پایان «صیانت» و «جهاد تبیین» در بهارستان؟

روزنو :سخنان اخیر مقام معظم رهبری درباره فضای مجازی و جهاد تبیین تحرکاتی را در بین برخی مجلسیان موجب شده است. این احتمال که هر دو موضوع از دستور کار خارج شود، زیاد است. طرح صیانت از فضای مجازی که با چندین بار ویرایش و با وجود مخالفت‌های بسیار تا این لحظه همچنان با اصرار برخی نمایندگان در شرف تصویب بوده است و مصوبه معروف به «جهاد تبیین» مجلس با بودجه میلیاردی هم انتقادات بسیاری به همراه داشته است.

جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مخالف طرح صیانت، در توییتی در همین زمینه نوشته است: «فرمایشات مقام معظم رهبری، در جمع مجلس خبرگان (اگرچه فضای مجازی مشکلاتی دارد، ان‌شاءالله جناب آقای رئیسی و دوستان‌شان باید همت کنند و هرچه زودتر این مشکلات برطرف شود)؛ مسئولیت از دوش مجلس برداشته شد، ان‌شاءالله دولت دغدغه‌های مردم را برطرف کند»، این توییت به پایان طرح صیانت در بهارستان تعبیر شده است.
اینکه جریانی در مجلس دست از لجاجت خود بردارد و تن به اصلاح طرح صیانت با قبول لایحه‌ای از دولت بدهد مشخص نیست؛ زیرا آنها تأکید دارند هر‌آنچه اراده کنند، در‌نهایت انجام خواهند داد؛ اما طیفی دیگر از مجلسیان که تمایلی به رویارویی بیشتر با افکار عمومی ندارند و سخنان رهبری را هم مدنظر قرار داده‌اند، مطمئنا یا طرح را به صحن مجلس بازگردانده یا توپ را کاملا به زمین دولت خواهند انداخت؛ یعنی با حذف طرح صیانت منتظر لایحه‌ای جامع از سوی دولت خواهند نشست. به‌هر‌حال روند فعلی مجلس در قانون‌گذاری تصمیم‌سازی‌هایی هیجانی و به دور از کار کارشناسی دقیق است؛ مانند آنچه درباره جهاد تبیین رخ داده است.

«جهاد تبیین» موضوعی است که در ماه‌های اخیر در بیانات رهبری، بار‌ها مورد تأکید و اشاره قرار گرفته است و ابعاد مختلف آن توصیف شده است. رهبری در یکی از سخنرانی‌های خود در همین باره گفتند: «جهاد تبیین یک فریضه است. جهاد تبیین یک فریضه قطعی و یک فریضه فوری است و هر‌کسی که می‌تواند [باید اقدام کند] خطابی عمومی که همه افراد جامعه در جنگ رسانه‌ای دشمن علیه حقایق انقلاب اسلامی مردم ایران، مخاطب آن هستند و می‌توانند ایفای نقش کنند؛ اگرچه مسئولان در این زمینه وظایف سنگین‌تری بر دوش دارند». اما آنچه از سوی بهارستان‌نشینان تصویب شد، با خواست رهبری و نیاز جامعه متفاوت بود.

مقام معظم رهبری تصویب بودجه‌ای سنگین در مجلس شورای اسلامی برای جهاد تبیین را غلط و بی‌نتیجه خواندند و گفتند: «من با این شیوه برخورد با مسائل موافق نیستم و تجربه گذشته نیز نشان می‌دهد این بودجه‌ها غالبا هدر می‌رود». حزب مؤتلفه اسلامی درباره این موضوع پیش‌تر گفته بود: «ملت ما دوباره با قدرتی بیشتر در جنگ سایبری و جنگ شناختی با جهاد تبیین و روشنگری در برابر تحریف‌ها و تحلیل‌های وارونه به پیروزی درخشان خواهد رسید».

مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصاحت نظام هم گفت: «در شرایطی که بودجه ما با کسری چند‌صد هزار میلیاردی مواجه هست و دولت منابع کافی برای تأمین کارمندان خودش و مستمری بازنشستگان ناگزیر از پیش‌بینی اوراق مشارکت، برداشتن ارز ترجیحی و شیوه‌های دیگری است که همه تورم‌زا هست، اختصاص مبلغ کلانی به «جهاد تبیین» دقیقا ضد تبلیغ است».

