شغل دوم فرهنگیان بعد از مدرسه مشخص شد

محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس آموزش و پرورش  درخصوص روند اجرای رتبه بندی گفت: من با ریشه رتبه بندی مخالف هستم؛ چراکه ایجاد رقابت بین معلمان اشتباه است. تجربه‌های جهانی هم رتبه بندی را تائید نمی‌کنند. در برخی از ایالت‌های آمریکا این طرح انجام شد اما هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد، رتبه بندی در کیفیت‌بخشی به آموزش موثر بوده است.

آموزش و پرورش بی‌ثبات‌ترین وزارت‌خانه از اول انقلاب تاکنون / معلمان وزیری از جنس خودشان می‌خواهند
وی افزود: الفی کوهن نویسنده آمریکایی در کتاب «نه تنبیه، نه تشویق» می‌گوید که پرداخت پول بیشتر برای کار بیشتر نه تنها در آموزش بلکه در صنعت هم تاثیرگذار نیست. این‌ها پاداش‌های بیرونی محسوب می‌شوند، درحالی که انگیزه‌های درونی فرد می‌تواند در افزایش کیفیت کار او موثر باشد. رتبه‌ بندی یک مشوق بیرونی است.

نیک‌نژاد توضیح داد: در تمام کشورهایی مانند فنلاند، سوئد، سنگاپور و ژاپن که اسم و رسمی در آموزش دارند، ارتقای مالی معلمان براساس سابقه است. در این کشورها بر روند آموزش نظارت وجود دارد، تجربیات و درس‌پژوهی را هم باهم به اشتراک می‌گذارند اما اختیار را به دست معلم می‌سپارند تا کیفیت را ارتقا دهد؛ یک عامل خارجی به نام رتبه بندی نمی‌تواند در کیفیت اثرگذار باشد.

وی با انتقاد از شاخص‌ها و ملاک‌های درنظر گرفته شده برای ارزیابی معلمان ادامه داد: در بهترین حالت هر چهار سال یک‌بار رتبه من باید تغییر کند، برای مثال من در این مدت می‌توانم با هر روشی رتبه خودم را ارتقا دهم و در این مدت وضعیتم تثبیت شود، کسی هم حواسش به کیفیتی که ارائه می‌دهم نیست.

کارشناس آموزش و پرورش درخصوص نواقص رتبه بندی عنوان کرد: ۱۳ سال طول کشید تا رتبه بندی اجرا شود؛ بعد از آن برای دعوت از ارزیابان فراخوان دادند. بسیاری از ارزیابان همکاری نکردند و به همین دلیل در تکمیل تعداد ارزیابان دچار مشکل شدند؛ کار یک ارزیاب چند برابر شد و فشار کار تمرکز آن‌ها را کم کرد. علاوه بر این اول کت و شلوار رتبه بندی را دوختند بعد سعی کردند که تن بودجه را در آن جای دهند.

وی افزود: زمانی برای ارزیابی مشخص شد و در این بازه زمانی یک چهارم معلمان رتبه بندی شدند، ارزیابی‌های اولیه با دقت بیشتری انجام شده بود اما بعد وقتی با کمبود بودجه مواجه شدند، اختلافی میان وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه و بودجه ایجاد شد. فشار دیگر نهادها هم باعث شد تا سه چهارم باقی مانده معلمان را طوری رتبه بندی کنند که حتی با چهارچوب‌های خودشان هم مطابقت نداشته باشد. یعنی چهارچوبی را ایجاد کردند که معلمان رتبه‌های بالا نگیرند تا بودجه بیشتر نیاز نباشد.

نیک‌نژاد بیان کرد: من با سی سال سابقه درحالی که کتاب نوشته و مقالات چاپ شده متعددی دارم، در رتبه ۲ قرار گرفته‌ام. بخشی از ارزیابی‌ها با استناد بر مدارک بارگزاری شده است و بخشی دیگر بر مبنای نظر مدیر و ارزیاب صورت می‌گیرد. بخش دوم ارزیابی توصیفی است و عموما در این قسمت رتبه معلمان کم شده زیرا تنها بخشی است که ارزیابان می‌توانند دخالت کنند. من در سال‌های خدمتم معلمی مورد قبول مدیر و اولیا بودم اما چطور وقتی مدیر من را تائید کرده، ارزیابی که شناختی از من ندارد، من را رد کرده است. مشکل اینجاست که برخی شاخص‌ها در رتبه بندی مبهم هستند و افراد باید نظر بدهند و نمی‌توان سندی برای آن ارائه داد.

وی با اشاره به اینکه رتبه بندی فضای بدی را ایجاد کرده است، گفت: برای مثال ۲ معلم در یک مدرسه حضور دارند و معلمی با سابقه بیشتر در رتبه پایین‌تر قرار گرفته و این معلم که از معلمان شاخص شهر است، می‌گوید با این رتبه من شرمنده دانش‌آموزان سابق، خانواده و همکارانم شدم. یا معلمی با دکتری جامعه‌شناسی که چهره‌ای شناخته شده است، در رتبه سه یا چهار قرار گرفته است.

کارشناس آموزش و پرورش اضافه کرد: چطور از میان ۹۰۰ هزار معلم تنها حدود هزار نفر در رتبه پنج قرار گرفته‌اند؟ در میان معلمان افراد بااخلاق و زحمت‌کش کم نیستند اما چطور رتبه بندی نمی‌شوند؟ معلمی دیگر هزینه زندگی را تامین نمی‌کند و عموما مردان معلم بعد از ساعت کاری در اسنپ کار می‌کنند.

وی درخصوص وعده‌های محقق نشده مشئولان افزود: آقای منادی رئیس کمیسیون آموزش می‌گفت که با رتبه بندی حقوق معلمان هشت تا ۱۶ میلیون افزایش پیدا می‌کند اما امروز حقوق معلمان در بهترین حالت ۲ تا چهار میلیون افزایش پیدا کرده است. یعنی حقوق یک معلم با هشت میلیون دریافتی اگر در رتبه پنج قرار گرفته باشد، ۱۴ میلیون دریافت می‌کند. این نمی‌تواند گرهی از زندگی معلمان باز کند.

نیک‌نژاد توضیح داد: طرح اولیه رتبه بندی این بود که هر معلم در هر رتبه حداقل ۸۰ درصد از رتبه معادلش در دانشگاه را دریافت کند اما در نهایت به این شکل شد که معلمانی که رتبه‌ بندی می‌شوند، ۸۵ درصد از پایین‌ترین رتبه دانشگاه را دریافت کنند. این یعنی عملا با رتبه بندی آبی برای معلمان گرم نشد.