خیز قالیباف برای جشن پیروزی / «سیسمونی»، معادلات را بهم می زند؟

روزنو :رترکیبی از آرای نمایندگان حامی قالیباف و نمایندگانی که او را گزینه اصلح نمی دانند اما در غیبت رقیبی توانمند ، به قالیباف رای می دهند ، عامل تداوم دوره رئیس فعلی بهارستان می شوند. قالیباف و یارانش به این فرضیه ، بسیار دل بسته اند

رسول سلیمی: اگرچه مجلس یازدهم با ترکیبی یکپارچه اصولگرا در آستانه انتخاب ریاست مجلس قرار دارد ولی اعضاء جبهه پایداری که منتقدین اصلی قالیباف هستند، فعلا ، نادران را به طور رسمی وارد گود رقابت کرده اند ، فریدون عباسی ، دیگر نامزد ریاست ، خود در قامت مدافع سرسخت قالیباف ظاهر شده و با چنین چینشی ، ظاهرا، از هم اکنون ، می توان حکم به پیروزی «سردار خلبان» داد. اما این تمام ماجرا نیست ، زیرا نارضایتی روا یا ناروای برخی نمایندگان از کارنامه ریاست قالیباف و از آن مهم تر ، لطمه دیدن شدید اعتبار او در پی افشای سفر خانواده اش به ترکیه برای خرید سیسمونی ، انتخابات چهارشنبه را به رخدادی متفاوت تبدیل کند.

در ارزیابی ای کلی چهار فرضیه برای ریاست مجلس ، قابل تفکیک است:

فرضیه اول : ترکیبی از آرای نمایندگان حامی قالیباف و نمایندگانی که او را گزینه اصلح نمی دانند اما در غیبت رقیبی توانمند ، به قالیباف رای می دهند ، عامل تداوم دوره رئیس فعلی بهارستان می شوند. قالیباف و یارانش به این فرضیه ، بسیار دل بسته اند و خود را برای جشن پیروزی آماده کرده اند.هرچند ، احتمال کاهش آرای زیاد و معنادار قالیباف در قیاس با دوره های قبل ، از حلاوت این شادکامی خواهد کاست اما برای آنان مهم ، ماندن و تداوم ریاست است.

فرضیه دوم : عدم رای اعتماد قالیباف متاثر از ضعف در ریاست مجلس و نظارت بر عملکرد اقتصادی دولت است که ماجرای سیسمونی به پاشنه آشیل او تبدیل تبدیل شده است.

فرضیه سوم : انتخاب قالیباف متاثر از توصیه های یا فشارهای بیرون از مجلس ، او را در کرسی ریاست نگهدارد و رقبایش دست کم تا دور بعدی انتخابات هیات رئیسه ، منفعل شوند.

فرضیه سوم چهارم : خروجی رای مجلس انقلابی ، غافلگیرکننده و خلاف پیش بینی ها باشد.

میزان انطباق هریک از این گزینه ها با واقعیت ، فردا مشخص خواهد شد . اما خالی از فایده نیست ، هم زمان با انتخابات فردای هیات رئیسه بهارستان ، نگاهی گذرا به روسای ادوار محلس و فراکسیون های فعال هر دوره قوه مقننه

داشته باشیم :

در انتخابات دور اول مجلس شورای اسلامی چند جریان با نام های ائتلاف بزرگ، دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور، گروه همنام، حزب توده، جبهه ملی ایران، شورای مرکزی کاندیداهای انقلابی و ترقی‌خواه و مستقل‌ها در این دوره شرکت داشتند. ائتلاف بزرگ؛ شامل جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی معلمان، نهضت زنان مسلمان، سازمان فجر اسلام، اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهر ری و بنیاد الهادی.

