تعلل در احیای برجام به ضرر مردم است
روزنو :به نظر می‌رسد امیدواری بیشتری برای احیای مذاکرات برجامی در دولت جدید وجود دارد تا مسئله‌ای مثل پیوستن به FATF که چندان از سوی دولتمردان فعلی با روی خوش مواجه نشده است.
روزنو :با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی هنوز سیاست دیپلماتیک دولت در قبال مذاکره با آمریکا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بسیاری معتقدند برخلاف شعار‌های تندوتیز اصولگرایان در دوره مذاکرات برجامی دولت حسن روحانی، امروز دولت ابراهیم رئیسی نیز در نهایت پای میز مذاکره خواهد رفت. همچنین دولت جدید نیز تأکید می‌کند که قصد دارد به میز مذاکره بازگردد و مذاکرات برای توافق بر سر محدود کردن برنامه هسته‌ای خود را در ازای رفع تحریم‌ها، بار دیگر احیا کند. شهریورماه امسال نیز امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به نیویورک سفر کرد، اما این سفر هنوز مشخص نکرده که ایران چه زمانی و با چه رویکردی به احیای برجام خواهد پرداخت. یکی از ضرورت‌های دولت ایران برای بازگشت به برجام در شرایط کنونی، سنگینی بار تحریم‌های هسته‌ای بر دوش اقتصاد کشور است که بسیاری از مبادلات را با مشکل مواجه کرده است. از همین رو ایران دیگر نمی‌تواند به مواضعش در دوران تیم مذاکره‌کننده سعید جلیلی بازگردد. سیاست‌های سختگیرانه در قبال مذاکره با آمریکا طی دوره‌های مختلف فشار‌های اقتصادی شدیدی را بر ایران تحمیل کرده است و از این منظر دست دولت ابراهیم رئیسی برای مخالفت با مذاکرات باز نیست. درعین‌حال نپیوستن به کنوانسیون‌های جهانی FATF نیز مبادلات مالی و بانکی در ایران را با موانع بزرگی روبه‌رو کرده است. بااین‌حال پیوستن ایران به FATF همچنان با تعویق و تعلل مواجه است.
جواد امام، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با همدلی درباره سیاست دولت جدید در خصوص پیوستن به FATF می‌گوید: «به نظر می‌رسد اگر بخواهیم به لحاظ اقتصادی با دنیا تعامل داشته باشیم، باید FATF را بپذیریم و این مسئله اجتناب‌ناپذیر است. در شرایط کنونی هرچقدر که بر نپیوستن به FATF و عدم پذیرش این مقررات پافشاری کنیم، هزینه‌های سنگینی را به کشور تحمیل کرده‌ایم و هیچ نوع گشایشی به لحاظ اقتصادی در کشور شاهد نخواهیم بود؛ چراکه FATF به‌هرحال مقرراتی است که تمام سیستم‌های پولی و بانکی دنیا مکلف هستند آن را رعایت کنند و در حال حاضر در دنیا تنها ۳ کشور هستند که هنوز به FATF نپیوسته‌اند و یکی از این کشورها کره شمالی است. امروزه در سیستم داخلی کشور نیز مقرراتی وضع شده که ما نمی‌توانیم آزادانه هر پولی را به بانک‌ها واریز کنیم؛ همین مسئله در مورد مقررات بین‌المللی نیز باید صدق کند. حتی از نظر مبادلات تجاری که دولت در شانگهای بر آن مانور داد، نیز عملاً بدون پذیرفتن FATF نمی‌توان از مزایای اقتصادی تفاهمات بهره‌مند شد. به‌ویژه اینکه هرگونه تبادل اقتصادی از طریق بانک‌ها نیازمند پذیرش FATF است.»
مذاکرات برجامی در دولت جدید
به نظر می‌رسد امیدواری بیشتری برای احیای مذاکرات برجامی در دولت جدید وجود دارد تا مسئله‌ای مثل پیوستن به FATF که چندان از سوی دولتمردان فعلی با روی خوش مواجه نشده است. جواد امام همچنین درباره پیش‌بینی سرانجام مذاکرات هسته‌ای در دولت جدید تصریح می‌کند: «دولت باید از تجربه تیم مذاکره‌کننده آقای روحانی و تجربیاتی که آقای ظریف به‌ویژه در خصوص روسیه داشت، استفاده کند. تجربیات تیم مذاکره‌کننده قبلی، در واقع هزینه‌ای است که کشور داده و سرمایه کشور محسوب می‌شود. این‌طور نیست که سرمایه کشور را به‌راحتی کنار بگذاریم بلکه باید از تجربیات گذشته استفاده کنیم. طبق تجربیات تیم مذاکره‌کننده آقای ظریف، ما هشدار‌هایی نسبت به برخی کارشکنی‌ها و مانع‌تراشی‌ها از سوی دولت روسیه داشتیم. به نظر می‌رسد که الان این مسئله هرچه بیشتر خود را نشان داده است. در واقع دولت روسیه منافع خود را دنبال می‌کند. علی‌القاعده ما اگر با آن شعار «نه شرقی؛ نه غربی» حرکت کنیم، نباید این‌طور می‌شد که در مقابل غرب بایستیم و به سمت شرق غش کنیم. امروز گرایش‌های سیاست خارجی کشور به شرق خیلی پررنگ شده است؛ درصورتی‌که اگر استقلال کشور را حفظ کنیم، هم می‌توانیم به غرب تعامل داشته باشیم و هم شرق و به هیچ‌یک نیز وابسته نباشیم.»
