تهران و واشنگتن آماده معامله بزرگ هستند؟
تهران و تروييكاي اروپايي توافق كردهاند كه در آينده نزديك به مذاكرات ادامه داده تا راهي براي خروج از بنبست حاكم در باب برنامه هستهاي ايران بيابند؛ به ادعاي ناظران آنچه در جريان است، ميتواند آخرين فرصت براي توافق باشد. به گفته منابع ديپلماتيك حاضر در نشست رسمي ژنو، تصميم براي برگزاري دور بعدي مذاكرات پس از نشست روز جمعه در ژنو نشان ميدهد كه تهران و تروييكاي اروپايي معتقدند هنوز فضاي ديپلماتيك براي توافقي وجود دارد كه به موجب آن ايران در ازاي لغو تحريمهاي اقتصادي در مورد برنامه هستهاي خود شفافتر عمل كند. با اين همه به باور گروهي ديگر احتمال دستيابي به توافق كليتر تا پيش از ورود ترامپ به كاخ سفيد بعيد است.در همين راستا، كاظم غريبآبادي، معاون وزير امور خارجه ايران بدون پرداختن به جزييات گفت: در آينده نزديك مذاكرات بيشتري انجام خواهد شد. به ادعاي نشريه گاردين، لحن او نسبت به قبل از مذاكرات، زماني كه گفت اتحاديه اروپا «بايد رفتار خودمحورانه و غيرمسوولانه خود را» در مورد طيف وسيعي از مسائل از جمله جنگ در اوكراين و موضوع هستهاي ايران كنار بگذارد، بهطور قابل توجهي تغيير كرده بود.همزمان خبرگزاري رويترز به نقل از منابع غربي مدعي شد: هدف از نشست ژنو اين بود كه طرفين ارزيابي كنند كه آيا مبنايي براي پذيرش پيشنهاد ايران وجود دارد يا خير. تروييكاي اروپايي همچنين به دنبال اعمال محدوديت براي همكاري ادعايي نظامي ايران و روسيه بود. نيكلاس لرنر، رييس نهاد اطلاعات خارجي فرانسه، روز جمعه در پاريس در كنار همتاي انگليسياش، ريچارد مور مدعي شدند كه انتظار ميرود خطر پيشرفت برنامه هستهاي ايران در ماههاي آينده افزايش يابد. مور ادعا كرد كه برنامه هستهاي ايران همچنان همه ما را تهديد ميكند.
در اين ميان نشريه نيويوركتايمز با انتشار يادداشتي به واكنش بنيامين نتانياهو بعد از رسانهاي شدن خبر آتشبس در شمال كه دو روز قبلتر از برگزاري نشست ژنو اشاره كرد و در اين باره مدعي شد كه پس از برقراري صلح سرد در شمال، هدف تلآويو تمركز بر ايران خواهد بود.اين در حالي است كه مساله برنامه هستهاي ايران در اولويتهاي منطقهاي ترامپ قرار دارد. به ادعاي اين نشريه تهران نه تنها به واسطه آنكه تهديدي امنيتي براي اسراييل متحد امريكا محسوب ميشود، بلكه به دليل پيشرفت برنامه هستهاياش و افزايش سطح غنيسازي براي واشنگتن در اولويت قرار گرفته است. از همين رو ترامپ و تيمش براي تعريف معاملهاي بزرگ با ايران خيز برداشتهاند، هر چند ميتوانند با بازگرداندن كمپين فشار حداكثري ايران را براي توقف برنامه هستهاياش تحت فشار قرار دهند.در اين ميان گروهي از ناظران بر اين باورند كه مشاركت تهران در فرآيند آتشبس ميان اسراييل و حزبالله، پيام ضمني تهران به دولت آينده ترامپ بود؛ پيامي حاوي اين گزاره كه ايران آماده توافق با دولت دوم ترامپ درباره برنامه هستهاياش است. همزمان گروهي بر اين باورند كه ايران خواهان رويارويي نظامي با اسراييل نيست و صرفا بر عبور از تحريمها جهت كاهش فشارهاي اقتصادي بر اقتصادش متمركز شده است. اين گروه مدعياند تهران به دنبال افزايش توان چانهزنياش است تا آنكه بتواند مقدمات توافق را پيش از بازگشت ترامپ به كاخ سفيد فراهم كند. از اين منظر تصميم تازه ايران جهت به راه انداختن سانتريفيوژهاي جديد و افزايش سطح غناي اورانيوم در همين قالب قابل تبيين است.