نامزدهای نهایی حدود ۱۹۰۰ نفر بودند (۵۴۰ نفر برای تهران) که سر ۲۷۰ کرسی رقابت می‌کردند. از این ۲۷۰ کرسی، ۸۵ کرسی معادل ۳۶/۳۲ درصد به حزب ائتلاف بزرگ اسلامی، ۳۳ کرسی معادل ۱۴/۱ درصد به دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور، ۲۰ کرسی معادل ۸/۵۴ درصد به نهضت آزادی، ۴ کرسی معادل ۱/۷ درصد به جبهه ملی ایران اختصاص پیداکرد. گروهک منافقین، اما حائز هیچ کدام از آراء نشد.

در واقع بیشتر آراء در این دوره به نیروهای پیرو خط امام اختصاص داشت و در نهایت هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شد و تا پایان دوره رئیس ماند. این مجلس از ۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ فعالیت کرد. این مجلس به ترتیب شهید محمدعلی رجایی و میرحسین موسوی را به نخست وزیری برگزید. با توجه به ترکیب اعضاء می‌توان مجلس اول را متنوع‌ترین و سیاسی‌ترین مجلس در طول حیات جمهوری اسلامی تا به امروز خواند. در واقع با بررسی نماینده های این دوره از مجلس مشاهده می‌کنیم که حزب جمهوری اسلامی که در آن زمان راست سنتی خطاب می شد اکثریت کرسی ها را در اختیار داشت.

انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که عراق از سال ۵۹ تهاجم خود را به کشورمان آغاز کرده بود و ایران در وضعیت تحریم شدید سیاسی، نظامی و اقتصادی قرارداشت. سکان اداره کشور از ابتدای دهه ۶۰ در اختیار آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهور و میرحسین موسوی نخست وزیر قرار داشت. انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در دو مرحله یعنی در روزهای ۲۶ فروردین و ۲۷ اردیبهشت ۱۳۶۳ برگزار شد.

حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان جناح راست سنتی و دفتر تحکیم وحدت به رهبری مهدی کروبی به عنوان جناح چپ در این دوره شرکت کردند.

در این انتخابات، کاندیداهای حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز اکثریت آراء را از آن خود کرده و به پیروزی قاطع در انتخابات دست یافتند. هاشمی رفسنجانی که آن دوره به عنوان گزینه اصولگرایان و نیروهای خط امام با پیروزی در این انتخابات به ریاست مجلس رسید و بیشتر کرسی های این دوره به اصولگرایان یا همان جناح راست سنتی رسید. نواب رئیس محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی بودند.

انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی در شرایط برگزار شد که کشور در حال عبور از جنگ تحمیلی بود. دو حزب جامعه روحانیت مبارز به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان جناح راست سنتی و مجمع روحانیون مبارز به ریاست مهدی کروبی به عنوان جناح چپ دو طیف عمده حاضر در انتخابات سومین دوره مجلس بودند.

در انتخابات مجلس سوم حزب مجمع روحانیون مبارز به عنوان طیف چپ با دبیر کلی مهدی کروبی به پیروزی رسید و حدود دو سوم کرسی‌های مجلس را به دست آورد و در طرف مقابل، اما اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰۰ کرسی دومین حزبی بود که وارد مجلس شد. اکبر هاشمی رفسنجانی با رای نمایندگان به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. یکی از وقایع مهم مجلس در این دوران ارتحال حضرت امام (ره) بود که باعث شد تا آیت‌الله رفسنجانی برای ریاست جمهوری نامزد شده و با رای مردم به مقام ریاست جمهوری اسلامی رسید. ریاست مجلس شورای اسلامی پس از او به مهدی کروبی رسید. در واقع نخستین رئیس مجلس سوم اصولگرا و رئیس بعدی هم یک اصلاح طلب بود.

انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در حال برگزار شد که سه سال از ارتحال حضرت امام خمینی (ره) گذشته بود و آیت الله خامنه ای رهبری انقلاب و هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس را در دست داشتند. دو حزب جامعه روحانیت مبارز به دبیر کلی ناطق نوری و مجمع روحانیون مبارز به دبیر کلی مهدی کروبی دو حزب اصلی حاضر در انتخابات بودند. البته ائتلاف خانه کارگر ابوالقاسم سرحدی‌زاده را در صدر لیست‌هایشان نشاندند.

