیستیم افزود: «ما به بشار اسد دست دوستی دراز کردیم اما او پاسخ نداد. ادلب، حماه و حمص در دست مخالفان سوری است؛ هدف مخالفان در سوریه دمشق است و پیشروی آن‌ها ادامه دارد.»
معمای ایران
۱۳ سال پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه و نقش‌آفرینی مستقیم کشورمان در آن بحران، این بار شرایط، اظهارات و تبلیغات سیاسی حول این وقایع متفاوت از قبل است. در زمان آغاز جنگ سوریه و درحالی‌که هنوز خبری از گروه‌های تروریستی و تکفیری نبود، ایران از طریق نیروهای برون‌مرزی خود برای نجات بشار اسد و حکومت جمهوری عربی سوریه وارد عمل شد. زمانی که این جنگ حالت دیگری به خود گرفت و گروه‌های تروریستی کوچک و بزرگ به آن اضافه شدند، حضور ایران نیز تغییر شکل داد و از تیم‌های مستشاری و عملیاتی کوچک نیروی قدس به حضور انبوه نیروهای رزمی رسید.
اما این بار، حداقل تاکنون خبری از تبلیغات سیاسی ۱۳ سال قبل نیست. نه موضع‌گیری‌ها مانند قبل است نه اخبار تائیدشده و نشده نشان می‌دهد که ایران قصد دارد همان عملیات راهبردی سال ۲۰۱۱ را انجام دهد. دیروز در اخبار تلویزیون ایران، شاید برای اولین بار در تمام این سال‌ها بود که از عبارت گروه‌های مسلح و مخالفان مسلح برای پوشش اخبار سوریه استفاده شد.
روسیه کجاست؟
از دو هفته قبل که تحرکات معارضین سوری از شمال و شمالغرب این کشور آغاز شد، بمباران گسترده مواضع مخالفین توسط جنگنده‌های روسیه کنار نیروی هوایی سوریه، در صدر اخبار بود. روسیه عملیات هوایی سنگینی در حمایت از نیروهای ارتش سوریه انجام می‌داد. برتری هوایی روسیه در جریان جنگ با داعش نیز بسیار تعیین‌کننده و مکمل عملیات‌های زمینی نیروهای محور مقاومت بود. اما در حال حاضر این اخبار به صورت محدودی به گوش می‌رسد و اخباری متضاد آن‌ها از سوی رسانه‌های مختلف مخابره می‌شود.
دیروز خبرگزاری بلومبرگ به نقل از یک منبع نزدیک به کرملین گزارش داد که روسیه هیچ برنامه‌ای برای نجات بشار اسد ندارد. همچنین خبرگزاری دولتی روسیه (تاس) روز گذشته گزارش داد که سفارت روسیه در دمشق در پیامی در کانال تلگرامی خود از اتباع خود خواسته است که به دلیل شرایط سخت نظامی و سیاسی در سوریه، این کشور را با پروازهای تجاری و از طریق فرودگاه‌های موجود ترک کنند.
هنوز به طور دقیق مشخص نیست که راهبرد روسیه در قبال تحولات سوریه و آنچه پیش روی این کشور است، چه خواهد بود. سوریه از زمان شوروی یکی از مناطق نفوذ روس‌ها بود و قدمت پایگاه نظامی – اطلاعاتی آنان در بندر طرطوس این کشور به بیش از پنج دهه می‌رسد. پایگاهی که برای آن‌ها در حوزه مدیترانه تعیین‌کننده و نقطه اصلی شنود حوزه اروپا محسوب می‌شود.
روایت تائیدنشده‌ای وجود دارد که تحولات جدید سوریه را بخشی از پازل اقدامات غرب علیه روسیه می‌داند. چراکه نام اوکراین به عنوان آموزش‌دهنده و یکی از حامیان این گروه‌های مخالف به میان آمده و تحلیلگران بر این باورند که احتمالاً این عملیات با هدف تحت فشار گذاشتن مسکو آغاز شده است.
آخرین تحولات میدانی
سرعت تحولات در سوریه به اندازه‌ای سریع است که با استاندارد روزنامه‌نویسی تطابق ندارد. در حال حاضر که این گزارش نوشته می‌شود، حماه و دیرالزور سقوط کرده و گزارش‌ها می‌گوید درعا در جنوب نیز به همین سرنوشت دچار شده است. درعا در جنوب، یکی از نقاط آغاز بهار عربی در سال ۲۰۱۱ و نزدیک مرز اردن است. نبرد در حاشیه حمص، آخرین شهر استراتژیک از مسیر شمال به سمت دمشق ادامه دارد.
اما گروه تحریرالشام به رهبری محمد الجولانی تنها بازیگر این جنگ نیست. اخبار حاکی از آن است که نیروهای کُرد متحد آمریکا (SDF) علاوه بر اینکه دیرالزور را تحت کنترل گرفتند، بر گذرگاه استراتژیک مرزی سوریه و عراق (البوکمال) نیز مسلط شدند.
اخبار از این گذرگاه مرزی به عنوان مسیر اتصال ایران به حزب‌الله از خاک عراق و سوریه نام می‌برند که در حال حاضر قطع شده است. اخبار حاکی است که علاوه بر تحریرالشام، تحرکاتی از سوی داعش و ارتش آزاد سوریه نیز وجود دارد اما فعلاً نیروهای الجولانی و همچنین نیروهای تحت حمایت آمریکا بیشترین تحرکات را دارند.
منابع رسانه‌ای معارضین همچنین می‌گویند که گروه‌های محلی در مناطق جنوبی سوریه فعال شده‌اند. این منابع پیش از این خبر داده بودند که اتاق عملیات جنوب برای کنترل درآوردن دمشق تشکیل شده است.
