پاس‌کاری تقصیرات

روزنو :وضعیت عمومی ایران موضوع مورد چالش دولت و سیاسیون کشور است. از یک‌سو اعضای دولت و حامیان سیدابراهیم رئیسی تلاش می‌کنند که بگویند اوضاع تحت کنترل است و همه امور کشور به‌خوبی پیش می‌رود اما در همین حال مردم، منتقدان و حتی نمایندگان مجلس که بیشتر آنان اصولگرا هستند نظر دیگری دارند. به نظر می‌رسد در بازتعریف وضعیت عمومی کشور یک جناح‌بندی شکل‌گرفته که سعی می‌شود در سطح رسانه‌ها نیز وجود داشته باشد. حامیان دولت در رسانه‌های متعددی که در اختیار دارند مداوم تبلیغ می‌کنند که تصمیمات دولت به هنگام بوده و تأثیر مثبتی بر زندگی مردم دارد؛ اما درعین‌حال بسیاری با این نظر مخالف هستند و این نوع سخنان را تنها یک فرافکنی می‌دانند که پیش‌ازاین هم در دولت‌های دیگر سابقه داشته است. حالا حتی برخی از اصولگرایان هم رسماً می‌گویند دولت ضعیف است و حتی توانایی تشخیص وضعیت ملتهب جامعه ایران را هم ندارد.

جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد و کلات در مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ازجمله چهره‌های مشهور اصولگرایی است که در سال‌های گذشته منتقد سرسخت دولت حسن روحانی و برجام نیز بوده است. او حالا در توییتی رسماً دولت رئیسی را ناکارآمد توصیف کرده است. کریمی قدوسی در توییتی نوشت: «رئیس‌جمهور محترم فرمانده قرارگاه اقتصادی دولت آقای مخبر نشان داده از قدرت لازم و تدابیر ویژه برای اتخاذ تصمیم و هدایت و اجرا برخوردار نیست دلیل این ادعا فضای حاکم امروز بر جامعه است.»

این در حالی است که به‌تازگی مخبر معاون اول رئیس‌جمهوری در سخنانی مدعی شده: «خوشبختانه ما توانستیم مشکلات را مرتفع کنیم و سال گذشته با لطف مقام معظم رهبری و پیگیری‌های مستمر رئیس‌جمهور توانستیم ارز ۴۲۰۰تومانی برای کالاهای اساسی را تأمین کنیم.» در کنار این مسئولان دولت و رئیس‌جمهوری به‌طور مستمر تأکید دارند که می‌خواهند فقر مطلق را در کشور ریشه‌کن کنند. اواخر سال گذشته دستور رئیس‌جمهوری برای ریشه‌کن کردن فقر مطلق در کشور حاشیه‌های زیادی به همراه داشت و بسیاری در واکنش گفتند که رئیس‌جمهوری احتمالاً در جریان مشکلات مردم نیست. حالا نیز مقامات دولتی تأکید دارند که تصمیمات اخیر آنان قرار است باعث بهبود وضعیت معیشت مردم شود؛ اما بسیاری از فعالان اقتصادی و سیاسی ازجمله نمایندگان مجلس نظر دیگری دارند.

