اما و اگرها بر سر بازگشت «مردِ خاکستری» سیاست

روز نو :«حدس مي زنم نظر مقام معظم رهبري آقاي ناطق نوري است» 25 سال از این جمله‌ای که مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی گفت تا از این طریق جاده‌ای برای ریاست جمهوری رئیس مجلس پنجم باز شود، می‌گذرد. سالی که رقابت تمام عیار میان جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز به عنوان تقابل سنت و مدرنیته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رقم خورد.

در طول این دو دهه اتفاقات زیادی رخ داد و دست تحولات، آنقدر زمین و زمان سیاست را دگرگون کرد که حالا دیگر هیچ نشانه‌ای از آن روزها باقی نمانده؛ دیگر نه از آن رقابت‌های پر حرارت خبری هست و نه از آن صف کشی حامیان مردمی سیاسیون در خیابان؛ رقابت‌ها هم معنای دیگری پیدا کرده است و حریفان قدیمی امروز رفیقان صمیمی شده‌اند؛ البته با کمی چاشنی عزلت نشینی. علی‌اکبر ناطق نوری، وزیر دولت میرحسین موسوی و محبوب اصولگرایان در دهه 70 یکی از مهمترین بازیگران صحنه سیاست ایران در 40 سال اخیر است که غبار این تغییرات بر قد و قامتش هویداست.

نام علی اکبر ناطق نوری به جامعه روحانیت مبارز گره خورده هر چه باشد او در حلقه موسسین این تشکل قرار دارد؛ تشکلی که چندان وفادار به صاحبانش نبود و آنها را کنار زد یا دست کم برای ماندنشان روی خوشی نشان‌ نداد. هرچند اغلب افراد، ماجرای دل خوری‌های ناطق نوری از هم‌کیشان و هم‌قطارانش را به سال 88 و انتخابات پر حرف و حدیث آن سال مرتبط می‌دانند اما به نظر می‌رسد ریشه این دل کندن و دل بریدن را باید در 4 سال قبل از آن جستجو کرد؛ همان زمانی که تنور نهمین انتخابات ریاست جمهوری حسابی داغ شده بود و اصولگرایان خود را برای کارزاری تمام عیار آماده می‌کردند. همان روزها بود که ناطق نوری «شورای هماهنگی نیروهای انقلاب» را با هدف حمایت از «علی لاریجانی» ایجاد کرد تا او را به ساختمان خیابان پاستور برساند.

تصمیمی که با تک‌روی‌های محمود احمدی‌نژاد و طیف همراهان آن روزهای او به سرانجام نرسید و همین موضوع باعث شد تا اولین بذر تفرقه در جریان راست کاشته شود. حمایت تمام قد ناطق نوری از لاریجانی در آن سال گویی کینه‌ای را در دل احمدی‌نژادی‌ها قرار داد اما برای تلافی آن 4 سال صبر کرد؛ تا اینکه در بزنگاه انتخابات 88 و مناظره با میرحسین موسوی آن لحظه موعود فرا رسید. احمدی‌نژاد از همان دقیقه اول توپخانه‌ اتهاماتش را به سمت هاشمی رفسنجانی و علی اکبر ناطق نوری که از حلقه‌های اولیه اصولگرایان سنتی بودند نشانه رفت. هرچند در آن مقطع انتظار می‌رفت جامعه روحانیت مبارز به حمایت از این عضو خود برخیزد و نسبت به تهمت‌هایی که در برابر چشم میلیون‌ها نفر آن هم از تریبون رسانه ملی مطرح شد واکنشی نشان دهد اما این انتظار هیچگاه پاسخ داده نشد. سکوت آن روزها نقطه آغازی برای دور شدن ناطق نوری از خانه همیشگی اش«جامعه روحانیت مبارز» بود.

