سفرهای دیپلماتیک برای احیای برجام؛ از تهران تا بروکسل

روزنو :تحولات پیرامون احیای برجام همچنان ادامه دارد و به نظر می‌رسد که به رغم تمام مشکلات و موانع همچنان این دیپلماسی است که کار می‌کند و از تهران گرفته تا بروکسل و سایر پایتخت‌های برجامی تلاش‌‌ها برای احیای برجام ادامه دارد. این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران و ناظران بیرونی معتقدند که با رصد شرایط و اظهارات طرفین به ویژه دو طرف ایران و آمریکا چندان نمی‌توان به احیای برجام و از سرگیری مذاکرات امیدوار بود چرا که هر چند برخی تحرکات امیدوار کننده و چراغ سبزهایی برای بازگشت به مذاکرات وین از سوی طرفین مشاهده می‌شود اما آنچه در عرصه عمل دیده می‌شود اینکه غربی‌ها در عرصه اقدام و عمل چندان تمایلی به بازگشت به مذاکرات در جهت رسیدن به توافق ندارند. این مهم را می‌توان از نوع اقدامات و رویکردهای غربی‌ها به ویژه آمریکا در خصوص ایران مشاهده کرد. چنانکه آنها از سویی از لزوم احیای برجام و بازگشت به مذاکرات سخن می‌گویند اما در عمل با تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام فضای تشنج‌آمیز و تحریک‌آمیزی را فراهم می‌کنند. از لزوم رسیدن به توافق دم می‌زنند اما در طرحی جدید پتروشیمی ایران را تحریم می‌کنند. همین مساله است که نشان می‌دهد غربی‌ها و در راس آنها آمریکا در خصوص ایران و برجام سیاست یک بام و دو هوا را پیش گرفته‌اند و به هیچ یک از اظهارات خود پیرامون احیای برجام نیز پایبند نبوده‌اند. حال اینکه ایران نیز در این میان بیکار ننشسته و به جای منتظر ماندن برای غربی‌ها در جهت بازگشت به مذاکرات مناسبات خود را با روسیه و چین تقویت کرده و بر این مبنا قراردادهای بلندمدتی در حوزه‌های مختلف با این کشورها منعقد کرده و حضور در سازمان همکاری‌های شانگهای را نیز می‌توان از دیگر اقدامات ایران در این خصوص قلمداد کرد. در این راستا به نظر می‌رسد که طرفین برجام باید یک بار برای همیشه نظر قاطع خود را برای احیا یا گذشتن از برجام به صراحت اعلام کنند تا طرف‌های دیگر مواضع مشخص خود را نسبت به شرایط و مقتضیات اعلام کنند. قدر مسلم همه طرفین از احیای برجام سود می‌برند و به نفع همه است که برجام احیا گردد. اما در این مسیر همه طرف‌ها به ویژه طرف خارج شده یعنی آمریکا باید به تعهدات خود پایبند باشند و منفعت برجام را نه صرفا برای خودشان که برای همه طرفین بخواهند. سفر اخیر سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه به تهران و دیدار با رئیس‌جمهور و وزیر خارجه کشورمان و همچنین سفر دیشب جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران برای دیدار با مقامات کشورمان را می‌توان تحرکاتی در جهت احیای برجام قلمداد کرد و باید دید در ادامه چه اتفاقی پیرامون برجام رقم خواهد خورد.

