سرگردانی؛ فیلتر شکن نه مجاز است و نه جرم!

روز نو :حميد شجاعي: کمتر کسي است که امروزه تاثير فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي بر زندگي عامه مردم را نداند و اساسا با شبکه‌هاي اجتماعي سر و کار نداشته باشد. اما مساله اين است که امروز شبکه‌هاي اجتماعي نه تنها به عنوان يک رسانه بلکه به اذعان بسياري از کارشناسان بخشي از سبد خانوارها را تشکيل مي‌دهند و لذا طبيعي است که مردم نسبت به استفاده از اين فضا حساس باشند. چه اينکه اگر بخشي از جامعه از اين فضا در قالب ارتباطات، سرگرمي يا به دست آوردن اخبار و اطلاعات و... استفاده مي‌کنند؛ بخش ديگري که از اتفاق کسر قابل توجهي از جامعه را نيز تشکيل مي‌دهند از اين راه ارتزاق مي‌کنند و از کسب و کارهاي بزرگ آنلاين گرفته تا کسب و کارهاي خرد با تمام مشکلات بر بستر شبکه‌هاي اجتماعي چون اينستاگرام امرار معاش کرده‌اند. با اين حال هرچند که از سال گذشته و پس از روي کارآمدن دولت سيزدهم بارها صحبت از محدوديت و فيلترينگ شبکه‌هاي اجتماعي مي‌شد و حتي در همين راستا مجلس نشينان نيز طرحي تحت عنوان صيانت را به ميان آوردند اما به هر صورت دولت کج‌دار و مريز اين دوران را طي کرد و حداقل تن به فيلترينگ شبکه‌هاي اجتماعي نداد. اما اتفاقات و اعتراضات اخير رخ داده و سال‌ها پس از فيلترينگ پر ابهام تلگرام اين بار اپليکيشن‌هاي پرطرفدار اينستاگرام و واتساپ نيز به جمع برنامه‌هاي فيلتر شده بپيوندند. پرسش اينجاست که پس از فيلترينگ تلگرام چه نتيجه‌اي حاصل شد جز اينکه شاهد هجوم کاربران به سمت ابزارهاي دور زدن فيلترينگ و فيلترشکن‌ها بوديم. چيزي که امروز نيز با فيلتر شدن ساير شبکه‌هاي اجتماعي به چشم مي‌خورد. به نظر مي‌رسد که اين مساله بايد حل شده باشد که هرچه فيلترينگ شبکه‌هاي اجتماعي صورت گيرد مردم به سراغ نمونه‌هاي ايراني نخواهند رفت. چراکه به لحاظ زيرساختي شبکه‌هاي داخلي ضعيف‌تر و با قابليت‌هاي پايين‌تري از نمونه‌هاي خارجي قرار دارند. از طرفي هم برنامه‌هايي چون اينستاگرام و واتساپ شبکه‌هاي بين‌المللي هستند که اکثر کسب و کارها بر پايه آنهاست و نمي‌توان يک شبه اين شرايط را تغيير داد و به پيام‌رسان‌هاي داخلي هدايت کرد. حال بگذريم از اينکه پيام‌رسان‌هاي داخلي ظرفيت آنچناني براي اين قضيه ندارند. البته نوع رويکرد برخي مسئولان نيز در اين خصوص در نوع خود جاي تامل است. اينکه معاون وزيرر ارتباطات و مديرعامل شرکت پست اخيرا گفته «در حين بازديد مردم با ديدن من نسبت به شرايط اينترنت و فيلترينگ اينستاگرام ابراز شکايت کردند که من به آنها گفتم شما خودتان از قبل به اين فکر بوديد که احياناً اگر روزي اينستاگرام بسته شود چه اتفاقي مي‌افتد؟ خودتان بايد به فکر مي‌بوديد و از ابتدا از ابزاري نظير اينستاگرام استفاده نمي‌کرديد.» اين در حالي است که اخيرا مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادي در خصوص مسدوديت برخي شبکه‌هاي اجتماعي گفته «قطع اينترنت و به دنبال آن قطع وسايل ارتباطي، به معناي اين است که به‌طور کامل سيستم تجارت و توليد فشل شده و ادامه آن به منزله توقف کامل فضاي کسب و کارهاست. اعتبار تجاري کشور، تجار، بازرگانان، توليدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان ما در برابر طرف‌هاي خارجي خدشه‌دار مي‌شود.» حال بايد ديد رويکرد اخير دولت ادامه خواهد داشت يا اينکه شاهد تغييراتي در خصوص رفع فيلترينگ خواهيم بود.

