قطار پروژه های دستوری فاقد مطالعه در ایستگاه میانکاله/ افشای جزییات دعوای محیط‌زیست با استانداری گرگان

روز نو :در ادامه سریال پروژه‌هایی نظیر ساختمان متروپل که با فساد و زور برخی افراد حکم توقف آنها باطل می شود، توجه رسانه‌ها به مساله لایروبی تالاب میانکاله جلب شده است. بررسی‌های رویداد ۲۴ نشان می‌دهد دعوای سازمان محیط زیست با استانداری گرگان بر سر پروژه لایروبی میانکاله، در واقع به خاطر عدم شفافیت پیمانکاران پروژه درباره روش، مسیر و محل دپوی رسوبات ناشی از لایروبی کانال‌هاست که می‌تواند خسارت جبران ناپذیری به زیست منطقه و کیفیت آب خلیج وارد کند.

ریزش ساختمان متروپل زنگ خطر را برای همه پروژه‌هایی که با رانت و فساد و رفیق‌بازی مجوز گرفته‌اند و بدون توجه به تاثیرات مخرب‌شان اجرا می‌شوند، به صدا در آورد. در میان پروژه‌های دستوری و فاقد مطالعه، مهمترین آن‌ها پروژه‌هایی‌اند که تاثیرات زیست محیطی بلند مدت خواهند گذاشت.

هشدار‌های زیست محیطی زمینه ایجاد سازمان‌ها و پیمان‌های جهانی با موضوع تغییرات اقلیمیست که به طور خاص دولت‌های کشور‌های توسعه یافته را مجبور به رعایت استاندارد‌های جدید کرده است؛ اما کشور‌هایی نظیر ایران به این زودی متوجه آثار مخرب سیاست‌های زودبازده شان نخواهند شد. همین سیاست‌ها سبب شده مراکز مطالعاتی معتبر جهان اعلام کنند امکان زیستن در برخی نقاط خاورمیانه از جمله ایران تا کمتر از ۳۰ سال آینده از بین خواهد رفت.

تالاب میانکاله یکی از مناطق پر حاشیه از حیث بحران‌های محیط زیستی در ایران است. هنوز بحران ساخت پتروشیمی میانکاله تمام نشده که مساله لایروبی کانال‌های منتهی به تالاب‌های میانکاله مساله ساز شده است.

به تازگی ویدئویی از یک جلسه‌ میان مقامان محیط زیست استان گلستان و مازندران با استاندار گلستان حاشیه ساز شده است. استاندار گلستان علی محمد زنگانه در این جلسه از توقف پروژه لایروبی آشوراده در خلیج گرگان به درخواست محیط زیست مازندارن خشمگین است. او خطاب به علی کلانه رییس منطقه حفاظت شده میانکاله به نامه‌ای اشاره می‌کند که به صورت دست نویس به مقامات بالاتر نوشته شده و در آن خواستار توقف لایروبی کانال آشوراده شده‎‌اند.

زنگانه در این جلسه با لحن تندی می‌گوید «اصلا جایگاه شما چیست» که نامه دست نویس می‌زنید و جلوی کار را می‌گیرید. او خطاب به کلانه می‌گوید باید مسیر قانونی را طی کند و «حد خودش را بداند». او می‌گوید به خاطر عدم لایروبی کانال‌ها مجبور شده «آقای رئیس‌جمهور را با قایق» به خلیج گرگان ببرد و همه این موارد را «به دفتر آقا» (منظور بیت رهبری) اطلاع خواهد داد.

در ادامه استاندار تاکید می‌کند پروژه به هیچ وجه نباید متوقف شود و از فردا صبح پروژه باید فعال شود.

بررسی‌های رویداد۲۴ از سابقه تحقیقات زیست محیطی درباره لایروبی میانکاله و ایرادات سازمان محیط زیست به این پروژه نشان می‌دهد شروط حفاظت محیط زیست منطقه میانکاله در اجرای پروژه مورد توجه قرار نگرفته‌است.

هادی حق‌شناس استاندار سابق گلستان در گفتگو با رویداد۲۴ به نظر محیط زیست منطقه درباره این پروژه اشاره کرده و می‌گوید: محیط زیست در مجموع نظر مثبتی راجع به این پروژه نداشت، اما ستاد احیای تالاب‌های ایران که متشکل از نمایندگان سازمان‌های مرتبط با این پروژه، اجرای لایروبی میانکاله را مصوب کرده‌بود.

