ظریف کجاست؟

روز نو :چندي قبل محمدجواد ظريف در پاسخ به سوالي مبني بر اينکه آيا براي کابينه جديد دعوت شده‌ايد؟ گفت: «براي کابينه جديد دعوت شديم که دعا کنيم و همين کار را خواهيم کرد.» وزير خارجه دولت روحاني کجاست و چه مي‌کند؟ اين سوالي است که با توجه به آنچه در ماه‌هاي آخر سال 1400 و ماه‌هاي ابتدايي سال 1401 گذشت، مطرح مي‌شود. محمدجواد ظريف پس از پايان دولت سيزدهم چندان در محافل عمومي ظاهر نشد و سکوت پيشه کرد. نه ديگر در افطاري‌هايي که روحاني به همراه کابينه‌اش حضور دارند، مي‌رود و نه قبل از آن در عيد ديدني مسئولان دولت قبل ظاهر شد. تنها در مراسم ديدار کارگزاران نظام با رهبر انقلاب حضور داشت و در 14 فروردين در پيامي با تبريک حلول‌ ماه مبارک رمضان از مسلمانان خواست تا براي پايان دادن به جنگ و خونريزي و ايجاد تفاهم وهمدلي بيشتر در جهان با يکديگر متحد شوند. محمدجواد ظريف مرداد ماه سال 1392 به عنوان وزير امور خارجه از مجلس راي اعتماد گرفت و در دولت دوازدهم نيز به عنوان وزير امورخارجه مشغول به فعاليت شد، در اين مدت يک بار از وزارت استعفا داد که با عدم موافقت رئيس‌جمهور، دکتر حسن روحاني مواجه شد. وي در مذاکرات هسته‌اي از زمان مذاکرات با سه کشور اروپايي در تهران و توافق سعدآباد، در زمان رياست حسن روحاني بر دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي حضور داشت، و با روي کار آمدن دولت دکتر حسن روحاني، مسئول تيم مذاکره کننده ايران با کشور‌هاي 5+1 شد. بعد از امضاي توافق‌نامه برجام، بسياري در ايران او را اميرکبير زمان خواندند و برجام را با ملي شدن صنعت نفت و ظريف را با مصدق قياس کردند. او در طول مذاکرات بيش‌ترين ديدار‌ها و گفت‌وگو‌هاي دوجانبه را با جان کري وزير خارجه دولت اوباما داشت. پس از آن با روي کار آمدن ترامپ، برجام که با دولت دموکرات آمريکا مورد توافق واقع شده بود، با چالش روبه‌رو شد و ترامپ رئيس‌جمهور جمهوريخواه آمريکا به صورت يک جانبه از اين توافق بين‌المللي خارج شد و ايران را در معرض تحريم‌هاي جديدي قرار داد. در چنين شرايطي انتظار مي‌رفت تا ظريف به کمک اميرعبداللهيان وزير خارجه دولت سيزدهم بپردازد اما ظاهرا توافقي ميان ظريف و معاون خودش در دولت روحاني نبود و راه آنهاجدا شد.

هدف از بازگشت به دانشگاه

محمدجواد ظريف در 8 شهريور با پايان کارش در وزارت خارجه به عنوان استاد دانشگاه تهران به دانشگاه بازگشت. او سپس ويدئويي از دفترش در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران منتشر کرد. ظريف در اين ويدئو مي‌گويد که با دکتر محمدباقر قهرماني که 50سال قبل با وي در آمريکا هم‌اتاق بوده دوباره هم‌اتاق شده است. ظريف همچنين با اشاره به فضاي سبز پنجره اتاق کار در اين ويدئو مي‌گويد هم جايش خوب است هم دردسر ندارد و هم اينکه هر روز نبايد خون‌ دل خورد. البته پس از آن، محمد جواد ظريف براي دقايقي در کلاب هاوس از بازگشت به دانشگاه گفت؛ از فيلمي که براي دوستانش گرفته بود اما يکي از دوستانش با انتشار اين فيلم سبب شد همه مردم ايران شاهد دفتر کار جديد ظريف باشند. او از اين گفت که فرد مهم نيست و مهم خدمت به کشور است. او گفت شک ندارد که اين غبارها مي‌خوابند و مهم اين است که قدمي براي مردم برداشته شود. نکته قابل تامل آنجا بود که برخي حتي تمايل نداشتند ظريف به دانشگاه بازگردد مانند معاون آموزشي دانشگاه تهران جذب محمدجواد ظريف به عنوان عضو هيات علمي اين دانشگاه را منوط به تاييد وزارت علوم و ديگر مراجع ذيربط عنوان کرد. حسيني درباره موافقت اين دانشگاه با جذب محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه به عنوان عضو هيات علمي گفت: اين پرونده مربوط به 2-3 سال اخير بوده و هنوز نهايي نشده است؛ چرا که وزارت علوم و مراجع ديگر، بايد آن را تاييد کنند. بنابراين طبيعي است که ظريف نخواهد وارد حاشيه شود.

سکوت تا آرامش دلواپسان

در اذهان همگان هست که براي پيگيري برجام و مذاکرات هسته‌اي، چه انتقادات و فحاشي‌هايي نصيب ظريف کردند. انتشار فايل صوتي ظريف واضح‌ترين حرکت دلواپسان براي ممانعت از فعاليت و نقش‌آفريني ظريف در عرصه ديپلماسي بود که منجر به تشکيل پرونده براي وزير خارجه دولت روحاني شد. چندي قبل سخنگوي قوه قضائيه هم درخصوص تشکيل پرونده در مورد انتشار فايل صوتي ظريف گفت: «در اين مورد با اطلاعاتي که از اطلاعات سپاه ارسال شده پرونده‌اي تشکيل شده و با افراد زيادي صحبت شده اما هنوز پرونده به دادگاه ارسال نشده است.» 24 مهر سال گذشته هم نماينده تهران در مجلس شوراي اسلامي در نامه‌اي به رئيس مجلس از طرح شکايت خود از محمدجواد ظريف وزير سابق امور خارجه در کميسيون اصل نود خبر داد. علي خضريان عدم شناخت از تفاوت و اهميت تحريم‌ها، عدم فهم از دوره‌هاي مختلف تحريمي و علت پيروي اروپا از آمريکا، عدم تسلط به متن برجام در مورد بازگشت‌پذيري تحريم‌ها را از دلايل شکايت از ظريف عنوان کرده است.

قهر نکرده است

محمدجواد ظريف، وزير خارجه دولت قبل که در زمان انتخابات رياست جمهوري در آنتالياي ترکيه به سر مي‌برد، پس از بازگشت به ايران به دعوت ابراهيم رئيسي، به ديدار رئيس‌جمهور سيزدهم رفته بود تا نشان دهد همراه دولت است و هجمه‌ها و تخريب‌ها براي او ارزشي ندارد و مانند هميشه هدفي که دنبال مي‌کند منافع و مصالح ملي است. به نظر مي‌رسد دليل کم پيدايي ظريف را جلوگيري از متهم شدن به دخالت در تيم مذاکره کننده هسته‌اي دانست چراکه بخوبي مي‌داند يک اظهارنظر در اين حوزه سبب چالش‌هاي زيادي مي‌شود.