از بالگرد سواری مسئولان تا انتصابات سوال برانگیز هلال احمر

اهداف هلال احمر
تلاش برای تسکین آلام بشری، کوشش در جهت برقراری دوستی و تفاهم مقابل و صلح پایدار میان ملت‌ها، حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها بدون در نظر گرفتن هیچگونه تبعیض میان آنها، تلاش برای تامین احترام انسان‌ها اهداف اصلی جمعیت هلال احمر را تشکیل می‌دهد.

به گزارش جامعه ۲۴ ، اداره امور جوانان جمعیت و توسعه مشارکت جوانان در تصمیم گیری‌ها و فعالیت‌های مربوط به آن‌ها و تربیت و آموزش جوانان به منظور آماده ساختن آنان در انجام خدمات امدادی و عام المنفعه اهداف خاص این جمعیت است. حمایت از آسیب دیدگان نظامی و غیر نظامی، آمادگی و پاسخ‌گویی به سوانح و کمک به بهبود بهداشت و سلامت جامعه، اصول هفتگانه نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر است.

عملکرد هلال احمر
در سال گذشته این جمعیت اقدامات بسیاری انجام داد و همزمان شاهد تغییرات گسترده‌ای هم در شورای عالی و هم در مدیریت آن بود.

با محدودیت و موانع موجود بر سر واردات واکسن کرونا این جمعیت بار اصلی واردات واکسن کرونا را بر عهده داشت و بیشترین دوز‌های این واکسن توسط هلال احمر وارد کشور شد. چنانکه مجموع واکسن‌های وارداتی کرونا توسط این نهاد به ۱۱۲ میلیون دوز رسید.

اگرچه در برخی مقاطع هلال احمر اختلافاتی با سازمان غذا و دارو به دلیل تأخیر در اعطای مجوز برای واردات داشتند با این حال کارنامه هلال احمر در این زمینه کاملا مثبت و نقطه درخشانی در تاریخ این جمعیت برای سال‌های سال خواهد بود.

این نهاد همچنین در زمینه واردات داروی بیماران خاص و توزیع آن نیز در سال ۱۴۰۰ کارنامه خوبی را به جا گذاشت.

مدیریت حوادث
مدیریت اتفاقات سیل و زلزله در برخی مناطق نیز در یک سال اخیر وضعیت بسیار بهتری نسبت به سال‌های قبل مانند زلزله کرمانشاه یا سیل‌های خوزستان و لرستان داشت. با این حال امدادرسانی در مناطق سیل زده جنوب با انتقاداتی مواجه شد؛ بالگرد سواری مسئولان کشوری با بالگرد‌های هلال احمر در این استان به جای امدادرسانی از جمله انتقاداتی بود که متوجه هلال احمر شد و به گفته برخی از فعالان اجتماعی، مسئولان به قدری به این مناطق رفتند که بالگرد‌های هلال احمر و پلیس به جای امدادرسانی، به تاکسی هوایی مسئولان برای جابه‌جایی وزیران و معاونان دولت در مناطق سیل زده تبدیل شده و از کار اصلی امدادرسانی عقب ماندند.

انبار‌های خالی هلال احمر
در سال‌های اخیر خالی بودن انبار‌های هلال احمر همواره مورد نگرانی مسئولان این سازمان و دیگر امدادگران آن بوده است، کریم همتی رئیس سابق هلال احمر در دوران مسئولیت خود یکی از موضوعات نگران‌کننده را شارژ نبودن انبار‌های این جمعیت می‌دانست و چندین بار دست یاری به سوی دولت دراز کرد.

این موضوع در مورد وضعیت بالگرد‌های هلال احمر نیز وجود دارد. این جمعیت قرار بود هشت بالگرد را از روسیه خریداری کرده و بر اساس قراردادی سایر بالگرد‌ها را نیز اورهال کند، اما این هشت بالگرد به دلیل کمبود بودجه و افزایش قیمت ارز به یک بالگرد تقلیل پیدا کرد.