جامعه روحانیت مبارز در دور اول انتخابات از ۲۷۰ کرسی موجود با به دست آوردن ۱۳۴ کرسی، حائز اکثریت مجلس چهارم شد. اما پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس، جامعه روحانیت مبارز و حامیان مستقلش، حدود سه چهارم کرسی‌های مجلس را به دست آورند. نکته جالب در مجلس چهارم این بود که ۱۶۲ نفر از منتخبان، برای اولین بار به مجلس راه پیدا کرده بودند. پس از تشکیل مجلس چهارم، علی اکبر ناطق نوری رئیس مجلس و محمدعلی موحدی کرمانی، حسن روحانی و حسین هاشمیان و علی اکبر پرورش نواب رئیس بودند.

انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که کشور با ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی از سال ۶۸ وارد دوران سازندگی شده بود. در این دوره دو حزب مشهور جامعه روحانیت مبارز به دبیر کلی علی‌اکبر ناطق نوری و حزب کارگزاران سازندگی که از اعضای دولت سازندگی تشکیل شده بود. البته دو حزب دیگر به نام های ائتلاف نیروهای خط امام و جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی نیز حضور داشتند که به رغم ناآشنا بودن اسامی آنها دبیر کل های آنها افراد مشهوری بودند. عبدالله نوری دبیر کل جبهه پیروان خط امام و محمد محمدی‌نیک (ری شهری) بود که هر دو از روحانیون مشهور انقلاب بودند.

حزب جامعه روحانیت مبارز در این دوره ۱۱۰ کرسی، حزب کارگزاران سازندگی ۸۰ کرسی، ائتلاف نیروهای خط امام ۵۸ کرسی را به دست آوردند. نخستین جلسه مجلس پنجم در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۷۵ تشکیل شد. ائتلاف حزب نیروهای خط امام با کارگزارانی ها یک فراکسیون اقلیت موثر را شکل داد. علی اکبر ناطق نوری با اختلاف ۱۱ رأی بیشتر از عبدالله نوری همچون دوره چهارم ریاست مجلس را به دست آورد. حسن روحانی و محمدعلی موحدی کرمانی نواب رئیس دوره پنجم بودند.

انتخابات مجلس ششم در شرایطی برگزار شد که دو سال از آغاز ریاست جمهوری سید محمد خاتمی گذشته بود. افزایش تعداد نمایندگان از ۲۷۰ به ۲۹۰ نفر براساس اصل ۶۴ قانون اساسی از مهم‌ترین اقدامات این دوره است.

در این دوره سه حزب اصلی جبهه مشارکت به دبیر کلی سید محمدرضا خاتمی، جبهه پیروان خط امام و رهبری به دبیر کلی محمدعلی موحدی کرمانی و سپس غلامعلی حدادعادل و کارگزاران سازندگی ایران اسلامی به دبیر کلی غلامحسین کرباسچی در انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی حضور داشتند. از مجموع ۲۷۰ کرسی نمایندگی مجلس، حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی ۱۸۴ کرسی، جبهه پیروان خط امام و رهبری ۵۴ کرسی و حزب کارگزاران سازندگی ایران اسلامی ۴۲ کرسی را بدست آوردند. این نتایج نشان می‌داد که جبهه دوم خرداد توانسته بود که در مجموع ۶۵٪ کرسی‌های مجلس را به دست آورد. مهدی کروبی در این دوره رئیس مجلس، بهزاد نبوی نائب رئیس اول و محمدرضا خاتمی نائب رئیس دوم مجلس ششم بودند. این ترکیب نشان از این داشت که اکثریت مجلس ششم در اختیار اصلاح طلبان بود.

برگزاری این دور از انتخابات مصادف شد با سال های پایانی دولت سیدمحمد خاتمی که کشورهای اروپایی و آمریکا با اتهام زنی به ایران در حال القای این موضوع به جامعه جهانی بودند که فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز نبوده و در راستای جنگ طلبی است. ایران با در همان سال ها مذاکرات خود را با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی کشورها آغاز کرد که نتیجه آن پروتکل الحاقی بود.

