توفق برجامی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک

روزنو :دوشنبه هشتم آذر همان موعد مقرر برای از سر گیری مذاکرات احیای برجام این بار در دور هفتم و احتمالا باز هم در هتل کوبورگ وین است. اما این بار با یک تغییر آن هم در تیم مذاکره کننده ایرانی که سید عباس عراقچی که طی دوره‌های گذشته این مذاکرات در دولت پیشن ریاست تیم مذاکره را بر عهده داشته جای خود را به علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جدید و رئیس تیم مذاکره کننده فعلی داده و قدر مسلم رویکرد ایران در مذاکرات نیز نسبت به دوره‌‌های قبلی تغییر کرده‌است؛ چیزی که از آن تحت عنوان عملگرایی یاد می‌شود. این در حالی است که غربی‌ها به خصوص تروئیکای اروپایی پیش از این بارها به لزوم تسریع در آغاز مذاکرات تاکید داشته‌اند و طرف ایرانی نیز در مقاطع مختلف از واژه «به زودی» استفاده کرده است. حال با نزدیک شدن به زمان مذاکرات برجامی پس از وقفه‌ای چند ماهه مشخص شده که «به زودی» ایرانیان ناظر به تاریخ دوشنبه 8 آذر یا همان 29 نوامبر بوده است. تاریخی که علی باقری۱۲ آبان‌ماه در توئیتی از آن خبر داده بود. حال که به روزهای مذاکره رسیده‌ایم تحلیل‌های مختلفی در خصوص چگونگی حضور در مذاکره و موفقیت احتمالی در آن و رسیدن به توافق مطرح می‌شود. اما آنچه مسلم است و در نظر تیم مذاکره کننده تغییر ناپذیر خواهد بود مساله رفع تحریم‌ها است. حال اینکه چندی پیش معاون سیاسی وزیرخارجه از لغو تحریم‌های موثر گفت؛ اما آنچه مسلم است ایران خواهان برداشته شدن همه تحریم‌ها است و در مذاکرات نیز این مهم را پی خواهدگرفت. این در حالی است که بسیاری بر این باورند که باید دید شرایط مذاکره چگونه پیش خواهدرفت، تروئیکای اروپایی چه مسائلی را مطرح خواهند کرد و در نهایت برداشت مشترک طرفین از توافق چگونه خواهدبود. گرچه به قرائت برخی این خود نقض غرض است که امروز در ایران مخالفان مذاکره و آنهایی که برجام را خیانت به کشور می‌دانستند و حتی در مجلس، آن‌را به آتش کشیدند اکنون موافق مذاکره شده‌اند و برای توافق با غربی‌ها راه مذاکره را در پیش گرفته‌اند. اما آنچه هست امروز همه برای موفقیت تیم مذاکره‌کننده دست به دعا هستند که شاید با توفیق در مذاکرات پیش‌رو تحریم‌های حداکثری علیه ایران برداشته شود و شرایط جامعه ایران نیز تغییر کند.

حضور در وین

روز گذشته بود که علی باقری رئیس‌ هیات مذاکره‌کننده ایران با 1+4 در صدر هیاتی برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام وارد وین پایتخت اتریش شد. مذاکراتی که به اذعان بسیاری از درون آن دوحالت بیرون خواهدآمد. حالت نخست؛ توافق میان اعضای برجام، لغو تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به توافق و حالت دوم شکست توافق و شیفت طرفین برجام به پلن B. این درحالی است که طی روزهای گذشته طرفین برجام نسبت به مذاکرات پیش رو مواضع و واکنش‌هایی از خود بروز داده‌اند. از تهدید آمریکایی‌ها در نشست شورای حکام تا ابراز نگرانی‌ همراه با امیدواری تروئیکای اروپایی نسبت به مذاکرات پیش‌رو. گرچه بر خلاف سایر طرف‌ها چین و روسیه طی چند وقت اخیر موضع ایران را تقویت کرده‌اند و از لزوم برداشته شدن تحریم‌ها بر علیه ایران سخن گفته‌اند. همین موضوع نیز باعث شده تا زمین بازی برجام برای احیای این توافق به جای یک کل واحد امروز شاهد دو طرف باشد یک طرف ایران، روسیه و چین و در طرف دیگر تروئیکای اروپایی به همراه آمریکایی که در برجام نیست اما تاثیرات خود را بر این توافق می‌گذارد. البته بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که احیای برجام ددر 6 دوره گذشته ممکن بود و توافقات حداقل در دوره ششم تا حد زیادی بدست آمده بود و صرفا تصمیم گیری اصلی در پایتخت‌ها مانده بود که با تغییر دولت در ایران و تغییر مواضع دولت جدید شرایط به نحو دیگری پیش رفت و تیم مذاکره کننده جدیدی با اهداف جدید زود بازده وارد وین شده‌اند. آنچه مسلم است تفاوت این دور از مذاکرات با شش دور گذشته در این مساله است که در این دور همه طرف‌های برجام می‌دانند که برای چه به وین آمده‌اند و از مطالبات یکدیگر خبر دارند. لذا فرصتی برای وقت تلف کردن و فرسایشی کردن مذاکرات ندارند. یا قرار بر این است که در مذاکرات دور هفتم احیای برجام توافقاتی حاصل شود که بر مبنای ساز و کار مشخص و مطالبات طرفین این مهم به انجام خواهد رسید. یا اینکه تروئیکای اروپا و آمریکایی‌ها بنای خود را بر عدم توافق و ادعاهای زیاده‌خواهانه گذاشته‌اند که مسلما نتیجه‌ای در برنداشته و توافقی نیز شکل نخواهد گرفت. هر آنچه هست در مذاکرات 8 آذر و روزهای پس از آن مشخص خواهد شد که به احیای برجام سلام یا با توافق 2015 خداحافظی خواهیم کرد. باید دید در اولین مذاکرات برجامی در دولت ابراهیم رئیسی چه اتفاقی رخ خواهد داد.

