برجام دركشاكش ايران و غرب

روزنو :هفتمین دور مذاکرات وین در حالی به پایان رسید که طرفین بدون توافق وین را ترک کردند و بنا شده تا چهارشنبه هفته جاری پس از چند روز وقفه دوباره مذاکرات ازسرگرفته شود. این در حالی است که تیم مذاکره‌کننده ایران به‌ریاست علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزارت خارجه دو طرح پیشنهادی یکی درباره لغو همه تحریم‌ها و دومی درباره اقدامات ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی‌اش ارائه کرده‌است. طرف‌های باقیمانده در برجام طرح‌های پیشنهادی ایران را به ایالات متحده آمریکا داده‌اند که به‌طور غیرمستقیم و باواسطه اروپایی‌ها در حال مذاکره با ایران است. اما به اذعان برخی تحلیل‌گران بین‌المللی این همان نقطه‌ای است که موجب پایان زود هنگام دور هفتم مذاکرات وین شده و اروپایی‌ها را نسبت به‌رسیدن به توافقی زودهنگام مایوس ساخته‌است. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد ظاهرا دو طرف بر سر نحوه احیای برجام با هم توافق نظر ندارند. هرچند که علاوه بر دو سند پیشنهادی ایران ظاهرا سند سومی هم در کار است که به‌زودی به طرف‌های برجام داده می‌شود و ایران در این سند سوم درخواست خود مبنی بر ارائه ضمانت عدم خروج مجدد آمریکا از توافق هسته‌ای و راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها را در آن شرح داده‌است. این در شرایطی است که اروپایی‌ها درخواست‌های ایران در دو سند اولیه را حداکثری خوانده‌اند و گفته‌اند این سند‌ها عملا کنار گذاشتن همه توافق‌هایی‌است که دولت بایدن با رئیس جمهور قبلی ایران یعنی حسن روحانی انجام داده بود. در بیانیه‌ای که دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپا منتشر کرده‌اند آمده برخی تغییرات درخواستی ایران با برجام سازگاری ندارد و روشن نیست که چطور این شکاف قرار است در یک زمان‌بندی واقع‌بینانه از بین برود. با این حال بر خلاف طرفین اروپایی مذاکره که دور هفتم را نه‌چندان امیدوارکننده برای رسیدن به توافق قلمداد می‌کنند اما طرف ایرانی رویکرد خود را از موضع عزت و حق‌طلبی خوانده و باقری، رئیس تیم مذاکره‌کننده گفته پیشنهادی داده‌ایم که اروپایی‌ها نمی‌توانند رد کنند. در شرایطی که فضای جامعه متاثر از عدم ‌توافق اولیه در دور هفتم مذاکرات قرار دارد و قیمت ارز در همین جهت در نوسان است مشخص نیست که در نهایت مذاکرات احیای برجام چه نتیجه‌ای حاصل خواهد کرد. آنچه مسلم است خروجی مذاکرات وین در بازگشت طرفین به هتل کوبورگ دوگام‌ تحت عنوان توافق یا فروپاشی خواهدبود که هر کدام پیامدهای خاص خود را خواهد داشت.