2 پلتفرم فعلا بسته هستند

وزير ارتباطات در حاشيه جلسه هيات دولت در پاسخ به پرسشي درباره فروش وي پي ان در بازار و برنامه دولت براي محدود کردن فروش آنها اظهار داشت: همان‌طور که بارها کارشناسان اعلام کردند استفاده از وي پي ان آسيب پذيري دستگاه‌هاي کاربران را به دنبال خواهد داشت، زيرا راه رخنه هکرها به گوشي مردم را تسهيل مي‌کند. توصيه کارشناسانه اين است که مردم تا جايي که مي‌توانند از وي پي ان استفاده نکنند. عيسي زارع‌پور همچنين توضيح داد که بسته حمايتي از کسب و کارهاي مجازي از جمله معافيت‌هاي مالياتي و غيره آماده شده که در هفته آينده اعلام خواهد شد. وي افزود: اينکه فروش فيلترشکن و کسب درآمد از آن مجاز است يا خير را بايد گفت که مجاز نيست اما متأسفانه جرم‌انگاري هم نشده و تلاش‌هايي دارد صورت مي‌گيرد که اين مساله به سرعت علاوه بر غيرمجاز بودن، جرم‌انگاري هم بشود که جزو وظايف بنده نيست و طبيعتاً نهادهاي مربوطه بايد آن را دنبال کنند اما آنچه مهم است اين است که استفاده از آن‌ها باعث ايجاد ناامني در ابزارهاي ارتباطي مردم خواهد شد. زارع‌پور يادآور شد: حتماً اپراتورها ضرري که به مشتريان وارد شده را جبران خواهند کرد. البته الان غير از دو پلتفرم، عمدتا محدوديت‌ها برداشته شده است که اين دو هم بنا بر مصوبه نهادهاي امنيتي فعلاً بسته هستند که اين محدوديت‌ها برداشته شود ان‌شاءا... ضرر و زيان کاربران توسط اپراتورها جبران مي‌شود. وي درباره وضعيت نهايي پلتفرم‌هاي داراي محدوديت در حال حاضر، اظهار کرد: تصميم‌گيري در مورد ادامه فعاليت اين دو پلتفرم در مراجعي گرفته مي‌شود که وزارت ارتباطات يک عضو از آن تشکيلات است و ما نظرات کارشناسي خود را در آنجا ارائه مي‌کنيم اما اجازه دهيم اين تصميم توسط همان مجموعه متولي اين امر اعلام شود که ادامه فعاليت اين دو پلتفرم چگونه خواهد بود.

فيلترينگ موقتي است

واکنش‌ها به فيلترينگ اينستاگرام و واتساپ همچنان ادامه دارد و برخي معتقدند که بايد اين محدوديت‌ها برداشته شود و عده‌اي نيز مي‌گويند بايد پيام رسان‌هاي داخلي را فعال کرد. در اين خصوص حجت‌الاسلام سيد صادق طباطبايي‌نژاد، عضو کميسيون فرهنگي مجلس با بيان اينکه به نظر مي‌رسد محدوديتي که در پلتفرم‌هاي اينستاگرام و واتساپ ايجاد شده موقتي باشد و بيشتر براي موضوعات امنيتي به اين شکل درآمده، اظهار داشت: البته مهاجرت مردم به پيام رسان‌هاي داخلي کار بزرگ و زمان بري است، ولي به تدريج مردم بايد به سمت پيام‌رسان‌هاي ايراني حرکت کنند و از آنها بيشتر استفاده شود. وي با اشاره به اجراي طرح صيانت از فضاي مجازي و ارتباط آن با فيلتر کردن اينستاگرام و واتساپ، گفت: هيچ‌گاه منظور از اجراي طرح صيانت از فضاي مجازي فيلتر کردن پيام‌رسان‌هاي خارجي نبوده است. محمد مهدي اسماعيلي، وزير ارشاد نيز با اشاره به برنامه وزارت ارشاد براي معرفي يک پلتفرم قابل اعتماد براي مردم گفت: با توجه به اتفاقاتي که در کشور افتاد و تصميماتي که از سوي مراجع امنيتي گرفته شد، معتقديم سرويس‌هاي داخلي پلتفرم‌ها و شبکه‌هاي پيام رسان، بايد نيازهاي مردم را پاسخ دهند.