مرد خاکستری انتخابات

پرده‌نشینی ناطق نوری که بعد از انتخابات 88 از لیست سیاه اصلاح‌طلبان خارج شده بود و حالا لقب «شیخ نور» را گرفته بود تا سال 92 ادامه داشت و وقتی دو جریان تصمیم گرفتند با هم هم‌کاسه شوند تا رقیب مشترک یعنی اصولگرایان رادیکال را کنار بزنند، ناطق نوری هم مانند هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی و علی لاریجانی و رقیب قدیمی‌اش یعنی خاتمی، به حلقه بازیگردانان انتخابات پیوست. سال 96 هم دوباره سناریون تکرار شد و سران دو جریان کنار هم آمدند با این تفاوت که یار کلیدی‌شان یعنی «هاشمی رفسنجانی» چند ماه قبل از انتخابات دار فانی را وداع گفت و نیاز بود تا در میان معتدلین کسی به جای او ایفای نقش کند؛ موضوعی که باعث شد همه نگاه‌ها به سمت ناطق نوری بچرخد.

شوک بعد از 10 سال

مهر ماه 98 بود که خبر حضور ناطق نوری در جلسه روحانیت مبارز منتشر شد. خبری که کم مانده بود چشم‌ها از تعجب بیرون بزند. به هر حال در طول ۱۰ سال گذشته هربار که جامعه روحانیت مبارز از ناطق نوری دعوت کرد تا به جلسات برگردد، این دعوت از سوی او بی‌پاسخ مانده بود اما در فاصله چندماهه تا انتخابات مجلس یازدهم و در گیروداری که اصولگرایان هنوز به سازوکار وحدت هم نرسیده اند اولین شوک از سوی جامعه روحانیت و شخص ناطق نوری به فضای انتخابات وارد شد. حضوری که بسیاری را خوشحال کرد و البته بودند آنهایی که ابروهایشان از نگرانی و ناراحتی گره خورد. همان ها که از سال ۸۴ بنای تقرفه را در جریان اصولگرا گذاشتند و پشت پا به بزرگان این جریان زدند.

مصباحی مقدم و رضا اکرمی درباره این دعوت و این حضور ناطق نوری گفته بودند: با ورود ناطق نوری به جلسه روحانیت مبارز بعضی از اعضای آنقدر خوشحال شدند که شعار «یار امام خوش آمد» در زمان حضور ناطق‌نوری در جلسه سردادند. روایت ها اما می گویند فضای آن روز جامعه روحانیت تنها حمایت از ناطق نبوده بلکه طیفی از اعضای این تشکل تلاش داشتند تا با فشار بر آیت الله موحدی کرمانی مانع حضور ناطق در جلسه جامعه روحانیت شوند، تلاشی که به سرانجام نمی رسد.البته این رفت و آمدها و حضور در جلسه جامعه روحانیت مبارز چندان دوامی نداشت به همان یک جلسه ختم شد.

بعد از 2 سال از آخرین حضور ناطق نوری در جمع سیاسیون و احزاب، دوباره از گوشه و کنار نامش به گوش می‌رسد. زمزمه‌هایی که تحلیل‌هایی از بازگشت دوباره او به صحنه سیاست را به دوش می‌کشد؛ اولین زمزمه‌ها از بهمن ماه 1400 شروع شد همان زمانی که خبری درباره جلسه حسن روحانی، خاتمی، باهنر و ناطق نوری منتشر شد و علیزاده‌طباطبایی عضو شورای مرکزی جزب کارگزارن این جلسه را صلاح و مشورتی در راستای ایجاد دولت سایه معرفی کرد. چند ماه بعد از آن دورهمی حضور ناطق نوری در مجمع سراسری جامعه اسلامی مهندسین که دبیرکل آن محمدرضا باهنر است شرکت کرد.

البته این پایان حرف و حدیث‌ها نبود و مدتی قبل ماجرای جلسه ولنجک ورد زبان رسانه‌های اصولگرا شد؛ جلسه‌ای که گفته می‌شد با حضور روحانی، خاتمی، ناطق نوری و سید حسن خمینی در منزل حسن روحانی برگزار شده بود. این زمزمه‌ها آنقدر زیاد شد تا اینکه گمانه‌زنی‌ها به سپردن لیدری جریان سوم که می‌تواند متشکل از ائتلاف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل باشد، در محافل سیاسی تقویت شد؛ البته حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران صحت این گمانه‌زنی‌ها را رد می‌کند و با مطرح کردن اینکه این دیدارها گعده‌های آخوندی است، به قرن نو می‌گوید «با اطلاع می‌گویم ناطق نوری آمادگی بازگشت به سیاست را ندارد».