آخرین وضعیت

یک مقام ارشد وزارت امورخارجه در خصوص آخرین وضعیت گفت‌وگو‌های وین اظهارداشت: این اولین دور از مذاکراتی بود که توسط دولت جدید جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شد و با درنظر داشتن بن‌بست‌های حل‌نشده در دور ششم، از پیش مشخص بود که قرار نیست در این دور از گفت‌وگوها به نتیجه نهایی رسید. با این وجود، دولت بر این عقیده بود که هیأت مذاکره‌کننده باید در این دور از گفت‌وگوها هم از منظر تخصصی و ترکیب نفرات و هم در زمینه متون و پیشنهادات با دست پر در وین حاضر شود، چراکه اولا هیات مذاکراتی اعزامی بنابر ماموریت برای دستیابی به یک توافق خوب عازم وین شده بودند و ثانیا پیش‌بینی می‌شد که برخی از طرف های مقابل ممکن است در این دور از گفت‌وگوها، جمهوری اسلامی ایران را به عدم جدیت و عدم ارائه پیشنهادات روشن متهم کند. دولت جدید اساسا با رویکردی عمل‌گرایانه و طراحی روشن وارد گفت‌وگوها شده و پیش از سفر هیأت به وین، پیشنهادهای ایران نهایی شده و برای ارائه به طرف مقابل آماده بود. وی گفت: لازم به تاکید است که متن پیشنهادی ایران مبتنی و براساس پیش‌نویس 6 دور قبل بوده و همان متن مبنا قرار گرفته و اصلاحات و پیشنهادهای مورد نظر ایران بر روی متن مشخص شده و ارائه گردیده‌اند. این پیشنهادها از آن‌جهت که کاملا منطبق بر برجام ارائه شده‌اند طبیعتا حداکثری نبوده و نیستند اما متاسفانه رویکرد طرف مقابل نسبت به تعهداتش حداقلی است. این مقام وزارت‌خارجه بیان کرد: تصور من این است که به‌ویژه طرف‌های اروپایی و همینطور آمریکا که مرتبا با این سه کشور در ارتباط است، انتظار آن را نداشتند که ایران در این مرحله با متنی کامل که هم در انطباق با برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت است و هم اصول مشترک گفت‌وگوهای ادوار پیشین را حفظ کرده، وارد مذاکرات شود. این مقام ارشد وزارت امورخارجه در خصوص محتوای سندهای ارائه شده بیان کرد: پیش‌نویس نخست که به موضوع رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه ایران می‌پردازد، دربرگیرنده تعهدات رفع تحریم‌ها از سوی آمریکاست. یکی از نکاتی که در گفت‌وگوها با طرف مقابل مورد تأکید قرار گرفته، این است که کلیه تحریم‌های وضع‌شده در چارچوب سیاست فشار حداکثری با هدف روشن از میان برداشتن برجام طراحی شده و از این رو تمام این تحریم‌ها با برجام در ارتباط هستند. سند دیگر نیز گام‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و کیفیت توقف گام‌های جبرانی، در صورت رفع تحریم‌ها را تشریح می‌کند. در این خصوص نیز تأکید شده است که تا زمانی که نحوه رفع تحریم‌ها روشن و اجرایی نشده، نمی‌توان از جمهوری اسلامی ایران انتظار داشت که گام‌های جبرانی خود را که نه یک اقدام اولیه، بلکه واکنشی به تحریم‌ها بوده‌اند، متوقف نماید.

پیشنهادهای ایران مبنای مذاکره

مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران از خواسته‌های خود در مسیر فعال‌سازی دوباره قرارداد هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و لغو تحریم‌ها عقب‌نشینی نخواهد کرد. علی باقری گفت: با توجه به این‌که این آمریکا بود که در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد، بنابراین واشنگتن باید گام نخست را بردارد. معاون سیاسی وزیر امورخارجه بیان کرد: پیشنهادهای ارائه شده از جانب تهران به گروه 4+1 در روند مذاکرات وین مستند و منطقی است و به‌همین‌دلیل می‌تواند مبنایی برای مذاکرات باشد. ایران در این مذاکرات برنامه‌های خود را در قالب دو متن پیشنهادی، یکی با موضوع لغو تحریم‌های ظالمانه وغیرقانونی و دیگری با موضوع هسته‌ای به طرف مقابل ارائه کرد. این پیشنهادها مبنایی برای مذاکره است و طرف مقابل باید پاسخ مستند به پیشنهادهای تیم ایران ارائه کند. وی ادامه داد: در صورت پذیرش دو پیشنهاد قبلی که به طرف مذاکره‌کننده ارائه شده‌است، ایران پیشنهاد سوم را نیز ارائه خواهد داد.

ابزارهای خود را داریم

یک مقام ارشد وزارت امورخارجه آمریکا مدعی شد ایالات متحده در حال تصمیم‌گیری است و برای جهانی که در آن بازگشتی به توافق هسته‌ای وجود ندارد، آماده می‌شود. وی سپس در ادامه تلاش برای انداختن توپ در زمین ایران و مقصر جلوه دادن آن، گفت: تاریخ از سرگیری برای ما بسیار کمتر از این اهمیت دارد که آیا ایران آماده بازگشت با یک نگرش جدی‌است یا خیر. تاکنون آنچه ما دیده‌ایم متأسفانه خلاف این را نشان می‌دهد. رسانه‌های آمریکایی‌ می‌گویند، در حالی که دولت بایدن هیچ احتمالی را رد نکرده، تأکید کرده‌است که همراه با شرکای خود در اروپا، تعدادی از آنچه این مقام «ابزار» خواند را در اختیار دارد تا در صورت امتناع ایران از پایبندی مجدد به توافق، به‌کار بگیرد. این‌ها شامل تحریم‌های اضافی ایالات متحده و همچنین اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی است که به عنوان بخشی از توافق اولیه لغو شده بودند.