چالش‌های بودجه‌ای هلال احمر در سال‌های گذشته وجود داشت و امسال نیز تشدید شد. در سال ۹۹ تقریباً بودجه مصوب هلال احمر حدود ۲ هزار میلیارد تومان بود که هزار و ۲۰۰ میلیارد آن تخصیص یافت و هلال احمر با وجود آن، دچار مشکلات مالی فراوانی شد. بودجه تخصیص داده شده در سال ۱۴۰۰، یک چهارم سال قبل از آن و ۵۰۰ میلیارد تومان بود، که این امر هم چالش‌های بسیار زیادی را برای جمعیت هلال احمر به وجود آورد.

منابع مالی هلال احمر به غیر از بودجه
به گزارش جامعه ۲۴ ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تغییرات وسیعی در ساختار، ماهیت و وظایف جمعیت به‌وجود آمد. نخستین تغییر اساسی ساختار جمعیت پس از انقلاب، تفکیک مراکز بهداشتی- درمانی از جمعیت بود.

بر اساس مصوبه دولت موقت، در اسفند ۱۳۵۷، کلیه موسسات درمانی و بهداشتی شامل ۲۲۴ بیمارستان، ۱۷۳ درمانگاه مستقل و مرکز اورژانس، ۷۷ اندرزگاه، ۱۵ مرکز مستقل انتقال خون و ۳۰ مرکز آموزش پرستاری، مامایی، بهیاری و پزشکی به همراه چندین پرورشگاه و خانه کودک، از جمعیت منفک و با حفظ مالکیت جمعیت به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت.

این مصوبه باعث تغییر سیاست‌های کلی جمعیت و توقف تمامی فعالیت‌های درمانی و حمایتی آن شد. همچنین بر پایه مصوبه‌های بعدی هیئت دولت، مراکز مختلف پژوهشی-حمایتی جمعیت به وزارت بهداری واگذار شدند و برخی از امکانات ترابری هوایی و دریایی از جمله هواپیما‌های جمعیت به سایر نهاد‌ها واگذار شد.

پس از این تغییرات، نخستین اساسنامه جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید. در دی‌ماه ۱۳۶۲ برابر ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، عنوان جمعیت، به «جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر پیدا کرد.

علی‌رغم انتقال این دارایی‌ها، این جمعیت دارایی‌هایی مانند کارخانجات دارویی و تجهیزات پزشکی و ... نیز دارد. ضمن اینکه دارای چندین بیمارستان و مراکز توانبخشی در ایران و ۱۶ بیمارستان و مراکز درمانی در خارج کشور است.

همچنین طبق اساسنامه این جمعیت، ۴۲ درصد از درآمد حاصل از حق‌الثبت اسناد رسمی، ۵۵ درصد از محل درآمد یک درصد کارمزد ثبت سفارشات، یک ریال از هر مراسله سفارشی و بیمه اعم از داخله و خارجه و مبلغ ۲ ریال از هر امانت پستی اعم از داخله وخارجه و مبلغ ۲ ریال و نیم از هر تلگراف اعم از داخله و خارجه که بوسیله الصاق تمبر خیریه از فرستندگان دریافت می‌شود.

اعانات، عواید و اموالی که در اجرای تصمیمات و مصوبات مراجع و سازمان‌های دولتی و شهری اختصاص به جمعیت اختصاص داده می‌شود و همچنین اعانات مردمی و کمک‌های خارجی اصلی منابع مالی این جمعیت را تشکیل می‌دهند. همچنین معادل یک درصد قیمت هر بلیط هواپیما و کشتی که از هر مسافر باید اخذ و به حساب جمعیت واریز شود.

