شورای حکام، آوردگاه دیپلماتیک ایران و غرب

روزنو:وقتی هفته گذشته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که مذاکرات با ایران به منظور پایان دادن به بن‌بست طولانی‌مدت درباره توضیح منشأ «ذرات اورانیوم غنی شده یافته شده در تاسیسات قدیمی اعلام نشده»، در نقطه «بسیار دشواری» قرار گرفته است؛ معلوم بود که نشست 16 خرداد شورای حکام، دشواری و حواشی مختلفی برای ایران خواهد داشت.

توقف گفت‌وگوهای وین و معلوم نبودن سرنوشت احیای برجام تاثیر مستقیمی بر گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام داشته و البته نشان از تقابل ایران و این نهاد بین‌لمللی دارد.

احتمال درگیری دیپلماتیک ایران و غرب

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود اعلام کرده که ذخایر اورانیوم غنی‌ شده ایران به بیش از ۱۸ برابر حد مجاز در برجام رسیده است.

آژانس در گزارش خود برآورد کرده که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌ شده ایران به سه هزار و ۸۰۹ کیلوگرم رسیده و میزان ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران از ۹.۹ کیلوگرم به ۴۳.۱ کیلوگرم رسیده است.آژانس می‌گوید این افزایش در حالی است که بر اساس برجام، ایران تنها می‌تواند ۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌‌شده در اختیار داشته باشد.

در این گزارش همچنین تصریح شده که ایران پاسخ‌های کمی به سوالات قدیمی این نهاد در مورد منشأ ذرات اورانیوم پیدا شده در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده خود داده است.آژانس مدعی است: «ایران توضیحاتی ارائه نکرده است که در ارتباط با یافته‌های آژانس در آن سایت‌ها، از لحاظ فنی معتبر باشند. موضوعات پادمانی مربوط به این سه مرکز همچنان حل نشده باقی مانده‌اند.»ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفند سال گذشته توافق کرده بود که در یک بازه زمانی سه‌ماهه به سوالات این نهاد بین‌المللی درباره منشأ اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده خود پاسخ شفاف بدهد. گزارش جدید آژانس مدعی شده که ایران به تعهد خود عمل نکرده است.در همین حال خبرگزاری رویترز در این باره نوشت: «عدم پیشرفت در گفت‌وگوهای ایران و آژانس می‌تواند به درگیری دیپلماتیک جدیدی با غرب در جلسه هفته آینده شورای حکام آژانس اتمی منجر شود. اگر قدرت‌های غربی به دنبال قطعنامه‌ای در محکومیت تهران باشند، این موضوع می‌تواند ضربه سنگین‌تری به تلاش‌ها برای احیای برجام بزند. اگر قدرت‌های غربی به‌دنبال تصویب قطعنامه انتقادی علیه تهران باشند، این موضوع احتمالا روند احیای برجام را دشوارتر خواهد کرد.»

واکنش ایران: منصفانه نیست

سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری خود گفت که متأسفانه این گزارش بازتاب‌دهنده واقعیت گفت‌وگوهای ایران و آژانس نیست. سعید خطیب‌زاده، تاکید کرد که «بعد از توافقی که بین ایران و آژانس در تهران انجام شد به صورت مکتوب ایران پاسخ‌هایی را به آژانس ارائه کرد و چند دور نشست‌های مفصل به صورت حضوری برگزار شد که پاسخ‌های فنی و ارائه مستندات از سوی ایران صورت بگیرد.»خطیب‌زاده با بیان اینکه این گزارش همانی است که آقای گروسی در پارلمان اروپا پیش از دور سوم گفت‌وگوهای ایران و آژانس به صورت شتابزده اعلام کرد، گفته است:‌ «این گزارش از همان موقع و حتی قبل از نشست ایران و آژانس جمع‌بندی شده بود و به نظر می‌رسد که شتابزدگی در این جمع‌بندی وجود دارد.»سخنگوی وزارت خارجه با تأکید بر اینکه «آنچه در این گزارش دیده می‌شود، چیز جدیدی نیست»، افزود: «گزارش ارائه شده منصفانه و متوازن نیست و بیم آن می‌رود که فشار صهیونیست‌ها و برخی کنشگرها باعث شده باشد مسیر گزارش معمول آژانس از فضای فنی به سیاسی منتقل شود و انتظار ما این است که این مسیر اصلاح شود.»

محمدرضا غائبی، سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز در این زمینه گفت: «جمهوری اسلامی ایران این رویکرد را غیرسازنده و مخرب نسبت به روابط و همکاری‌های جاری و نزدیک ایران و آژانس ارزیابی کرده و معتقد است آژانس باید متوجه عواقب مخرب انتشار چنین گزارش‌های یک‌سویه‌ای باشد که می‌تواند بهانه لازم را به دست مخالفین روابط ایران و آژانس و مخالفین قسم خورده احیای برجام بدهد.» وی تصریح کرده است که «تمامی فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی و بر اساس اقدامات جبرانی قانونی پیش‌بینی شده در قانون مصوب مجلس شورای اسلامی متعاقب توقف اجرای تعهدات هسته‌ای کشورمان ناشی از عدم اجرای تعهدات طرف‌های دیگر برجام، انجام شده است و بر این اساس آژانس تا زمانی‌که توافق احیای برجام صورت نپذیرد دسترسی به اطلاعات حافظه دوربین‌های مستقر خود و سایر اطلاعات دیگر در این زمینه نخواهد داشت.»

