برجام در کما

روزنو :پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر اینکه ایران هنوز به سئوالات آژانس در خصوص منشا ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای اعلام‌نشده پاسخ نداده است، بار دیگر روند منازعات برجامی، رو به فزونی گرفت. در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده که ایران همچنان نتوانسته که توضیحاتی که اعتبار فنی داشته باشند در خصوص یافته‌ها در این سایت‌های هسته‌ای ارائه دهد و مشکلات پادمانی درخصوص این سه مکان همچنان برجسته است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ایران را دارای رشد تقریبی ۹.۹کیلوگرم دانسته و میزان کنونی آن را ۴۳.۱کیلوگرم اعلام کرده است. این میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده در ایران ، در حقیقت ۱۸ برابر حدود تعیین‌شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. در کنار این موضوع، ادعای جدید نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز بر دامنه تنش‌ها افزوده است. روز گذشته، نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز گذشته در صفحه توییترش مدعی شد که ایران اسناد محرمانه را از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ربوده است تا از این اطلاعات برای دور زدن سیستماتیک تحقیقات هسته‌ای ژانس در ایران استفاده کند. شبکه آی ۲۴ رژیم صهیونیستی در گزارشی در این باره نوشت: «بنت با قرار دادن یک آدرس اینترنتی گوگل درایو در متن این پیام توییتری مدعی شد اسناد موجود در این آدرس اتهامات علیه ایران مبنی بر جاسوسی آن از آژانس را برای دور زدن تحقیقات هسته‌ای اثبات می‌کند.» در این گزارش همچنین آمده است: «هفته پیش، روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی مدعی شده بود که ایران اسنادی محرمانه را از این نهاد بین‌المللی ربوده و از آن‌ها برای دور زدن و فریب دادن آژانس در حدود ۲۰سال پیش استفاده کرده است.» این شبکه آورده است: «طبق ادعای وال استریت ژورنال، مقامات ایران به اسناد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ میان مقامات ارشدش که در برنامه هسته‌ای آن نقش داشته‌اند، منتشر کرده است. از این رو، آن‌ها ظاهرا با استفاده از این اسناد، قادر بوده‌اند روایت‌های دروغین آماده کنند، اطلاعات را تحریف کنند و بدانند بازرسان آژانس چه چیزی را می‌دانستند و از چه چیزی باخبر نبودند.

در این گزارش مطرح شد: «آن موقع، بیش از ۱۵سال پیش، آژانس در حال تحقیق بر روی این بود که آیا ایران از برنامه هسته‌ای‌اش برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده می‌کند یا نه.» این در شرایطی است که رژیم صهیونیستی همواره مدعی وجود اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای ایران بوده است. این در حالی است که مقامات ایران تاکید کرده‌اند، تولید و به کار بستن تسلیحات هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران جایی ندارد.از سوی دیگر،‌ نماینده پیشین آمریکا در امور ایران با انتقاد از مذاکرات دولت بایدن برای احیای توافق هسته‌ای 2015 و بازگشت آمریکا به آن، تاکید کرد که رئیس جمهور بایدن باید مرگ مذاکرات هسته‌ای با ایران را اعلام کند. برایان هوک نماینده دولت آمریکا در امور ایران در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه ایندیپندنت عربی، با اشاره به مذاکرات رفع تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به برجام در وین گفت: «آن‌چه دولت بایدن می‌تواند در مقطع کنونی انجام دهد این است که مرگ مذاکرات هسته‌ای را اعلام و سیاستی در عرصه خارجی اتخاذ کند که بازدارندگی، فشار اقتصادی و انزوای دیپلماتیک را برای ایران بازمی‌گرداند و در کنار دوستان ما در منطقه، به‌ویژه عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اسرائیل، بحرین و هر کشور دیگری که به‌طور مستقیم هدف تجاوزهای ایران است، می‌ایستد.»برایان هوک همچنین مدعی شد که از نظر او، مذاکرات هسته‌ای به بن بست رسیده و توافق هسته‌ای مرده است، شرایطی که ممکن است دولت بایدن را مجبور کند به دنبال یک جایگزین باشد و به نظر می‌رسد که آن‌ها نیز بر اساس آنچه او مشاهده کرده است، چنین طرحی ندارند. او با بیان اینکه اعمال فشار بهترین روش است، نه گفت‌وگو که یک شانس داد و با ایران نیز کارساز نبود، اضافه کرد: «این، مثل یک حرکت شطرنج است، شما نمی‌توانید شاه خود را برای محافظت از ملکه رها کنید. اگر ایران با فشاری روبرو شود که ما تنها بیش از دو سال به آن وارد کردیم، چاره‌ای غیر از شروع امتیاز دادن درخصوص برنامه هسته‌ای‌اش نخواهد داشت.»