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با انتقاد از تخصیص هزار میلیارد ریال از بودجه سال ۱۴۰۱ به «جهاد تبیین» گفت: «صداوسیما، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، حوزه‌های علمیه، ستادهای نماز جمعه، معاونت‌ها و واحدهای فرهنگی دستگاه‌های مختلف، بسیج، سپاه، رسانه‌های متعدد و خبرگزاری‌هایی که در اختیار دارند، همه از پول مردم تغذیه می‌شوند، هزاران نفر حقوق می‌گیرند و وظیفه اصلی آنها همین کارها است. دیگر احتیاج به دستگاه یا ساختار سازمانی تشکیلاتی جدید یا بودجه جدیدی نیست».

در‌این‌بین محمد‌جواد آذری‌جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات، نوشت: «رهبر معظم انقلاب - حفظه‌‌الله - اقدام مجلس در وضع بودجه هزار میلیارد تومانی برای «جهاد تبیین» را امری با «طبیعت غلط» خواندند.

واقعیت این بود که محل تأمین این اعتبار احتمالا از افزایش دودرصدی حق‌السهم اپراتورهای اینترنت است.
موضوعی که سال گذشته هم برخی نمایندگان تلاش داشتند تا با افزایش 10 درصدی حق‌السهم یک اپراتور و تخصیص مبلغ هزارو 500 میلیارد تومان به برخی سازمان‌ها مثل سازمان صداوسیما و سازمان تبلیغات اسلامی، اقدامات مشابهی را سازمان‌دهی کنند.

موضوعی که سال گذشته هم برخی نمایندگان تلاش داشتند تا با افزایش 10‌درصدی حق‌السهم یک اپراتور و تخصیص مبلغ هزارو 500 میلیارد تومان به برخی سازمان‌ها مثل سازمان صداوسیما و سازمان تبلیغات اسلامی، اقدامات مشابهی را سازمان‌دهی کنند. امیدوارم با تذکر امروز ایشان، مجلس با حذف مصوبه هزینه‌ای، مصوبه درآمدی تغییر حق‌السهم اپراتورها را -که باعث گرانی اینترنت می‌شود‌- هم اصلاح کند».

حال عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۱ درباره «بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر آنکه بودجه سنگین برای جهاد تبیین یک کار غلط است» گفته است: مجلس بودجه‌ای را که به جهاد تبیین اختصاص داده شده، حذف خواهد کرد.

شاید اگر انتقاد مقام رهبری به مصوبه جهاد تبیین نبود، با این سرعت تصمیم به حذف آن اتخاذ نمی‌شد و شاهد لجاجت برخی نمایندگان بر حفظ آن مانند آنچه در طرح صیانت رخ داده، بودیم؛ هرچند رهبری تعیین تکلیف فضای مجازی را از دولت خواستند که به نوعی انتقاد از رفتار مجلس در این مسئله هم هست. مدتی‌ است که طرح صیانت همچنان بلاتکلیف مانده و تندروها بر حفظ متن نهایی خود اصرار دارند و‌ مخالفان خواستار کنار‌گذاشتن طرح هستند. اینکه در نهایت در این زورآزمایی کدام‌یک موفق شوند، خیلی قابل پیش‌بینی نیست؛ اما عدول از سخنان رهبری آن‌هم زمانی که که ورود دولت برای تعیین تکلیف فضای مجازی را امر فرموده‌اند، نشانه خوبی نخواهد بود و طیفی از جریان اصولگرایی حاضر در مجلس اگر بخواهند همچنان بر حفظ موقعیت و خواست خود اصرار داشته باشند، دیگر فقط مقابل ۸۰ میلیون ایرانی قرار ندارند و از سخنان رهبری هم سرپیچی کرده‌اند.

البته نقش دولت هم برای ایفای نقش در بحث ساماندهی فضای مجازی بسیار مهم است که باید دید تا چه میزان توان هدایت این موضوع را برای به سرانجام رساندن با رضایت عمومی خواهد داشت. با توجه به فصل‌الخطاب‌بودن سخنان رهبری، باید منتظر ورود جدید دولت حداقل در موضوع فضای مجازی باشیم که این اتفاق به معنای پایان طرح صیانت در مجلس و شکست تندروها در این مسئله خواهد بود.