مذاکره کنندگان در وین جدی نیستند

روزنو :چهل و هفتمین اجلاس سران گروه جی هفت در دهکده ساحلی «کورن ‌وال» انگلیس برگزار شد. در این نشست سه‌روزه نخست‌وزیران و روسای جمهوری انگلیس، ایالات‌متحده، آلمان، فرانسه، ایتالیا، کانادا و ژاپن به‌عنوان اعضای اصلی حضور داشتند. در این دوره از نشست جی هفت موضوع ایران و مذاکرات احیای برجام در کنار موضوعاتی همچون بحران اوکراین و اقتصاد جهان بعد از کرونا در دستور نشست قرار داشت. در پایان این نشست وزیر خارجه انگلیس به ایران هشدار داد و گفت: «فرصت احیای برجام روبه اتمام است.» محمدصادق جوادی حصار روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل سیاسی به سؤالات ستاره صبح در رابطه با نوع طرح مسئله ایران و مذاکرات در این اجلاس، پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید.

هم‌زمان با اجلاس گروه هفت در لندن، نمایندگان آلمان و انگلیس مذاکرات وین را آخرین فرصت گفتگو برای ایران و طرفین برجام می‌دانند. اشاره غرب به عدم تکرار گفتگوها و لزوم رسیدن به توافق چه معنایی دارد؟

سخنانی که در حاشیه گفتگوها می‌آید، همواره تداعی‌کننده فشار است؛ یعنی پیام‌هایی رد و بد می‌شود که در حقیقت برای جامعه پیرامونی دو طرف است. طرفی که رسانه را در اختیار دارد، می‌خواهد به جامعه طرف مقابل پیام بدهد که نمایندگان شما منطقی صحبت نمی‌کنند و منطق گریز هستند، در مقابل این ما هستیم که به‌قاعده و سنجیده سخن می‌گوییم و مطالباتمان نیز منطقی است. اگر بخواهیم این موارد را در نظر بگیریم این‌ شعارها، دیپلماسی فشار و عوامل رسانه‌ای است که به طرف ایرانی فشار وارد می‌کند تا روح و روان مردم ایران را تحت تأثیر قرار دهد و از این طریق تیم مذاکره‌کننده زیر فشار افکار عمومی قرار بگیرد.

طرف غربی از هر فرصتی و از هر حضور سیاسی در فضای بین‌الملل استفاده می‌کند تا ضرورت رسیدن به توافق را برای طرف ایرانی یادآور کند. دستور جلسه نشست سران جی هفت یک نمونه از این مسئله است. آیا اصل مذاکره و رسیدن به توافق ازنظر ایران مورد اشکال است؟ آیا می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که دو طرف علاقه‌ای به حصول توافق ندارند؟

اصل سؤال این است که تعریف مذاکرات مسالمت‌آمیز از نگاه ما و از نگاه غربی‌ها چیست؟ آیا مفهوم مذاکره از نگاه غربی همان پذیرش شروط آن‌ها است یا منظور رسیدن به توافق بر اساس شروط طرفین است؟! باید دید الگوی مذاکره ازنظر غربی‌ها چیست؟! در زبان و ادب عرب مذاکره مصدر باب مفاعله است. این یادآوری ازاین‌رو است که امروز به آن گفتگوی دوطرفه گفته می‌شود. غربی‌ها در بسیاری از موارد یک‌طرفه گفتگو می‌کنند و می‌گویند که «ما می‌گوییم، شما بشنوید»، اما نام این‌ رویه دیگر مذاکره نیست. در مذاکرات برجامی در دو سال پایانی گفتگوها که به برجام در سال 94 منتهی شد ایران و غرب گفتگوهایی فشرده داشتند و از درون این گفتگوها معاهده‌ای بین ایران و پنج به علاوه یک حاصل شد که به امضای طرفین رسید. ولی طرف غربی برجام به تعهد خود عمل نکرد و درعین‌حال از ایران توقع داشت که به‌تمامی تعهدات خود عمل کند و درواقع نگاه یک‌طرفه در مذاکرات را در مرحله بعد از توافق عملی کردند. تا جایی که خودشان بارها اعلام کردند که ایران به تعهدات پایبندی نشان داده است.

در این دور از مذاکرات اطلاعات به‌صورت قطره‌چکانی منتشر می‌شود. به‌طور مثال طرف ایرانی در وین دو سند به طرف مقابل ارائه کرده، ولی افکار عمومی چیزی در مورد محتوای آن نمی‌دانند. نظر شما در مورد این سندها چیست؟

دلیل اینکه اطلاعاتی از جزئیات مذاکرات داده نمی‌شود این است که هنوز طرفین دستاوردی ندارند. منطقی نیست که گروهی وارد اتاق مذاکرات شوند و وقتی خارج شدند بگویند ما هیچ دستاوردی نداشتیم و نتیجه‌ای نگرفته‌ایم! این خود تداعی‌کننده ناتوانی خواهد بود. تیم مذاکره‌کننده ایرانی در حال ارزیابی هستند. به‌هرحال گفتگو آدابی دارد و باید با کسی گفتگو کنید و حرف بزنید که شیوه ورود و خروج او را به بحث بشناسید و در برابر انواع ترفند گفتگوی با او تسلط کامل داشته باشید و پاسخ‌های مناسب را به هجمه‌های طرف مقابل نیز داشته باشید تا در پایان گفتگو به دستاورد مطلوب برسید. به نظر من تیم ایرانی و اروپایی هنوز در حال ارزیابی یکدیگر هستند؛ اینکه چقدر می‌شود روی حرف، عمل، توانایی، هوش و ذکاوت تیم مقابل اشراف پیدا کرد و چقدر از این راه‌ها برای رسیدن به اهداف کمک گرفت. این موضوع جای بحث دارد و ما اکنون در این مرحله هستیم. به نظر من هنوز طرف‌های مذاکره دست‌گرمی باهم بازی می‌کنند و بازی جدی آن‌ها هنوز شروع نشده است.

با توجه به‌مرور چند دور مذاکره و نتایج حاصل از گفتگوها، آیا فضای مذاکرات را در مسیر رسیدن به توافقی قطعی می‌بینید یا خیر؟

احتمال رسیدن به توافق وجود دارد، ولی به نظر می‌رسد نمی‌توان در دور جدید مذاکرات به‌سرعت به نتیجه رسید و نیاز به زمان بیشتری است.