او در ادامه با بیان اینکه احیای خلیج گرگان فقط با لایروبی کانال‌ها امکان‌پذیر نبود، گفت: در این پروژه سازمان‌های دیگر هم وظایفی دارند، از جمله اینکه حق آبه خلیح گرگان از رودخانه‌هایی که به خلیح می‌ریزد باید تامین شود، سمومی که بخش کشاورزی استفاده می‌کند و در منتها الیه رودخانه به خلیج ریخته می‌شود باید توسط وزارت جهاد کشاورزی کنترل شود و وزارت نیرو هم باید از سیستم موتوربرای پمپاژ آب از دریا به خلیج استفاده کند.

حق شناس تاکید کرد احیای خلیح گرگان یک بسته پیشنهادی بود که برای وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، محیط زیست، وزارت راه و سازمان بنادر وظایفی تعیین می‌کرد.

او با بیان اینکه احیای تالاب‌های ایران در سال ۹۹ مصوب شده و در سال ۱۴۰۰ یک بار دیگر توسط ستاد احیای تالاب‌ها مورد تاکید قرار گرفته، گفت: بر اساس این مصوبه قرار شد در خلیح گرگان از ابزار‌های مختلف برای احیا استفده شود و در واقع لایروبی بخشی از راه‌حل باشد نه همه آن.

استاندار سابق گلستان درباره دلایل مخالفت سازمان محیط زیست میگوید در آن مقطع محیط زیست ایراداتی به پروژه لایروبی وارد کرد که بعدا مطالعات مرکز اقیانوس شناسی نظریه‌شان را تایید نکرد.

بهروز ابطحی رئیس سابق پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی درباره مطالعات این مرکز بر روی مساله احیای خلیج گرگان از طریق لایروبی کانال‌های منتهی به خلیج توضیحاتی به رویداد ۲۴ داده که نشان می‌دهد مساله سازمان محیط زیست منطقه عدم توجه به شروطی است که برای لایروبی کانال‌ها تعیین شده‌است.

ابطحی میگوید: مشکل خلیج گرگان این است که ارتباطش با دریای خزر روز به روز کمتر می‌شود و نمی‌تواند آبگیری کند؛ چون دو مسیر آبگیری این خلیج یکی با رسوب و دیگری هم با رسوب، هم با رویش گیاهی مسدود شده است؛ بنابراین آب به کندی وارد خلیج گرگان می‌شود. از آن طرف هم ورودی آب شیرین به دلیل برداشت‌هایی که از آن می‌شود کم شده و همین باعث می‌شود خلیح گرگان به سمت خشکی و کم آبی برود.

او در ادامه می‌گوید: اگر لایروبی انجام شود و ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر برقرار شود، هم‌ترازی خلیج با دریا حفظ شده و تبادل آب بهتر می‌شود. به این ترتیب کیفیت آب خلیح هم بهتر خواهد شد. مساله مهم هم برای محیط زیست منطقه کیفیت آب خلیج گرگان است که جلوی بالارفتن آلاینده‌ها را بگیرد.

ابطحی در خصوص دلیل مخالفت محیط زیست با لایروبی کانال‌ها به رویداد۲۴ می‌گوید: محیط زیست نظرش این بود که لایروبی انجام شود، ولی شروطی را مطرح می‌کرد. چون در مرحله لایروبی بالا و پایین کردن رسوبات و لایه برداری می‌تواند باعث کاهش کیفیت آب و ورود آلاینده‌ها به آب شود.

رئیس سابق پژهشکده ملی اقیانوس شناسی در توضیح می‌افزاد: در مرحله لایروبی باید روش، مسیر و محل دپوی رسوبات دقیقا مشخص می‌شد. اگر قرار باشد دوباره این آلاینده‌ها را کنار مسیر دپو کنند، باعث آلودگی و کدورت آب می‌شود. حرف محیط زیست این بود که مجری پروژه باید روشن می‌کرد روش و مسیر کار چیست.

او درباره نامه رئیس حفاظت میانکاله برای توقف اجرای لایروبی گفت: حفاظت منطقه به طور کلی مخالفتی با پروژه ندارد، بلکه با نحوه اجرا مشکل دارد. این منطقه به لحاظ جغرافیایی در استان گلستان واقع شده، اما مدیریت آن با استان مازندران است. استان مازندران در واقع کار را متوقف کرده، ولی محیط زیست استان گلستان از مصوبه ستاد حرف شنوی دارد و میخواهد کار را پیش ببرد.