قطار مذاکرات هسته‌ای به نقطه پایانی خودش رسیده

وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری با همتای روسی خود با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در آینده نزدیک مذاکرات مربوط به لغو تحریم‌ها و احیای برجام از سر گرفته شود اظهار داشت: برنامه‌ریزی‌هایی در دستور کار وزارت خارجه است و امیدواریم با واقع بینی طرف آمریکایی بتوانیم در آینده نزدیک به نقطه نهایی توافق برسیم و در همین راستا آقای لاوروف از مواضع سیاسی ایران در مذاکرات و رسیدن به نقطه نهایی توافق از سوی روسیه تاکید کرد. حسین امیرعبداللهیان در خصوص از سر گیری مذاکرات احیای برجام گفت: قطار مذاکرات هسته‌ای برای لغو تحریم‌ها به ایستگاه‌های سخت و نقط پایانی خودش رسیده است و در همین چارچوب گاهی ایجاب می‌کند که توقف چند روزه‌ای در یک ایستگاه خاص را در نظر بگیریم گاهی این درخواست برای توقف از سوی طرف مقابل مطرح شده و گاهی اوقات ما برای جمع‌بندی نیاز داشته‌ایم که چند روزی توقف و مکثی در مذاکرات ایجاد شود. رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته ازجمله از سوی نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین برای ادامه مذاکرات اظهار کرد: در همین چارچوب با آقای بورل در چند روز اخیر گفت‌وگوها و رایزنی‌های داشته‌ام. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: امیدواریم درآینده نزدیک بتوانیم ریل مذاکرات که در مسیر درست خودش قرار دارد مجددا این قطار را روی ریل در جریان و حرکت خود نگه داریم همان‌طور که پیش از این نیز گفتم ایران برای رسیدن به توافقی خوب و پایدار جدی است ما مسیر دیپلماسی را که مسیر درستی است ادامه می‌دهیم و در همین چارچوب بار دیگر آمریکا را به واقع‌بینی برای رسیدن به مرحله نهایی مذاکرات دعوت می‌کنیم.

باید کاری کنیم برجام احیا شود

وزیر خارجه روسیه در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران با تاکید براینکه در شرایطی که شاهد اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه دو کشور هستیم ایران و روسیه در تلاش هستند که روابطشان را گسترش دهند اظهار داشت: به رغم همه موانع و تحریم‌ها تجارت دو کشور سال گذشته ۸۰ درصد افزایش پیدا کرد و به حدود ۴ میلیارد دلار رسید و اکنون نیز این روند مثبت است و سعی می‌کنیم که این روند مثبت را ادامه دهیم. سرگئی لاوروف به موضوع برجام اشاره کرد و گفت: آمریکا زمانی که از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل خارج شد یکبار دیگر حقوق بین‌الملل را نقض کرد باید کاری کنیم که برجام احیا شود به همان فرم اولیه که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شد و در قالب قطعنامه ۲۲۱۵ مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت. برجام باید بدون هیچ کم و کاست و یا اضافه‌ای احیا شود و در همین راستا باید تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران که ناقض برجام است لغو شود و ما امیدواریم که طرف واشنگتن در این مسیر انتخابی منطقی داشته باشد. لاوروف تاکید کرد: ما از احیای کامل برجام بدون هیچ کم وکاستی حمایت می‌کنیم.

سفر به تهران

در شرایطی که پس از صدور قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام و پاسخ قاطع ایران به نظر می‌رسید که طرفین برجام با ایستادگی بر روی مواضع خود برای رسیدن به توافق به بن‌بست رسیده‌اند و باید منتظر کورسوهای امیدی برای بازگشت به مذاکرات بود، خبر رسید که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران سفر خواهد کرد. چه اینکه سخنگوی وزارت امور خارجه از سفر جوزف بورل نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپایی به تهران برای دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان و برخی‌ دیگر از مقامات جمهوری اسلامی ایران خبر داد. به گفته خطیب‌زاده در این سفر که در چارچوب رایزنی‌های جاری میان ایران و اتحادیه اروپایی انجام می‌شود در خصوص مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث و تبادل نظر صورت خواهد گرفت. در همین راستا جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز گذشته سفر قریب‌الوقوع خود به تهران را تایید کرد و در توئیتی نوشت: «من به عنوان هماهنگ‌کننده برجام به تهران سفر خواهم کرد تا دیداری با امیرعبداللهیان و دیگر مقامات مربوطه داشته باشم. دیپلماسی تنها راه بازگشت به اجرای توافق و معکوس کردن تنش‌های کنونی است.» این در شرایطی است که تحولات پیرامون احیای برجام در نقاط دیگر نیز ادامه دارد و در همین خصوص معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا مورا در توییتی با انتشار تصویری، از شام کاری با حضور «جوزپ بورل» نماینده عالی اتحادیه اروپا و «راب مالی» فرستاده ویژه ایالات متحده در موضوع ایران در بروکسل خبر داد. انریکه مورا در این توییت نوشت: «گفت‌وگوی عمیق در مورد برجام و چشم‌اندازهای منطقه‌ای در خاورمیانه به‌طور وسیع‌ انجام شد. مالی بر تعهد قاطع آمریکا برای بازگشت به توافق تاکید کرده است.»