صدور قطعنامه در نشست اخیر شورای حکام منجر به پرونده‌سازی جدیدی علیه ایران خواهد شد. برگ به برگ این پرونده‌ها و قطعنامه‌هایی که صادر می‌شوند،‌ یک نوع مستندسازی علیه ایران برای ارجاع مساله به شورای امنیت سازمان ملل خواهند بود

وی ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران بارها نسبت به ضرورت پرهیز آژانس از درج اطلاعات جزیی فعالیت‌های هسته‌ای خود بر اساس اهمیت رعایت اصل محرمانگی بر اساس مقررات آژانس، به مسئولین این سازمان هشدار داده و مراتب اعتراض خود را اعلام کرده، مسئله‌ای که متاسفانه مورد توجه جدی آژانس قرار نگرفته است.»

از جوسازی اسرائیلی تا انتقاد نرم روسی

هفته گذشته «جروزالم پست» در گزارشی از سفر یک هیأت عالی‌رتبه اسرائیلی به سرپرستی «ایال هولاتا» مشاور امنیت داخلی این رژیم به واشنگتن خبر داده بود. به نوشته این روزنامه، هولاتا به همراه هیأتی از وزارت خارجه، موساد و ارتش رژیم صهیونیستی برای نشست کارگروه مشترک درباره ایران موسوم به آمریکا رفته که یکی از مهمترین محورهای آن نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۶ ژوئن(16 خرداد) و امکان فشار برای محکومیت تهران است.در همین حال روز گذشته نخست‌وزیر اسرائیل در صفحه توئیترش نوشت ایران اسناد محرمانه را از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ربوده است تا از این اطلاعات برای دور زدن سیستماتیک تحقیقات هسته‌ای[آژانس در ایران] استفاده کند!!شبکه آی ۲۴ اسرائیل در گزارشی در این باره نوشت، بنت با قرار دادن یک آدرس اینترنتی گوگل درایو در متن این پیام توییتری مدعی شد اسناد موجود در این آدرس اتهامات علیه ایران مبنی بر جاسوسی آن از آژانس را برای «دور زدن تحقیقات هسته‌ای» اثبات می‌کند.

16 خرداد نشست فصلی شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی تحت تاثیر گزارش منفی منتشر شده و جوسازی رسانه‌های اسرائیلی علیه برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌شود که بسیاری از کارشناسان آن را جنگ دیپلماتیک ایران و غرب می‌دانند

هفته پیش، روزنامه وال استریت ژورنال هم در گزارشی نوشته بود که مقامات ایران به اسناد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ میان مقامات ارشدش که در برنامه هسته‌ای آن نقش داشته‌اند، منتشر کرده است. از این رو، آن‌ها ظاهرا [با استفاده از این اسناد] قادر بوده‌اند روایت‌های دروغین آماده کنند، اطلاعات را تحریف کنند و بدانند بازرسان آژانس چه چیزی را می‌دانستند و از چه چیزی باخبر نبودند.

در این گزارش گفته شده بود که «بیش از ۱۵ سال پیش، آژانس در حال تحقیق بر این بود که آیا ایران از برنامه هسته‌ای‌اش برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده می‌کند یا خیر؟»

همچنین وزارت خارجه فرانسه در همین رابطه از ایران خواست تا فورا به سوال‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای پیشینش پاسخ دهد.از سویی دیگر و بر خلاف جریان تند خبری غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران؛ میخائیل اولیانوف روس به عنوان یکی از متحدان ایران در توئیتی نوشت: «مثل همیشه، گزارش‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران بلافاصله در رسانه‌های گروهی منتشر شد.»وی افزود: «می‌توان انتظار گمانه‌زنی‌های زیادی را در روزهای آینده و بحث‌های داغ در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشت. این دیپلمات روس پیشتر هم نسبت به درز گزارش‌های محرمانه آژانس توسط رسانه‌های غربی اعتراض کرده بود.»

جلسه شورای حکام و احتمال صدور قطعنامه علیه ایران

حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل هسته‌ای معتقد است که «اثر گزارش آژانس را می‌توان در جلسه شورای حکام دید که ظرف چند روز آینده برگزار خواهد شد و فضاسازی که شده احتمالا صدور قطعنامه علیه ما را بالا می‌برد. قطعنامه شورای حکام طبق اساسنامه باید به اتفاق آرا صادر شود. یعنی هر ۳۵ کشور رای مثبت بدهند. اما از سال‌ها ۸۵، ۸۶ که این شورا قطعنامه علیه ایران صادر کرد و پرونده را به شورای امنیت ارجاع داد، قطعنامه نه با اتفاق آرا که با اکثریت آن صادر شد. یعنی اکثر کشورها رای به صدور قطعنامه علیه تهران داده بودند.»

صدور قطعنامه در نشست اخیر شورای حکام منجر به پرونده‌سازی جدیدی علیه ایران خواهد شد. ایران پیش‌تر نیز تجربه چنین روندی را داشته است. برگ به برگ این پرونده‌ها و قطعنامه‌هایی که صادر می‌شوند،‌ یک نوع مستندسازی علیه ایران برای ارجاع مساله به شورای امنیت سازمان ملل خواهند بود. حتی اگر دولت مانند بسیاری از شئون دولت جدید، بازگشتی به دوره احمدی‌نژاد داشته باشد و قطعنامه‌ها را کاغذپاره بداند؛ اما نمی‌تواند منکر تاثیر مستقیم این اخبار و اتفاقات بر زندگی و روان مردم شود؛ تأثیری که ضرورت اتخاذ استراتژی، تمهیدات و راهکارهای جدید و کارآمد را در برابر این پرونده‌سازی‌ها هرچند بهانه‌جویی و عناد تلقی شود، دوچندان می‌کند.