برای انجام توافق جدی هستیم

وزیر امورخارجه کشورمان با بیان اینکه در طول یکصد روز گذشته بحث برجام، مذاکرات وین و تعامل و همکاری در راستای حقوق و منافع ملت ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی به صورت جدی مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشور قرار گرفته است، اظهار داشت: از هفته جاری گفت‌وگو‌های وین را کلید خواهیم زد. در همین چارچوب در هفته‌های گذشته معاون من آقای باقری به پایتخت برخی از کشور‌های اروپایی، مسکو و همچنین سفر‌هایی به کشور‌های منطقه و همسایه داشته، ارتباط وبیناری با پکن برقرار کرده و در این راستا اقدامات و رایزنی‌هایی را به عمل آورده است. من نیز با وزرای خارجه کشور‌های عضو برجام گفت‌وگو‌های مفصلی داشته‌ام. حسین امیرعبداللهیان گفت: ما همه مقدمات را برای رسیدن به یک توافق خوب و سریع فراهم کرده‌ایم. البته در صورتی که طرف‌های مقابل نیز به تعهدات کامل‌شان برگردند. ما به صراحت مواضع و مطالبات خودمان را در گفتگو‌هایی که داشته‌ایم اعلام کرده‌ایم. وی افزود: نظر صریح جمهوری اسلامی ایران این است که که باید در میز مذاکره حقوق و منافع ملت ایران تأمین شود و تحریم‌ها لغو شود. ما امیدواریم در مسیر گفت‌وگو‌های وین بتوانیم گام‌های اساسی و موفقیت آمیز رو به جلویی داشته باشیم. رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: قطعا دست جمهوری اسلامی ایران بسته نخواهد بود، گزینه‌های مختلفی در مقابل ما قرار دارد و ما از گزینه گفت‌وگو و مذاکره در وین کار را شروع می‌کنیم. ما در مذاکره و رسیدن به توافق جدی هستیم و امیدواریم طرف‌های مقابل نیز در عمل این جدیت را داشته باشد. امیرعبداللهیان اظهار کرد: ما به صراحت به طرف‌های مقابل گفته‌ایم که ما یک دولت عملگرا و نتیجه محور هستیم و امیدواریم که در میز مذاکرات وین چنین اتفاقی بیفتد.

اگر توافق نشود...

نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران با تکرار ادعاهای خصمانه واشنگتن و متحدان منطقه‌ای‌اش علیه ایران اظهار داشت: من نمی‌گویم که آنها عاشق برجام هستند اما اکنون این حقیقت را دریافته‌اند که جایگزین برجام این است که هیچ توافقی وجود نداشته باشد و یا اینکه آمریکا جزوی از آن نباشد، بدان معناست که ایران تعهدات هسته‌ای‌اش را کنار بگذارد و این به معنی توسعه برنامه هسته‌ای این کشور و رفتار تهاجمی‌تر ایران در منطقه است. بنابراین، من فکر می‌کنم که تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس معتقدند که بازگشت به برجام یک ضرورت است. رابرت مالی گفت: تمرکز ما روی دیپلماسی است، اینکه ببینیم می‌توانیم به توافق بازگردیم یا نه و سپس آن را مبنا قرار دهیم. اما اگر این اتفاق نیفتد و انتخاب ایران این باشد که به توافق بازنگردد واضح است که ما به سمت دیگر روش‌های دیپلماتیک یا غیره خواهیم رفت تا به برنامه هسته‌ای ایران رسیدگی کنیم. وی بیان کرد: ما بارها به صراحت گفته‌ایم که آماده بازگشت به توافق هستیم تا تحریم های ناسازگار با توافق را لغو کنیم. مالی ادامه داد: روسیه، چین، آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان همه در توافق هستیم. اکنون بیایید به توافق هسته‌ای بازگردیم و این کار را از طریق حل‌وفصل مسائل باقیمانده از ماه ژوئن انجام دهیم. اما باید عجله کنیم، چراکه زمان به نفع ما نیست. به ویژه باتوجه به سرعت توسعه برنامه هسته‌ای ایران ما زمان زیادی نداریم که بخواهیم نتیجه گیری کنیم ایران مسیر دیگری را در پیش گرفته است. این مقام ارشد آمریکایی درباره چگونگی انجام دور جدید مذاکرات وین نیز تصریح کرد: ما در یک هتل اقامت خواهیم داشت و باید صبر کنیم ببینیم که دیگران که با ایران بر سر میز صحبت می‌کنند چه چیزی گزارش می‌دهند. ما بارها به ایران گفته‌ایم که اگر خواهان حصول نتیجه و رسیدن هرچه سریعتر به نتیجه هستید بهتر است که رو در روی ما بنشینید.