دولت رئیسی، قبل از گفت‌وگوهای وین، رایزنی با اعراب را در دستور کار قرار داد
مذاکرات ایرانی-عربی برجام
روزنو :مشخصاً دولت این روزها با واقعیت اصلی موجود روبه‌رو شده است. دوران هیاهوی انتخاباتی و اثبات بهتر بودن‌ها، گذشته است و آنچه باقی‌مانده؛ تورمی افسارگسیخته، خزانه‌ای لبریز از ریال‌های زیراکس شده و بودجه‌ای متأثر از کسر، کمبود و اعداد منفی است.
روزنو :هم‌زمان با نزدیک‌تر شدنِ زمان مذاکرات هسته‌ای، بر تب‌وتاب طرف‌های مذاکره، به‌منظور آماده‌سازی هر چه بیشترِ شرایط به نفع خود، افزوده‌شده است. مقامات دستگاه دیپلماسی که از چندی پیش، رایزنی با برخی مقامات اروپایی و منطقه‌ای را آغاز کرده بودند؛ در چند روز اخیر، دیدار با برخی مسئولان کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس را نیز در دستور کار خود قرار داده‌اند. این در حالی است که پیشتر خبرهایی از تمایل برخی کشورهای عربی به رهبری عربستان برای لحاظ کردنِ نظر و خط‌مشی آنان در مذاکرات هسته‌ای منتشرشده بود. به نظر می‌رسد با وجود همه انتقادهای پیشین به دولت روحانی و همچنین رویکرد نمایشی دولت فعلی مبنی بر بی‌اهمیت بودنِ مسئله برجام، دولت رئیسی تمامیِ نیروی خود را برای دستیابی به نتایجی هرچند محدود از مذاکرات، متمرکز کرده است. مذاکره و رایزنی با دولت‌های عربی پیش از آغاز دوباره گفت‌وگوهای هسته‌ای و با وجود ادعاها و کارشکنی‌های آنان علیه ایران، شاهدی بر این ادعاست که رئیسی و امیر عبداللهیان ناامید از رویِ خوشِ طرف‌هایِ اصلی مذاکره، به آب‌باریکه‌هایی بی‌تأثیر و مسکن‌هایی لحظه‌ای، متوسل شده‌اند. این در شرایطی است که کشور در سخت‌ترین دورانِ اقتصادی خود به سر می‌برد، طرفین غربی هیچ عجله‌ای برای برداشتن فشار از روی ایران ندارند و دولت جدیدِ آمریکا نیز با خیالی آسوده در حال بهره‌گیری از تلاش‌های دونالد ترامپ علیه ایران است.
خبرگزاری رسمی کویت روز گذشته اعلام کرد که علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران، پس از سفری رسمی به کویت، با حمد ناصر المحمد الصباح، وزیر امور خارجه این کشور و وزیر مشاور دولت کویت در امور کابینه دیدار کرده است. به گزارش فارس، در ادامه این گزارش آمده است: «در این دیدار، روابط دوجانبه و مستحکم دو کشور دوست و نیز آخرین تحولات در صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی بررسی شد.
در همین ارتباط، خبرگزاری رسمی امارات (وام) روز چهارشنبه خبر داده بود که معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران با انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس دولت امارات دیدار و گفت‌و‌گو کرده و دو طرف روابط امارات عربی متحده و جمهوری اسلامی ایران را موردبررسی قرار داده‌اند. بر اساس این گزارش، دو طرف بر اهمیت توسعه این روابط بر اساس اصل حسن هم‌جواری و احترام متقابل در چارچوب منافع مشترک، اقدام در راستای ثبات و شکوفایی بیشتر در منطقه و همچنین توسعه روابط اقتصادی و تجاری تأکید کرده‌اند.
ایران اما همچنان بر لغو تمامی تحریم‌های آمریکا، تکیه دارد؛ امری که با وجود اظهارات و عکس‌العمل‌های واشنگتن و طرفین اروپایی، بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد. در همین زمینه علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران، روز پنجشنبه تأکید کرد که مذاکرات هسته‌ای در وین در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که تمام تحریم‌های آمریکا لغو شوند. باقری در مصاحبه با روزنامه ایندیپندنت، گفت: «لغو تمام تحریم‌های مربوط به برجام از جمله تحریم‌های اعمال شده ذیل چارچوب کمپینِ فشار حداکثری، شرط لازم برای موفقیت مذاکرات است.»
