لاف‌زنی اصولگرایان در مورد زمستان سخت اروپا و نادیده گرفتن بحران گازی ایران

روز نو :با این همه به نظر می‌رسد علی‌رغم آنکه ایران برعکس اروپا، یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گازی در جهان است، این زمستان کشور ما است که پرچالش خواهد بود. وزیر نفت در سال گذشته اعلام کرد که ایران روزانه با ۲۰۰ میلیون متر مکعب کمبود گاز طبیعی رو به رو است. در زمستان ۱۴۰۰ و بهار و تابستان سال جاری نیز، وزارت نفت و نیرو برای جبران کمبود گاز طبیعی و برق، به نیروگاه‌ها مازوت تحویل دادند که آثار زیست محیطی بسیار ویرانگری بر جای می‌گذارد. اخیراً نیز بار دیگر وزیر نفت در گفتگو با صداوسیما ظاهراً برای آماده کردن، افکار عمومی، نسبت به کمبود گاز طبیعی در زمستان آینده و احتمال قطعی برق و گاز طبیعی هشدار داد.

حجت الله عمبدالملکی و سید یاسر جبرئیلی تنها چهره‌های اصولگرایی نبوده‌اند که به زیان گسترده غرب و اروپا از تحریم ایران اشاره کرده‌اند. این گفتمان با توجه به قطع صادرات گاز روسیه به اروپا در حال تکرار است و اصولگرایان و رسانه‌های آنها، گاز ایران را به عنوان جایگزین طبیعی گاز روسیه معرفی می‌کنند.

کارشناسان نزدیک به تیم مذاکره کننده هسته‌ای نیز در اظهار نظر‌های مختلف از انرژی و منابع گاز ایران به عنوان اهرمی در مذاکرات یاده کرده‌اند. روزنامه کیهان، خبرگذاری فارس و مهر، هر سه در مطالب مشابه‌ای با «سرد و تاریک» توصیف کردن زمستان اروپا، اینگونه بیان کرده‌اند که اروپا نیازمند منابع ایران است و اگر این کشور به اصطلاح گاز می‌خواهد، باید به آمریکا فشار بیاورد که در مذاکرات نرمش نشان دهد.

گئورگ زاخمن، سیمون تاگلیاپیترا، بن مک ویلیامز و جیووانی اسگاراواتی، پژوهشگران موسسه بروگل به تازگی، در مقاله «آیا اروپا می‌تواند بدون گاز روسیه و بدون درد زندگی کند؟» به پاره‌ای از سوالات در این خصوص پاسخ دادند. آن‌ها با اشاره به افزایش دما، پر شدن ۷۲ درصدی مخازن ذخیره آلمان، برنامه فشرده برای واردات گاز مایع و طرح سراسری اتحادیه اروپا برای کاهش تقاضا، پیش‌بینی کرده‌اند که «اتحادیه اروپا به‌عنوان یک مجموعه و بلوک احتمالاً قادر خواهد بود از یک اختلال چشمگیر در واردات گاز روسیه جان سالم به در ببرد.»

با توجه به درآمد سرانه بالا در اروپا و ساختار مسئولیت‌پذیر حکومت‌های دمکراتیک آن، به مدد فناوری این مشکل نیز از پیش پای آن‌ها برداشته خواهد شد.

با این همه به نظر می‌رسد علی‌رغم آنکه ایران برعکس اروپا، یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گازی در جهان است، این زمستان کشور ما است که پرچالش خواهد بود. وزیر نفت در سال گذشته اعلام کرد که ایران روزانه با ۲۰۰ میلیون متر مکعب کمبود گاز طبیعی رو به رو است. در زمستان ۱۴۰۰ و بهار و تابستان سال جاری نیز، وزارت نفت و نیرو برای جبران کمبود گاز طبیعی و برق، به نیروگاه‌ها مازوت تحویل دادند که آثار زیست محیطی بسیار ویرانگری بر جای می‌گذارد. اخیراً نیز بار دیگر وزیر نفت در گفتگو با صداوسیما ظاهراً برای آماده کردن، افکار عمومی، نسبت به کمبود گاز طبیعی در زمستان آینده و احتمال قطعی برق و گاز طبیعی هشدار داد.

