پول ندارید حشره بخورید!

روزنو :تبلیغ خبرگزاری صداوسیما از فواید حشرات خوراکی به‌عنوان جایگزینی برای منابع پروتئینی، در روزهای گذشته با واکنش‌ها و انتقادات زیادی همراه بوده است. هرچند در ادامه، این مطلب از صفحه خبرگزاری حذف شد اما پیش‌ازاین نیز شاهد خبرهایی مشابه که در آن به فواید ملخ به‌عنوانی خوراکی پرخاصیت پرداخته شده بوده‌ایم. همچنین در یکی از برنامه‌های تلویزیونی نیز کارشناس برنامه نسخه جنجالی برنج خالی بخورید و میوه نخورید را پیچیده بود. این تجویزها در شرایطی است که در چند سال گذشته و با تشدید گرانی‌ها بسیاری از اقلام اساسی به‌ویژه گوشت قرمز که خوراکی پروتئینی و ارزشمند برای سلامت افراد است از سفره‌های بسیاری از ایرانیان حذف‌شده یا به میزان چشمگیری کاهش‌یافته است. برخی سیاست‌های اقتصادی عاملی شده تا در ادوار مختلف سبد غذایی و وضعیت معیشتی بخشی از جامعه ایران تحت تأثیر قرار بگیرد. در چند ماه اخیر و پس از حذف ارز ترجیحی قیمت بخشی از اقلام خوراکی ضروری افزایش چشمگیری داشته و سطح توانگری بسیاری از سرپرستان خانوار برای تأمین یک زندگی حداقلی به‌شدت کاهش پیداکرده است. طبق بررسی‌های صورت گرفته یک خانوار ایرانی ماهانه باید برای داشتن تغذیه‌ای سالم و حداقلی بیش از ۵میلیون تومان هزینه کند. هزینه‌ای که به نظر می‌رسد پرداخت آن از عهده بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد ایرانی خارج باشد.

تداوم کاهش مصرف گوشت قرمز

مهدی میرزا امین، عضو هیات رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاوی کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان را عامل اصلی کساد در این بازار معرفی کرد و خاطرنشان کرد: مردم در خرید انواع پروتئین‌ها مراعات می‌کند و تقاضا برای خرید گوشت مرغ باوجوداینکه زیر نرخ مصوب عرضه می‌شود کاهش پیداکرده است. به گفته او میزان خرید گوشت از سوی مصرف‌کنندگان قابل‌توجه نیست و خرید‌ها نسبت به ماه گذشته حدود ۱۵ تا ۲۰درصد کاهشی شده است؛ و این کاهش مصرف نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۰درصد ریزش کرد.

جبران پروتئین ازدست‌رفته با قارچ و سویا

همچنین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت معیشت خانوارها نیز نشان می‌دهد که همه دهک‌های درآمدی میزان مصرف گوشت قرمز خود شامل گوشت گوسفند و گوساله را کاهش داده و برای جبران پروتئین ازدست‌رفته، قارچ، سویا، مرغ و تخم‌مرغ را جایگزین کرده‌اند.

نگاهی به میزان مصرف کالاهای اساسی نشان می‌دهد که نه‌تنها کاهش در کالری دریافتی رخ ‌داده، بلکه کیفیت سبد غذایی خانوارها نیز کاهش‌یافته و از میزان مصرف کالاهای باکیفیت کاسته شده و کالاهای کم‌کیفیت جایگزین آن شده است. این تجربه را البته در سایر موارد از جمله گردشگری نیز شاهد هستیم. بر اساس گزارش‌ها کیفیت سفرهای مردم به دلیل گرانی‌های فزاینده روندی کاهشی داشته و از اقامت در هتل به اقامت در محل خویشاوندان و اقامت در چادر رسیده است. نگرانی جایی زیاد می‌شود که مصرف اقلام ضروری موجب خطرات جبران‌ناپذیری در سلامت افراد شده است.

