نوسانات دلار از وین تا اربیل

روززنو :چهاراره‌استانبول این‌روزها به اتفاقات سیاسی بیشتر از همیشه واکنش نشان می‌دهد. طی روزهای اخیر دو اتفاق در حوزه سیاسی، مهم‌ترین بازارهای پایتخت از جمله بازار ارزهای بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده؛ یکی حمله موشکی به اربیل عراق و دیگری توقف مذاکرات وین. در حالی در هفته‌های اخیر و با زمزمه‌های به نتیجه رسیدن برجام، دلار روند کاهشی به خود گرفته و به کانال 25هزار تومان سقوط کرده بود که روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش، دلار با قیمت 26هزار و 400تومان روی میز معامله رفت؛ همچنین دلار در صرافی‌های بانکی 24هزار و 734تومان اعلام شد که نسبت به شنبه، 174تومان افزایش قیمت را تجربه کرده بود؛ البته دلار در بازار آزاد در شرایط نوسانی قرار داشت و در برخی از ساعات روز یکشنبه با قیمت 26هزار و 320هزار تومان معامله شد. هر چه بود، در مجموع قیمت‌ها در بازار افزایشی بود. بنا به گفته فعالان بازار، قیمت دلار در واکنش به اخباری که از مذاکرات وین می‌رسد، ‌چند روزی است که صعودی شده و در اولین روز هفته به کانال ۲۶هزار تومان صعود کرد. دیروز نیز دلار در این کانال معامله شد. برخی می‌گویند توافقی در کار نیست و قیمت دلار با همین موج می‌رود تا کانال‌های بالاتری را تجربه کند. این وضعیت البته که در بازار یورو نیز مشهود بود؛ در حالی دیروز قیمت خرید یورو ۲۷ هزار و ۱۲۰تومان و قیمت فروش آن ۲۷هزار و ۳۹۳تومان از سوی صرافی ملی اعلام شد که قیمت فروش آن نسبت به روز شنبه، ۳۵۹ تومان افزایش یافت. ناگفته نماند که در اولین نرخ اعلامی از سوی صرافی ملی قیمت خریدوفروش دلار به ترتیب ۲۴ هزار و ۵۰۱ تومان و ۲۴ هزار و ۷۴۷ تومان اعلام شد. همچنین، قیمت خرید یورو ۲۶هزار و ۹۱۰ تومان و قیمت فروش آن ۲۷ هزار و ۱۸۰تومان اعلام شد. که در نرخ‌های اعلامی بعدی از سوی این صرافی قیمت دلار کاهش و قیمت خرید یورو افزایش و قیمت فروش آن کاهش یافت. دیروز حتی تا ساعت تنظیم این خبر، نرخ دلار در بازار متشکل ۲۴هزار و ۶۵۳ تومان و نرخ یورو ۲۷هزار و ۲۷۰تومان اعلام شد. هر چه بود، روندی صعودی در بازار حاکم بود و از گفته‌های فعالان بازار این‌طور برمی‌آمد که تا مشخص نشدن وضعیت روابط بین‌المللی، اوضاع در بازار ارز همین‌طور نوسانی و رو به بالا خواهد بود. البته بر اساس گزارش‌های رسیده، این روند صعودی چندان هم پابرجا نبود و ترس در فضای بازار حاکم بود.