انتخابات دوره هفتم مجلس با حضور جبهه آبادگران ایران اسلامی شامل جامعه روحانیت مبارز و حزب موتلفه اسلامی به رهبری غلامعلی حدادعادل، مجمع روحانیون مبارز به دبیر کلی مهدی کروبی و علی اکبرمحتشمی پور و همچنین جبهه مستقلین برگزار شد. رئیس این دوره از مجلس غلامعلی حدادعادل و محمدرضا باهنر و حجت الاسلام محمدحسن ابوترابی فرد نواب رئیس بودند. از اقدامات مهم مجلس هفتم، تصویب طرح تثویت قیمت ها بود که لایحه دولت خاتمی برای اجرای هدفمندی یارانه ها را متوقف کرد که نتیجه آن افزایش تورم در دولت احمدی نژاد بعد از اجرای هدفمندی بنزین شد.

انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که بیش از دو سال از آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نگذشته بود. در این دوره حزب جبهه متحد اصولگرایان به دبیر کلی محمدعلی موحدی کرمانی، ائتلاف اصلاح طلبان، حزب اعتماد ملی و ائتلاف فراگیر اصولگرایان برای حضور در بهارستان با یکدیگر به رقابت پرداختند. در این دوره از ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس، جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصولگرایان با کسب ۲۱۶ کرسی در مقابل ائتلاف اصلاح طلبان و حزب اعتماد ملی که فقط ۵۸ کرسی را بدست آورده بودند به پیروزی رسید. علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر نائب رئیس اول مجلس بود.

انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی

انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که در آن جبهه متحد اصولگرایان به دبیرکلی علی لاریجانی و غلامعلی حدادعادل، جبهه پایداری انقلاب اسلامی به دبیرکلی مرتضی آقاتهرانی، جبهه ایستادگی ایران اسلامی به دبیرکلی محسن رضایی، حزب مردم سالاری به دبیرکلی مصطفی کواکبیان، حزب جبهه بصیرت و بیداری اسلامی به دبیرکلی سیدشهاب‌الدین صدر، جبهه مردمی اصلاحات به دبیرکلی حجت الاسلام محمد زارع فومنی، حزب صدای ملت به دبیرکلی علی مطهری، حزب جبهه توحید و عدالت به دبیرکلی بهمن شریف زاده و حزب خانه کارگر به دبیرکلی علیرضا محجوب در انتخابات شرکت کردند.

با شمارش آرای مردم در انتخابات مشخص شد که از ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس؛ جبهه متحد اصولگرایان ۱۲۵ کرسی، جبهه پایداری انقلاب اسلامی ۸۲ کرسی، جبهه ایستادگی ۷۲ کرسی، حزب مردم سالاری ۲۱ کرسی، جبهه بصیرت و بیداری اسلامی ۶۴ کرسی، جبهه مردمی اصلاحات ۲۶ کرسی، صدای ملت ۲ کرسی را به دست آوردند، دو حزب دیگر جبهه توحید و عدالت و خانه کارگر از کسب کرسی ناکام ماندند. در این دوره علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر و حمیدرضا حاجی بابایی نواب رئیس مجلس بودند.

انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که حسن روحانی در سال ۹۲ به ریاست جمهوری رسیده بود. در این دوره چهار حزب اصلی وجود داشتند؛ حزب لیست امید با متحد کردن چند حزب اصلاح طلب مانند کارگزاران سازندگی، اتحاد ملت، مردم سالاری، ندای ایرانیان، بنیاد امید و اعتماد ملی به سر لیستی محمدرضا عارف، ائتلاف بزرگ اصولگرایان با متحد کردن جبهه پایداری انقلاب اسلامی، جامعتین، موتلفه اسلامی، رهپویان انقلاب اسلامی، جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و جبهه یکتا به ریاست غلامعلی حدادعادل، حزب اعتدال و توسعه به عنوان حزب حامی رئیس جمهور به دبیرکلی محمدباقر نوبخت و حزب چهارم متشکل از اقلیت های مذهبی در این دوره حاضر بودند. در این دوره نیز مانند دوره هشتم و نهم، علی لاریجانی رئیس مجلس بود. مسعود پزشکیان در هر چهار دوره به عنوان نائب رئیس اول، علی مطهری به عنوان نائب رئیس دوم در سال های اول و دوم و سوم، عبدالرضا مصری نائب رئیس دوم در سال چهارم مجلس فعالیت کردند.

انتخابات مجلس یازدهم در دو مرحله برگزار شد. مرحله اول در ۲ اسفند ۱۳۹۸ برگزار شد که تکلیف ۲۷۹ نفر مشخص شد و به مجلس راه یافتند. مجلس یازدهم تقریباً یک دست از اصولگرایان است. از ۲۹۰ نماینده مجلس قبل (مجلس دهم) ۲۴۸ نفر در انتخابات مجلس یازدهم نامزد شده بودند که بیشترشان یا رد صلاحیت شدند یا رای نیاوردند و تنها ۵۶ نماینده از دوره قبل به دوره فعلی راه یافتند.

بررسی‌ها از حضور ۵۸ فراکسیون در موضوعات مختلف در مجلس یازدهم حکایت دارد. علاوه بر ۲ فراکسیون اصلی، ۱۱ فراکسیون در موضوعات کلی و سیاسی، ۱۶ فراکسیون اقتصادی، ۹ فراکسیون اجتماعی، ۱۰ فراکسیون صنفی و ۱۰ فراکسیون فرهنگی در بهارستان شکل گرفته است.

فراکسیون انقلاب اسلامی، فراکسیون گام دوم و فراکسیون مستقلان ولایی، سه فراکسیون اصلی مجلس یازدهم رایزنی و مشورت‌های خود را برای انتخابات هیات رئیسه اجلاسیه سوم آغاز کرده‌اند. نایب رییس فراکسیون انقلاب اسلامی، از آغاز جلسات این فراکسیون به منظور بررسی سازوکار انتخابات هیات رئیسه، خبر داده است. بر اساس اعلام حجت‌الاسلام «سید محمدرضا میرتاج‌الدینی» گزینه فراکسیون برای ریاست مجلس همانند دو سال گذشته، محمدباقر قالیباف است.

«محمدعلی محسنی بندپی» سخنگوی فراکسیون مستقلان ولایی مجلس هم از جلسه یکشنبه گذشته (۲۵ اردیبهشت) مجمع عمومی این فراکسیون درباره نحوه ورود به انتخابات هیات رئیسه خبر داده و گفته است: فراکسیون برای نواب رئیس قوه مقننه کاندیدایی را معرفی نخواهد کرد اما برای دبیر و ناظر کاندیداهایی را مانند سال گذشته معرفی خواهیم کرد.

عدم وصول طرح های استیضاح نمایندگان علیه وزرای دولت رئیسی، رفتار اشرافی خانواده قالیباف در سفر به ترکیه و ماجرای سیسمونی ، ضعف عملکرد هیات رئیسه برای مدیریت مجلس، طرفداری قالیباف از دولت در جریان انتقادات به نحوه اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و ابهام ها و اتهام ها در خملکرد اقتصادی در زمان تصدی شهرداری تهران و ... از مهمترین متغیرهایی است که منتقدان قالیباف به تاثیرگذاری آنها بر سبد رای قالیباف در بهارستان امید بسته اند و فردا مشخص خواهد شد ، این متغیرهاچه میزان بر رای نمایندگان تاثیر خواهد گذاشت؟ آیا غافلگیریی در راه است یا باز در بر همان پاشنه مرسوم سیاست ایران خواهد چرخید و قالیباف باوجود همه پاشنه آشیل هایش ، صندلی ریاست را حفظ خواهد کرد؟