از سوی دیگر کمک‌های دولت به منظور تامین منابع مالی کافی و تقویت و تحکیم نیروی جمعیت باید همه ساله، ردیف اعتباری به عنوان اعانه در بودجه کل کشور منظور شود. در تبصره‌ای نیز عنوان شده است که کمک‌های دولت که همه ساله در ردیف اعتباری به عنوان اعانه در بودجه کل کشور منظور می‌شود، باید طبق این اساسنامه و مقررات و ضوابط خاص جمعیت به مصرف برسد و دولت نیز موظف است که علاوه برمبلغ فوق در شئون مختلف، بذل مساعدت و همکاری لازم را با جمعیت بکند.

در ماده ۱۸ اساسنامه آمده است: دولت موظف است کلیه وجوهی را که به موجب قانون تحت عنوان جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران وصول می‌کند، به خزانه واریز و معادل آن ر‌ا در بودجه سال آینده به حساب جمعیت منظور دارد.

همچنین در ماده ۱۹ آن نیز تصریح شده است که کلیه اموال و دارایی‌ها واعتبارات جمعیت که از طریق عقود ناقله شرعی از قبیل وقف، صلح، هبه و امثال آن سابقاً و از این به بعد به تملک جمعیت در آمده و یا به وسیله جمعیت ایجاد و احداث شده است، کماکان در مالکیت جمعیت باقی مانده و کلیه مقررات و قوانینی که موجب تضییع حقوق شرعیه جمعیت شده باشد، لغو و بلااثر خواهد بود. این ماده یک تبصره دارد و و هلال احمر را از مسئولیت ادارات موسسات بهداشتی و درمانی معاف می‌کند اگرچه همچنان مالکیت این موسسات را در اختیار هلال احمر گذاشته است.

تغییر و تحولات مدیریتی
به گزارش جامعه ۲۴ ، هلال احمر سال ۱۴۰۰ را با مدیریت کریم همتی آغاز کرد، اما با پیرحسین کولیوند به پایان برد. اگرچه استعفای همتی از سوی امداد گران و اکثریت اعضای شورای عالی هلال احمر در مرحله اول پذیرفته نشد و آن‌ها راضی به رفتن یکی از موفق‌ترین روسای هلال احمر نبودند با این حال در پی لابی‌های گسترده برای حضور افراد غیر جمعیتی در رأس این نهاد، اکثریت اعضای شورای عالی هلال احمر، یک هلال احمری قدیمی و رئیس سابق سازمان اورژانس را که تحولات مثبتی را در دوران مدیریتی خود در اورژانس باقی گذاشته بود به عنوان رئیس جدید بزرگترین نهاد امدادی کشور انتخاب کرده و به رئیس جمهور معرفی کردند تا او نیز حکم او را امضا کند.

تا پیش از انتخاب کولیوند، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت لابی گسترده‌ای را آغاز کرده بود تا مسجدی به جای کولیوند انتخاب شود، حتی گفته شده بود که استعفای همتی نیز با فشار او رقم خورده بود. از سوی دیگر ابراهیم رئیسی و سایر تیم دولت نیز گزینه دیگری برای ریاست هلال احمر داشتند که اکثریت اعضای شورای عالی بازی آن‌ها را به هم ریختند.

پیش از این دولت دو عضو غیر مرتبط با هلال احمر را به شورای عالی هلال احمر فرستاده بود که این موضوع انتقادات گسترده‌ای را به وجود آورده بود.

اگرچه حضور کولیوند در رأس هلال احمر، امید برای تداوم راهی که با آمدن همتی در این جمعیت آغاز شده بود و همچنین تحولات مثبت دیگری را روشن کرد؛ با این حال انتصابات کولیوند در این سازمان انتقادات دیگری را دامن زد. از جمله این انتقادات انتصاب مسئول گردشگری بنیاد شهید و مسئول اردوی راهیان نور در هلال احمر بود که او هم، چون دو عضو منتسب دولت در شورای عالی کاملا بی ارتباط با اهداف و اقدامات هلال احمر بود.