این البته تمام درخواست ایران نیست. ارائه تضمین برای عدم خروج از توافق، عدم اعمال تحریم‌های جدید و عدم بازگرداندن یا اعمال مجدد تحریم‌های قبلی از جمله شروط دیگر ایران در این زمینه است. باقری در این زمینه تأکید کرده است که رئیس‌جمهور بایدن باید به‌منظور خلاص کردن خود ازآنچه ما به‌عنوان سردرگمی سیاسی و دنبال کردن سیاست‌های شکست‌خورده و غیرانسانی دولت ترامپ می‌بینیم، تحریم‌ها را لغو کند.
اگرچه بعد از خروج یک‌باره آمریکا از برجام، داشتن دست بالا در برجام از سوی ایران تا مدتی مورد تأکید جامعه بین‌الملل و طرفین اروپایی نیز قرارگرفته بود، اما به‌مرور و با پیچیده شدن تعاملات ایران با آژانس بین‌المللی اتمی و همچنین افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران، این کارتِ برتر در دستان دیپلمات‌های ایرانی، اثر اولیه خود را از دست داد. در همین شرایط بود که دولت روحانی با درک شرایط جدید، به‌سرعت شروع دوباره مذاکرات را آغاز کرد، اما به دلیل نزدیک شدن به پایان عمر دولت عملاً از میزان قدرت چانه‌زنی تیم مذاکره‌کننده ایرانی کاسته شد. دولت رئیسی اما با تکیه بر اعتمادبه‌نفسی بالا، ناشی از به دست گرفتن قدرت اجرایی و تکمیل شدن پازل یک‌دست شدن قدرت سیاسی در ایران و همچنین با سابقه‌ای از کم‌اهمیت دانستنِ مذاکرات هسته‌ای، وقفه‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی در روند مذاکرات انجام‌شده ایجاد کرد؛ تأخیری که افزایش نرخ تورم و بدتر شدن وضعیت اقتصادی مردم، نتیجه چندماهه آن بوده است.
مشخصاً دولت این روزها با واقعیت اصلی موجود روبه‌رو شده است. دوران هیاهوی انتخاباتی و اثبات بهتر بودن‌ها، گذشته است و آنچه باقی‌مانده؛ تورمی افسارگسیخته، خزانه‌ای لبریز از ریال‌های زیراکس شده و بودجه‌ای متأثر از کسر، کمبود و اعداد منفی است. راه اما بازهم، همان است که بود؛ گشوده شدن درهای زنگارگرفته کشور به‌سوی اقتصاد جهانی و جاری شدن سرمایه‌گذاری خارجی بر زمین تف زده و خشکیده اقتصاد ایران؛ اتفاقی که گذر از آن، خواسته یا ناخواسته تنها از مسیری چون برجام خواهد گذشت.
این در شرایطی است که با وجود کاهش شدید هیاهوی ایجادشده از سوی کاخ سفید علیه ایران در زمان جو بایدن در مقایسه با دونالد ترامپ، از میزان فشارهای دولت آمریکا علیه ایران، کاسته نشده است. به گزارش خبرگزاری رویترز، آمریکا روز پنجشنبه تهدید کرد اگر ایران حاضر به همکاری بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشود، ماه بعد در جلسه آژانس با ایران مقابله کند. در بیانیه‌ای از آمریکا در جلسه شورای حکام آژانس آمده است: «اگر عدم همکاری ایران فوراً برطرف نشود، شورای حکام گزینه‌ای پیش رو نخواهد داشت مگر پیش از پایان سال جاری جلسه‌ای فوق‌العاده تشکیل دهد تا به این بحران بپردازد.»
بیانیه آمریکا درباره روابط ایران و آژانس در شورای حکام در پی این مطرح می‌شود که گروسی در بخشی از سخنان آغازینش در جلسه شورای حکام که روز چهارشنبه برگزار شد، گفت: «برخلاف توافقی که میان آژانس و ایران در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱ انجام شد، عدم دسترسی به سایت کرج به معنای این بوده است که احیای دیده‌بانی و نظارت در تمامی تأسیسات و محل‌های مرتبط با برجام نمی‌تواند به‌تمامی انجام شود. این موضوع به‌طورجدی بر توان آژانس بر تداوم وقوف بر فعالیت‌ها در این سایت که تا حد زیادی برای بازگشت به برجام ضروری دانسته شده، اثر می‌گذارد.»