علی‌اصغر عنابستانی در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، با بیان اینکه دولت باید برای حذف ارز ترجیحی طبق قانون اقدام می‌کرد، گفت: «بر اساس آنچه ما در قانون بودجه 1401 مصوب کردیم قرار بود اگر دولت بخواهد روش پرداخت یارانه ارز ترجیحی را تغییر دهد باید در قالب کالابرگ انجام دهد و به‌گونه‌ای تدبیر کند که هیچ‌کدام از کالاهای اساسی به نسبت شهریورماه 1400 تغییر قیمت نداشته باشند و به‌هیچ‌وجه گران نشوند. متأسفانه دولت در اجرای این مصوبه تغییر ایجاد کرده و ضعیف عمل کرده است و باعث گران شدن کالاهای اساسی شده است و چنانچه برای این بخش یارانه هم پرداخت کند به هدف نخورده و مشکلی را حل نکرده و فقط موجب تورم عمومی‌خواهد شد. اتفاقاتی که در روزهای اخیر افتاده است به‌ویژه در مورد آرد صنف و صنعت که با قیمت آزاد عرضه شد موجب گران شدن برخی اقلام شده که با سیاست‌های مجلس همخوانی ندارد و دولت حق نداشت چنین اقدامی انجام دهد و حداقل باید ابتدا در یک بسته کامل حذف ارز ترجیحی را تکمیل کرده و با مردم در این رابطه صحبت می‌کرد و یارانه این بخش را به مردم تحویل می‌داد سپس قیمت‌ها را تعدیل می‌کرد.»

این نماینده مجلس به‌عنوان رئیس کمیته اشتغال و روابط کار کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، معتقد است که عملکرد ضعیف دولت در اجرای قانون بودجه باعث شده که هم قیمت نان و هم نهاده‌های دامی افزایش پیدا کند. این در حالی است که دولتی‌ها عوامل دیگری را عامل گرانی‌ها می‌دانند. ازجمله مخبر معاون اول رئیس‌جمهوری گفته: «برخی تحولات اقتصادی در جهان، رخدادهای بین‌المللی و جنگ اوکراین که تأمین‌کننده ۷٠درصد دانه‌های روغنی و ۳٠درصد غلات موردنیاز جهان است، باعث کمبود کالا و افزایش قیمت‌ها در سراسر جهان شده است.» اما برخلاف ادعای مخبر بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد کمبود کالاهایی مانند نان و آرد صنعتی حداقل در کشورهای همسایه با ایران مثل ترکیه، عراق و کشورهای عربی جنوب ایران وجود ندارد.

در این رابطه نیز محمدجواد عسکری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نظر متفاوتی دارد. او در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه دولت باید در شرایط فعلی به‌خوبی از تجربه گذشته بهره بگیرد، گفت: «متأسفانه در بحث آرد صنعتی و ماکارونی از این تجربه استفاده نشد و دولت تصمیم آنی در بحث آرد صنعتی و ماکارونی گرفت که آسیب‌هایی به همراه داشت. بر اساس مصوبه مجلس در بودجه قرار این بود که قیمت کالاها نسبت به شهریور سال ۱۴۰۰ افزایشی نداشته باشد که مجلس همچنان بر این موضع خود پافشاری دارد.»

این نشان می‌دهد که مجلس رسماً برخلاف دولت، معتقد است که کوتاهی و ناکارآمدی دولت باعث شده تا در ماه دوم سال جدید موجی تازه از گرانی‌ها در کشور شکل بگیرد.

وزرای ضعیف در همین حال بخشی از مجلس تأکید دارد که کابینه رئیسی ضعیف است و این ناشی از انتصاب‌های اشتباه رئیس‌جمهوری است. اشتباهی که تنها در موضوع وزرا نبوده بلکه در موضوع استانداران هم عیان شده است. جبار کوچکی نژاد عضو کمیسیون برنامه، بودجه مجلس گفته: «من معتقدم آقای رئیس‌جمهور چینش نیروهای خود را هم در هیات وزیران و هم استانداران هیات مدیره‌ای و شرکت سهامی ایجاد کرده است و چون این چینش را شرکت سهامی ایجاد کرده، به همین خاطر موفق نیست. خیلی از این‌هایی که الان هم منصوب هستند با سیاست‌های آقای رئیسی مخالف هستند و در خفا این بحث را مطرح می‌کنند.»

در فضای سیاسی اظهارات مختلفی وجود دارد مبنی بر این‌که بین نیروهای سیاسی و به‌خصوص اقتصادی دولت هماهنگی دیده نمی‌شود. اختلاف‌نظر اعضای تیم اقتصادی دولت حتی به عرصه عمومی هم رسیده و آنان گاهی در سخنان مختلف کاملاً در تضاد با یکدیگر سخن می‌گویند.