زنگ خطر برای سلامتی جامعه

طی ۱۵سال گذشته مصرف گوشت در کشور به دلیل افزایش قیمت‌ها کاهش ‌زیادی یافته است. به‌طور نمونه در سال ۸۴ هر خانوار ایرانی سالانه حدود ۵۷کیلوگرم گوشت مصرف می‌کرد، درحالی‌که امروز این میزان به رقم 12 تا 6کیلوگرم رسیده است. به‌طورکلی بررسی روند مصرف گوشت در ایران نشان می‌دهد که به‌رغم نقش مهم این ماده غذایی در سلامتی شهروندان و خانوارها، نسبت به استاندارد‌های جهانی بسیار کمتر مصرف می‌شود.

میثم موسایی، استاد دانشگاه درباره کاهش مصرف گوشت قرمز در کشور گفت: زمانی که تورم افزایش و قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند ابتدا کالاهای غیرضروری، لوکس و غیرخوراکی از سبد مصرفی خانوار حذف‌شده و پس‌ازآن نوبت به کالاهای خوراکی می‌رسد که گوشت قرمز از نمونه آن است.

موسایی کاهش مصرف گوشت قرمز را زنگ خطری برای سلامتی جامعه عنوان کرد و گفت: نمی‌توان با جایگزین کردن خوراکی دیگر حذف گوشت قرمز از سفره خانوار را توجیه کرد؛ چراکه پروتئین‌های خاصی در گوشت وجود دارد که در سایر اقلام خوراکی همانند آن نیست. این استاد دانشگاه با اشاره به گرانی‌ها گفت: در این شرایط مرغ جایگزین گوشت می‌شود و با گرانی مرغ، ماهی جای آن را می‌گیرد و سپس حبوبات و سویا.

او ضمن هشدار نسبت به کاهش مصرف گوشت قرمز گفت: این مسئله بر سلامتی جامعه و به‌ویژه نوجوانان و زنان اثرات مخربی خواهد داشت و منجر به ضعیف شدن و مساعد شدن بدن برای ورود باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌شود که در نهایت بر کارآیی و میزان بهره‌وری جامعه اثرگذار است.

حسین راغفر، پژوهشگر حوزه فقر و عدالت اقتصادی نیز با اشاره به اثرات جبران‌ناپذیر مصرف اقلام اساسی بر سلامت جامعه علت افزایش نابرابری‌ها و فقر را اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی از دهه هفتاد تا کنون عنوان کرده و گفته: از دهه هفتاد تا کنون، تهیه اقلام ضروری مردم با چالش همراه شده و شاخص‌های سلامت به‌خصوص در مناطق محروم و مرزی سقوط کرده‌اند که کوتاهی قد دانش‌آموزان یکی از نتایج آن بوده است.
این پژوهشگر حوزه فقر و عدالت اقتصادی با بیان اینکه از سال 73 بالغ بر 85مورد اعتراض درباره قیمت نان داشتیم می‌گوید: سازوکار منسجمی برای شنیده شدن صدای مردم نیازمند و راهکارهایی برای کمک فوری به معیشت آن‌ها نیاز است.

سلامت شهروندان در تیررس گرانی‌ها

محصولات پروتئینی بعد از نان و میوه در جایگاه سوم هرم غذایی قرار دارند. میزان مصرف گوشت قرمز طبق نظر کارشناس تغذیه برای هر فرد ایرانی که سالم باشد در روز باید معادل ۴۵گرم باشد و برای خانوار سه‌نفره ایرانی ماهانه به ۴کیلوگرم برسد. در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز به‌طور میانگین به ۲۵۰هزار تومان رسیده و یک خانوار ایرانی برای تأمین نیاز خود به گوشت قرمز باید ماهانه یک‌میلیون تومان کنار گذارد. برای سایر محصولات پروتئینی نیز وضعیت هزینه‌ها سرسام‌آور است؛ هر فرد ایرانی روزانه به یک عدد تخم‌مرغ نیاز دارد و در نتیجه هر خانوار ایرانی ماهانه به سه‌شانه تخم‌مرغ نیاز دارد که هزینه تهیه آن ۳۰۰هزار تومان تخمین‌زده شده است. در نهایت برای تأمین نیاز‌های اولیه غذایی و داشتن یک زندگی سالم با حداقل‌ها یک خانوار ایرانی ماهانه باید ۵میلیون و ۳۵۰هزار تومان هزینه کند، چیزی برابر حداقل دستمزد یک کارگر در کشور.