سه مسئله مهمی که احیای برجام به آن گره خورده است؟

روزنو:فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه در حال حاضر احیای برجام به مسائل دیگر ربط داده شده است، اضافه کرد: وضعیت جنگ در اوکراین و مسائل منطقه‌ای در خاورمیانه که با آن سروکار داریم و همچنین مواجهه ما با آمریکا، سه مسئله مهمی هستند که احیای برجام به آن گره خورده، در حالیکه تا چند وقت گذشته چنین وضعیتی وجود نداشت، به نوعی می‌توان گفت، فرصت طلایی برای احیای برجام از دست رفته است.

 مذاکرات وین بیش از یک ماه است که متوقف شده و دلایل چندی را برای این توقف ذکر می‌کنند، از جمله مهم‌ترین گره‌های ادامه مذاکرات به زعم اغلب کارشناسان و حتی مقامات کشورمان، بحث حذف نام سپاه از فهرست تروریستی آمریکا است. مساله‌ای که در آمریکا برای عملی کردن آن موانع بسیار است و مخالفان تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا دولت جو بایدن چنین امتیازی به ایران ندهد. سپاه از سال ۱۳۹۸ و در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ وارد فهرست سازمان‌های تروریستی شد.

 جاوید قربان اوغلی کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد سرنوشت مذاکرات اتمی وین به فرارو می‌گوید: به شخصه معتقدم هم آمریکا خواهان توافق است و هم در ایران تصمیمِ به دستیابی به توافق اتخاذ شده است. موانع موجود نیز در صورت برخورداری از اراده و اتخاذ تصمیمات سیاسی قابل حل هستند. البته باید اذعان کرد که از نظر داخلی هر دو کشور با مشکلات و موانعی رو به رو هستند و تندرو‌ها بهانه‌های لازم برای سنگ اندازی را در دست دارند. در آمریکا مساله انتخابات میان دوره‌ای در ماه نوامبر و خطر از دست دادن کرسی‌های دو مجلس توسط دموکرات‌ها و فشار لابی‌های اسرائیلی به بایدن و تیم مذاکره کننده آمریکایی بسیار جدی است.

وی افزود: در ایران هم برخی از تندرو‌ها بر این باورند که با توجه به مشغولیت و تمرکز آمریکا (و غرب) بر بحران اوکراین، می‌توان امتیازات بیشتری گرفت که به نظرم تصور صحیحی نیست. ضمن اینکه روسیه در شرایطی که در باتلاق اوکراین گرفتار شده، موافقِ توافق نیست، چون از نظر اقتصادی، موافقِ ورود نفت ایران به بازار‌های جهانی نیست ضمن اینکه از نظر سیاسی نیز این مساله (حصول توافق اتمی میان ایران و غرب) باعث رهایی و آسودگی خیالِ غرب و به خصوص آمریکا از یک بحران (معادله اتمی ایران) و تمرکز بیشتر بر بحران اوکراین می‌شود. با این همه، نقطه امیدوار کننده، اختیارات بسیار بالای راس حاکمیت و نیاز دو کشور به توافق است.

حشمت‌الله فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه در حال حاضر احیای برجام به مسائل دیگری مرتب شده است، گفت: وقفه‌ای که در مذاکرات ایجاد شد، موجبات آن را فراهم آورده که گفتگو‌های هسته‌ای به محاق رفته و به نوعی تعلیق شود، در حال حاضرسازوکار لازم برای رفع اختلافات بین ایران و آمریکا وجود ندارد و همین موضوع بر روی برجام سایه افکنده است.

وی افزود: این در حالی است که برای احیای برجام اراده سیاسی ایران و آمریکا لازم است، اما با توجه به وضعیت امروز، ایران به نوعی یک فرصت سوزی انجام داد، به طوریکه تا قبل از وقوع جنگ اوکراین، این اراده سیاسی برای احیای برجام وجود داشت، اما با آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، روسیه به عنوان اولین طرف این اراده سیاسی را از بین برد، در ادامه نیز با توجه به وضعیتی که جنگ به وجود آورد، عملا مذاکرات متوقف شد.

فلاحت‌پیشه اظهارداشت: در این رابطه سخنان چند روز گذشته پوتین در مورد اینکه اروپا نمی‌تواند گاز این کشور را بی خیال شود، نشان می‌دهد که پوتین خیالش از این بابت که ایران تهدیدی برای بازار گاز روسیه در اروپا باشد با توجه به ذخایری که در اختیار دارد، راحت است، به بیان دیگر روسیه ترمز مذاکرات را کشید، این درحالی است که گفتگو‌ها در شرایطی بود که می‌توانست توافق شکل بگیرد، اما فعلا همه چیز در تعلیق قرار دارد.

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر احیای برجام به مسائل دیگر ربط داده شده است، اضافه کرد: وضعیت جنگ در اوکراین و مسائل منطقه‌ای در خاورمیانه که با آن سروکار داریم و همچنین مواجهه ما با آمریکا، سه مسئله مهمی هستند که احیای برجام به آن گره خورده، در حالیکه تا چند وقت گذشته چنین وضعیتی وجود نداشت، به نوعی می‌توان گفت، فرصت طلایی برای احیای برجام از دست رفته است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: درچنین شرایطی عوامل آشوب‌زا از جمله مرتجعان عرب و سران رژیم صهیونیستی از وضعیت استفاده کرده و مدام در حال چوب لای چرخ گذاشتن برجام هستند، اما در این وسط این کشورمان است که بیشترین ضرر را می‌بیند، بنابراین با وجود این شرایط باید همچنان امیدوار بود که مذاکرات به نتیجه برسد تا کشورمان بتواند از منافع احیای برجام و رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود.

فلاحت‌پیشه با اشاره به اینکه در حال حاضر فرصت مذاکره مستقیم با آمریکا از دست رفته است، ادامه داد: بعد از ورود بایدن به کاخ سفید فرصت مناسبی برای مذاکره مستقیم شکل گرفت، اما این فرصت از دست رفت، در حال حاضر با توجه به تند شدن مواضع دو طرف علیه یکدیگر، دیگر فضا برای گفتگوی رو در رو تا حدود زیادی وجود ندارد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل بیان کرد: البته ذکر این نکته ضروری است که به منظور جلوگیری از تصاعد بحران در منطقه و سطح بین‌الملل احیای برجام یک ضرورت به شمار می‌رود، از سویی هرگونه خدشه به احیای برجام این فرصت را در اختیار عوامل آشوب‌زا از جمله رژیم صهیونیستی قرار می‌دهد، تا باز هم به اعمال خرابکارانه خود ادامه دهد، بنابراین امضای مجدد توافق هسته‌ای از اهمیت بسزایی برخوردار است.