صنم وكيل، مدير خاورميانه فعال در موسسه مطالعاتي چتم هاوس در اين باره مدعي شد، ايران با بازيگران منطقهاي همصدا شده تا «جاهطلبيهاي توافقسازي» ترامپ را متوقف كند. او مدعي شد كه مقامهاي ايران به واسطه موافقت با آتشبس در لبنان تمايلشان را براي مذاكره و تنشزدايي نشان دادند. با اين همه اختلافهاي حاكم ميان تهران و تروييكاي اروپايي قادر است پتانسيل توافق هستهاي جديد را تحت تاثير قرار دهد. صنم وكيل در ادامه مدعي شد: «اما رسيدن از اينجا به ميز مذاكره و دستيابي به معامله فرآيند بسيار دشواري است. بالاخص آنكه زمان به سرعت در حركت است.»
علي واعظ، مدير پروژه ايران در گروه بينالمللي بحران گفت: اقتصاد ايران تحت فشار تحريمهاي امريكا قرار دارد و از همين رو درصدد است تا بازگشت كمپين فشار حداكثري 2.0 را متوقف كند. به ادعاي واعظ ايران و كشورهاي اروپايي - انگليس، فرانسه و آلمان-كه به مذاكره در مورد توافق 2015 كمك كردند و نتوانستند آن را حفظ كنند - در حال حاضر در تلاش هستند تا احتمال يك توافق جديد را همراه با بحث در مورد چگونگي تنشزدايي در خاورميانه بررسي كنند. اين تحليلگر در ادامه ادعا كرد، ايران به دنبال آن است تا به واسطه اروپا يا هر اهرم ديگري ترامپ را متقاعد كند تا كمپين فشار حداكثري عليه ايران را متوقف سازد. با اين حال ترامپ ممكن است براي «فشار حداكثر 2.0» آماده باشد. از همين رو مقامهاي تهران ميخواهند از رويارويي پرهزينه ديگري با ترامپ جلوگيري و گزينه توافق را بررسي كنند.كلسي داونپورت، مدير سياست منع گسترش تسليحات هستهاي نيز در اين باره مدعي شد: «انتظار نداشتم كه نشست ژنو نتايج ملموسي به همراه داشته باشد، اما اين فرصتي است براي اروپاييها و ايران تا خطوط كلي توافق را بررسي كنند، اروپا ميخواهد بداند ايران چه گزينههايي را روي ميز قرار خواهد داد.» او در ادامه ادعا كرد زماني كه ترامپ به قدرت برسد، زمان براي يك توافق جديد كوتاه خواهد بود و طرفين صرفا حدود شش ماه تا انقضاي قطعنامه شوراي امنيت فرصت دارند. اگر تا قبل از آن توافق جديدي صورت نگيرد، انتظار ميرود اروپاييها براي بازگرداندن تحريمها خيز بردارند، تحريمهايي كه به آن تحريمهاي فوري ميگويند.داونپورت در ادامه ادعا كرد: «فشار حداكثري چندجانبه، با تحريمهاي سازمان ملل به جاي تحريمهاي امريكايي، چيزي است كه ايران واقعا ميخواهد از آن اجتناب كند.» اين تحليلگر در ادامه مدعي شد كه در حال حاضر اطرافيان ترامپ درگير تنش هستند، گروهي از اهرم سخت ميگويند و گروهي ديگر به دنبال توافق هستند. همين گزاره بهانه خوبي براي اروپاييهاست تا بدين طريق فعل و انفعالهاي ديپلماتيك را تسريع كنند.