برخی از دست‌اندرکاران بازار در گفت‌وگو با رسانه‎‌ها از اتفاق جدیدی در این بازار خبر می‌دادند؛ یک فعال بازار دراین‌باره به اکوایران، گفت: «آمریکا به ایران پیشنهادی داده است که اجازه صادرات نفت به کشور را فراهم خواهد کرد. به گفته آن‌ها،‌ سناریوی پیشنهادی آمریکا به ایران، لغو تحریم‌ها با کاهش درصد غنی‌سازی، بدون توافق برجام است.» گفته می‌شود که این پیشنهاد برای خارج کردن روسیه از مدار توافق ارائه‌شده است. بر همین اساس، تزریق این باور به بازار موجب شد که معامله‌گران افزایشی کمی فعالیت خود را کاهش دهند و جای خود را به معامله گران بالافروش بدهند. به گفته برخی از دست‌اندرکاران بازار، روز گذشته تنها افرادی فروشنده بودند که در نرخ‌های پایین‌تر اقدام به خرید کرده بودند ولی به دنبال نگه‌داری ارز خریداری‌شده نبودند. به نظر می‌رسد این دسته از افراد کسانی هستند که به‌سرعت با نا امید شدن از جریان کوتاه‌مدت افزایشی از بازار خارج می‌شوند و به سود محدود خود قناعت می‌کنند. در واقع این دسته، معامله‌گران کم ریسکی هستند که بیشتر خود را با جریان روز اخبار تنظیم می‌کنند؛ اما این تمام ماجرای این‌روزهای بازار ارز نیست؛ دیگر از عواملی که گفته می‌شود روز یکشنبه موجب شد جو افزایشی بازار کاهش پیدا کند، هراس از برخوردهای امنیتی بود. برخی معامله‌گران تصور می‌کردند که بازارساز به‌راحتی اجازه رشد قیمت را پس از توقف مذاکرات وین را نخواهد داد. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی،‌ معامله‌گران در روزهای انتهایی سال با احتیاط بیشتری رفتار کنند و به‌راحتی در موقعیت خریدوفروش قرار نگیرند؛ اما بازار ارز فقط دستخوش این اتفاقات نبود؛ دیروز یک خبر مهم دیگر هم این بازار را درگیر نوسان کرد و موجی از هیجان به فضای بازار تزریق کرد. بر اساس اخبار منتشرشده از برخی منابع عراقی بامداد دیروز، صدای انفجارهای مهیب در شهر «اربیل» در منطقه کردستان عراق شنیده شد. همچنین دو مرکز آموزشی پیشرفته متعلق به موساد اسرائیل در اربیل در شمال عراق با موشک‌های بالستیک موردحمله قرار گرفتند. با توجه به توقف مذاکرات در وین و گمانه‌ها از حمله ایران به اسرائیل، سرمایه‌گذاران و فعالان بخش خصوصی نگران واکنش احتمالی بازارهای مالی به این واقعه بودند و البته این نگرانی همچنان ادامه دارد. رئیس اسبق کانون صرافان در ایران درباره وضعیت جدید بازار ارز در پی خبرهای رسیده از وضعیت روابط بین‌الملل به گسترش‌نیوز گفت: «مسائل سیاسی، جوسازی‌ها و مسائل واقعی و غیرواقعی مثل جنگ در واقعیت‌های اقتصادی تغییر ایجاد نمی‌کنند. واقعیت اقتصادی و جو ایجاد شده را باید جدا بررسی کرد. در بازار شرایط مشخص است. سرمایه و کالا از بین نمی‌رود. به‌طور مثال اگر ۱۰سیب داشته باشیم و ۱۰نفر هم ۱۰۰تومان داشته باشند، هر فرد می‌تواند یک سیب بخرد با جنگ‌ودعوا ۱۰۰تومان این افراد و سیب‌ها گم نمی‌شود. این جو بر فروش محصول تأثیر می‌گذارد. در زمان جنگ عرضه انجام نمی‌شود. از این لحاظ بر بازار تأثیرگذار است.» علی‌اصغر سمیعی در ادامه گفت: «حدود ۸۰درصد عرضه ارز در کشور ما توسط بانک مرکزی انجام می‌شود. در نتیجه به‌طور طبیعی این‌گونه رویدادها نمی‌تواند بر واقعیت‌های اقتصادی تأثیر بگذارد. واقعیت‌های اقتصادی را خود مدیران اقتصادی کشور با واقعی کردن نرخ ارز تنظیم می‌کنند. واقعی کردن نرخ ارز شرایط اقتصادی را امن می‌کند. در نتیجه آسیبی از وقایع روزمره نمی‌بینیم.»

وی افزود: «قیمت‌های واقعی و واحد امنیت ایجاد می‌کنند. زمانی که قیمت‌ها واقعی نباشند. کوچک‌ترین ساز مخالف ترس بر مردم حاکم کند. در این شرایط استرس صعود دلار از ۲۵هزار تومان به ۵۰هزار تومان برای مردم ایجاد می‌شود. قیمت‌های واقعی در کنار عرضه ۸۰درصدی ارز از سوی بانک مرکزی اقتصاد تأثیری نمی‌پذیرد. در شرایط فعلی قیمت‌ها واقعی نیستند.»

رئیس اسبق کانون صرافان در ادامه تأکید کرد: «در بازار هر فرد وظیفه‌ای دارد. دلال‌ها در بازار وظیفه کسب سود از بازار را دارند. با هر بهانه، خبر تائید شده یا تایید نشده؛ دلال‌ها خصوصاً دلال‌های بزرگ که توان ایجاد موج دارند، کسب سود می‌کنند. با ایجاد جو بازار را ملتهب می‌کنند. از سویی عدم تزریق به‌موقع و جمع‌کردن ارز، التهاب بازار را بیشتر می‌کند. با این التهاب بازار صعودی می‌شود و دلال‌ها سود می‌کنند. برخلاف این موضوع اگر از وین خبری پیرامون گفت‌وگوهای دوجانبه ایران با طرفین مذاکره منعکس شود، بازار نزولی می‌شود تا دلال‌ها با کسب سود دلار بخرند.»

سمیعی در پایان گفت: «این افراد طرفدار کفر، اسلام و آمریکا و ایران نیستند، تنها به فکر منافع خودشان هستند. برای خودشان رسالت کسب سود تعریف کرده‌اند. مشخص نیست این وظیفه چگونه تعریف‌شده است. بانک مرکزی با ۸۰درصد عرضه ارزی که در دست دارد، وظیفه مقابله با این جو را دارد. در زمان صعود و نزول مصنوعی بازار بانک مرکزی باید ورود کند. تلاطم یک تا دو درصد در روز قابل‌قبول است اما تلاطم بیشتر نشان‌گر دخالت افراد خاصی است». باید دید این ‌بار زور سیاست‌های بانک مرکزی بر وقایع خارجی تأثیرگذار بر نرخ ارزهای بین‌المللی می‌چربد؟