افت فشار در میدان پارس جنوبی که تامین‌کننده ۷۰ درصد گاز مصرفی در ایران است، یکی از ابرچالش‌های کشور در حوزه تامین انرژی محسوب می‌شود. چاه‌های نفت فرسوده هستند و زیرساخت‌ها و تاسیسات در اثر تحریم‌ها، صدمه جدی دیده‌اند.

با وجود آنکه ابراهیم رئیسی در کمپین خود این وضع را با ناتوانی دولت حسن روحانی نسبت داد، اما وزیر نفت وی جواد اوجی، گفته‌های بیژن زنگنه را تکرار کرد و اعلام نمود که ایران برای نوسازی صنعت نفت و گاز خود به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.

وزیر نفت گفت که اگر این سرمایه تامین نشود ایران خود به واردکننده نفت و گاز تبدیل می‌شود. با توجه به آنکه مذاکره ۳ ساله برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار از منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی به نتیجه نرسیده است، کارشناسان نسبت به تامین چنین مبلغی حتی در یک بازه زمانی طولانی نیز ابراز تردید کرده‌اند. حتی در صورت امضای توافق برجام نیز با توجه به آنکه فروش نفت کماکان محدود خواهد ماند، تامین چنین سرمایه‌ای دور از انتظار خواهد بود.

در حال حاضر، در حالی که به نوشته بلومبرگ عربستان روزانه ۱ میلیارد دلار نفت صادر می‌کند. خوشبینانه‌ترین تحلیل‌ها نیز صادرات نفت ایران را زیر ۶۰۰ هزار بشکه تخمین زده است که در مقابل درآمد عربستان، امارات یا عراق ناچیز محسوب می‌شود.

سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس انرژی معتقد است که بسار دور از انتظار است که ایران به زودی وارد بازار جهانی انرژی شود. گفته می‌شود عربستان تهدید کرده است اگر نفت ایران وارد بازار شود، تولید خود را کاهش خواهد داد. این مسئله باعث خواهد شد تا تاثیر مثبت ورود نفت ایران به بازار، بر روی تورم جهانی تا حد زیادی خنثی شود.

نرسی قربان عضو انجمن اقتصاد انرژی ایران به آفتاب‌نیوز گفت: از دید کارشناسی برای آنکه گاز ایران به اروپا برود، تنها دو روش وجود دارد. یا باید از طریق خط لوله گاز منتقل شود یا از طریق گاز مایع (LNG). اگر بخواهیم گاز ایران را به اروپا منتقل نماییم، چون خطی وجود ندارد، باید یک خط لوله از طریق ترکیه، گرجستان و یا دریای مدیترانه احداث شود. کف سرمایه مورد نیاز برای چنین کاری ۱۰ میلیارد دلار است و به ۵ سال زمان نیز نیاز دارد.

وی افزود: اگر بخواهیم روش صادرات از طریق LNG را انتخاب کنیم، نیازمند احداث تاسیسات و کارخانه‌های تبدیل گاز به مایع هستیم، چون ایران فاقد چنین زیرساختی است. این کار هم به ۵_۶ سال زمان و میلیارد‌ها دلار سرمایه نیاز است. در زمینه فروش نفت نیز ما در حال حاضر میلیون‌ها بشکه نفت معطل مانده ذخیره شده در نفتکش‌ها بر روی دریا داریم. اروپا نیاز به تامین‌کنندگان گاز دارد، اما کارشناسان آن‌ها می‌دانند که زمان مورد نیاز برای مذاکرات، انعقاد قرارداد، سرمایه گذاری برای جایجاد خط لوله یا زیرساخت گاز مایع، بسیار زیاد است. تاز این به شرطی است که موانع جدی سیاسی و ژئوپلیتیک برای همکاری جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا را در نظر نگیریم.

نرسی قربان همچنین گفت: با توجه به حجم بالای نفتی که روی دستمان مانده، از ابتدای جنگ اوکراین اگر می‌توانستیم به اروپا نفت بفروشیم، شاید تا کنون ۵۰ میلیارد دلار نفت صادراتی ثبت می‌کردیم.