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ جبار کوچکی‌نژاد عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس گفته: «دولت بر اساس آنچه می‌گوید تلاش دارد تا در معیشت مردم بهبود ایجاد کند به این خاطر که آقای رئیسی وعده داده است که سفره مردم را رنگین کند، سفره‌ای که دولت روحانی جمع کرده بود و ایشان می‌خواست آن را دوباره پهن کند اما تا امروز نتوانست. قطعاً رئیس دولت دلش می‌خواهد این کار انجام شود اما اینکه نشده، معلوم می‌شود که وزرا ناکارآمد هستند و سیستم انتصاباتش ناقص است، معلوم است که استاندارهایش خیلی در باغ نیستند.»
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در ادامه با تأکید بر نقش استانداران در اجرا و پیشبرد برنامه‌های دولت، عنوان کرد: وقتی دولت رشد اقتصادی ۸درصد را در بودجه می‌بیند، استاندارها باید اقتصادی باشند و اقتصاد را بفهمند. استانداری که هیچ‌چیز سرش نمی‌شود خب معلوم است که نتیجه حاصل نمی‌شود. ما ۳۱استاندار داریم که اصل کار در دست آن‌هاست، از تولید و سیاست‌گذاری تا کنترل بازار و موارد دیگر همه در دست استانداران است، خب معلوم است که ناکارآمدی از استاندارها است و باید آقای رئیسی در رابطه با عزل استاندارهایی که فقط سیاسی منصوب کرده است و ناکارآمدی دارند، تصمیم بگیرد.

نقدهای آرام اصولگرایی

اما وضعیت به‌گونه‌ای است که حتی اصولگرایان هم نمی‌توانند سکوت کنند هرچند که تلاش دارند نقدهای خود به دولت را خیلی آرام بیان کنند و قبل از آن علیه هر منتقد دیگری بتازند. محمدکاظم انبارلویی از اصولگرایان در مشرق نیوز به همین‌گونه عمل کرده است. او ابتدا با حمله به همه منتقدان وضع موجود از آنان خواسته که سکوت کنند و بعد در چند بند توصیه‌های جدی به دولت درباره تصمیمات اقتصادی کرده است. توصیه‌های او حول محور تصمیمات کارشناسی در دولت و استفاده از نیروهای متخصص است. او همچنین درباره پرهیز از اختلاف و چندصدایی در دولت به رئیسی هشدار داده است. این توصیه‌های انبارلویی نشان می‌دهد که تحلیل‌ها و انتقادات از دولت درباره عدم تصمیمات کارشناسی و اختلاف در تیم اقتصادی دولت تا چه حد به واقعیت نزدیک است.

بااین‌حال مقامات مختلف دولت تأکید دارند که در مسیر درستی گام برداشته‌اند و هرچه مشکل در کشور است مربوط به تصمیمات غلط دولت گذشته است. علی بهادری جهرمی روز دوشنبه در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد گذشته اثری جز تورم فزاینده و فشار بیشتر به مردم ندارد.» وی با تأکید بر اینکه دولت مصمم به اصلاح نظام اقتصادی کشور از اقتصاد رانتی به اقتصاد مردمی و عدالت‌محور است، تصریح کرد: «اقتصاد کشور باید به مسیر صحیح بازگردد و فشار به مردم به‌ویژه اقشار ضعیف‌تر جبران شود.» سخنگو و رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت چندی پیش در برنامه «صف اول» شبکه خبر درباره برنامه دولت برای رفع مشکلات اقتصادی گفته بود «دولت ثابت‌ترین معضل اقتصادی کشور را تورم می‌داند که متأسفانه به یک بیماری مزمن تبدیل‌شده و تمرکز ویژه دولت هم کنترل تورم و ثبات اقتصادی است.»