هوک با ادعای این‌که توافق هسته‌ای به ایجاد یک رقابت تسلیحاتی در منطقه منجر شد، گفت: «این احتمال وجود دارد که کشورهای دیگر نیز به دنبال بهره بردن از همان توافقی باشند که با ایران حاصل شده است.»در همین حال، وزیر امورخارجه روسیه سیاست‌های آمریکا را مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات وین توصیف کرد. به گزارش شبکه المیادین، سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه که به بحرین سفر کرده است، روز گذشته در یک کنفرانس خبری درباره وقفه ایجاد شده در مذاکرات رفع‌ تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به برجام که در وین جریان داشت خاطر نشان کرد: «موضع آمریکا باعث ناکام ماندن یک راهکار کامل با مشارکت همه طرف‌ها درباره برنامه جامع اقدام مشترک برجام شده است.» او در ادامه تاکید کرد که مسکو همچنان در تلاش‌ها برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران مشارکت می‌کند.از سوی دیگر، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات وین نیز در صفحه توییترش مطرح کرد که از بین بردن وقفه ایجاد شده در مذاکرات وین مستلزم اقدامی از سوی آمریکاست و ایران به نوبه خود، انعطاف لازم را نشان داده است. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین در صفحه توییترش درباره وقفه در مذاکرات وین نوشت: «مذاکرات وین درباره برجام، از ۱۰ مارس با وقفه مواجه شده است. طبق گزارش رسانه‌ها، ایران در طی سفر انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات به تهران تا حدی انعطاف نشان داده است و حالا منتظر پاسخی از سوی آمریکاست. توپ در زمینه واشنگتن است.»این نوع اظهارات این مقام‌های روسی در حمایت از احیای برجام در حالی صورت می‌گیرد که پس از تجاوز این کشور به اوکراین و متحمل شدن روسیه از تحریم‌های بیشمار غرب، بسیاری از صاحبنظران سیاسی، کرملین را به کارشکنی در مسیر پیشرفت مذاکرات برجامی، متهم کرده‌اند. با این حال حسین امیرعبداللهیان در سخنانی در هم اندیشی سالانه مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه با عنوان سیاست خارجی متوازن در مکتب امام خمینی (ره) که روز گذشته در مرقد مطهر امام خمینی برگزار شد با اشاره به این موضوع، گفت: « من بعد از جنگ اوکراین در سفری که به مسکو داشتم به دلیل ابهامی‌ که در روند مذاکرات وین ایجاد شده بود و از سوی طرف های اروپایی گفته شده بود روسیه حتی در صورت رسیدن به توافق به خاطر تحولات اوکراین از توافق هسته ای حمایت نمی‌کند؛ من در آن سفر به صراحت مواضع کشور را گفتم که در سیاست خارجی مان بر اساس مصالح و منافع خود عمل‌می‌کنیم و توقع داریم در هرزمان که به توافق رسیدیم همان طور که روسیه تا الان نقش سازنده داشته است، از روند حمایت کند.» او گفت: «البته گفتیم در مسیر منافع کشور با هیچ طرفی تعارف نداریم. در مجموع این اطمینان را به دست آوردیم که حدس و گمان برخی کشورهای اروپایی درست نیست و آقای لاوروف به صراحت گفتند در هر نقطه ای که ایران محتوای توافق را تایید کند روسیه در کنار دیگر کشورها حاضر می شود.» از سوی دیگر، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه روز گذشته در جمع خبرنگاران، در پاسخ به سوالی در ارتباط با گزارش اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و طرح برخی از ادعاها علیه ایران در این گزارش تصریح کرد:‌ «متأسفانه این گزارش بازتاب‌دهنده واقعیت گفت‌وگوهای ایران و آژانس نیست. بعد از توافقی که بین ایران و آژانس در تهران انجام شد به صورت مکتوب ایران پاسخ‌هایی را به آژانس ارائه کرد و چند دور نشست‌های مفصل به صورت حضوری برگزار شد که پاسخ‌های فنی و ارائه مستندات از سوی ایران صورت بگیرد.» خطیب‌زاده با بیان اینکه این گزارش همانی است که آقای گروسی در پارلمان اروپا پیش از دور سوم گفت‌وگوهای ایران و آژانس به صورت شتابزده اعلام کرد، گفت:‌ «این گزارش از همان موقع و حتی قبل از نشست ایران و آژانس جمع‌بندی شده بود و به نظر می‌رسد که شتابزدگی در این جمع‌بندی وجود دارد.» سخنگوی وزارت خارجه با تأکید بر اینکه بنابراین آنچه که در این گزارش دیده می‌شود چیز جدیدی نیست، اضافه کرد: «گزارش ارائه شده منصفانه و متوازن نیست و بیم آن می‌رود که فشار صهیونیست‌ها و برخی کنشگرها باعث شده باشد مسیر گزارش معمول آژانس از فضای فنی به سیاسی منتقل شود و انتظار ما این است که این مسیر اصلاح شود.»سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با اظهارات اخیر رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران مبنی بر اینکه شانس رسیدن به توافق با ایران در حد پایینی قرار گرفته و همچنین اظهارات مقامات فرانسه در این خصوص و اینکه آیا ترور اخیر صورت گرفته در تهران به معنای به بن‌بست رسیدن توافق احیای برجام است، گفت: «اظهاراتی که برخی مقامات آمریکایی با طراحی و یا پاسخ به تحولات داخلی خود مطرح می‌کنند ملاک ما برای اظهار نظر نیست.

اصولا در حوزه مذاکراتی وین کنش ما کاملا روشن است و واکنشی به اظهاراتی که برای مصرف داخلی بیان می‌شود، نداریم. آنچه که برای ما مهم است پیام‌هایی است که از مجاری مرسوم بین ما و آمریکا در حال رفت و برگشت است. ایران در آن مسیر ابتکارات خود را ارائه کرده است. رفت و برگشت هایی بوده البته متأسفانه تاکنون آمریکا پاسخ‌های لازم و مورد انتظار را نداده است. اگر آمریکا از تذبذب در رفتار فاصله بگیرد و تصمیم سیاسی خود را بگیرد و اعلام کند قطعا نه تنها بن‌بستی وجود ندارد بلکه می‌توان درصد باقی مانده از توافق را نهایی کرد.» خطیب‌زاده تأکید کرد: «در حال حاضر توقف گفت‌وگوها یا به عبارتی مکث صورت گرفته در گفت‌وگوها به دلیل بی‌پاسخ گذاشتن ابتکاراتی است که ایران و اروپا ارائه کرده‌اند و باید ببینیم چه زمانی آمریکا می‌خواهد تصمیم خود را اعلام کند.»