او می‌افزاید: «امروز با روی کار آمدن دولت آقای رئیسی امیدواریم که گشایش‌هایی ایجاد شود و بتوانیم از سرمایه‌ها و دستاورد‌هایی که در دولت‌ها به‌دست‌آمده، استفاده کنیم. به‌هرحال این سرمایه‌ها متعلق به نظام سیاسی است. البته حرف‌هایی که تاکنون از دولت شنیدیم دوگانه است و خیلی تصویر روشنی را از برنامه دولت برای مذاکرات با آمریکا نشان نمی‌دهد. عملاً توپی که در زمین امریکا انداخته شد و با نوع تصمیم‌گیری‌هایی که با تأخیر زمانی همراه شد، خسارت‌ها متوجه ایران می‌شود.
احیای برجام نیز به‌هرحال زمانی دارد و اگر از آن زمان‌بندی دور شویم، عملاً کارایی خود را از دست خواهد داد. درصورتی‌که برجام یک فرصت است و ما باید از این فرصت استفاده کنیم و اگر نتوانیم از این فرصت استفاده کنیم، مشکلاتی که امروز پیش روی کشور است و تنگنا‌هایی که برای دولتمردان و جامعه ایجاد شده است، ادامه خواهد داشت. وضعیت اقتصادی مردم در شرایط کنونی به‌شدت با مشکل مواجه است و وضعیت خیلی اسفباری را شاهد هستیم. این مسئله کار را برای دولت سخت خواهد کرد. ما باید هرچه سریع‌تر تکلیف خود را با برجام روشن کنیم.»
شرایط طرف آمریکایی در برجام ۱۴۰۰
جواد امام با اشاره به عدم سازش‌پذیری در مذاکرات تصریح می‌کند: «ایران قرار نیست برای برقراری مراودات تسلیم غرب باشد. ما نیز منافع خود را در نظر خواهیم گرفت و باید این مسئله را دنبال کنیم. خوشبختانه فعالان سیاسی که در دولت آقای روحانی مذاکره را مردود می‌دانستند، امروز اصل مذاکره را تائید می‌کنند. ما که نمی‌توانیم خود را از سیدالشهدا جلوتر ببینیم. سیدالشهدا در روز عاشورا، توصیه به مذاکره با شمر کرده است. قرار بر این نبوده است که ایشان تسلیم شمر شوند.
ما با عزت به دنبال منافع کشور و مردم هستیم و امروز چوب مخالفتهای کورکورانه را می‌خوریم که عده‌ای در خصوص ایجاد ارتباط با کشور‌های دنیا داشتند. امروز مذاکره با آمریکا جزو نیاز‌های کشور است و مسئولان و دولت ما باید این آگاهی را داشته باشند و هرچه زودتر سر میز مذاکره بنشینند و با حفظ اقتدار و عزت ایران منافع ایران را تأمین کنند. مذاکره و خروج از بن‌بست در شرایط فعلی اجتناب‌ناپذیر است و در غیر این صورت به‌ویژه در حوزه اقتصادی ما با مشکلات سخت‌تری مواجه خواهیم شد.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه می‌دهد: «ازآنجاکه ترامپ از برجام خارج شده است، ما از این ابزار می‌توانیم برای کشاندن طرف مقابل به میز مذاکره به‌عنوان طرفی که ابتکار عمل را به دست می‌گیرد، استفاده کنیم. امروز آن‌ها پذیرفته‌اند که مجدد پای میز مذاکره بیایند و این برگ برنده ما است، اما نظر نظام جمهوری اسلامی ایران این است که کل تحریم‌ها باید برداشته شود تا طرف ایرانی پای میز مذاکره بنشیند.
درصورتی‌که طرف آمریکایی فقط قائل به برداشتن تحریم‌های مربوط به موضوع هسته‌ای است. اگر جمهوری اسلامی ایران بر این خواسته پافشاری کند، غیرازاینکه زمان را از دست بدهیم، سود دیگری حاصل نمی‌شود.» ئجواد امام با اشاره به اینکه «آقای رئیسی بنا دارد که از افرادی مثل آقای عراقچی در مذاکرات هسته‌ای استفاده کند»، می‌گوید: «به اعتقاد من این اتفاق را باید به فال نیک گرفت. به‌هرحال آقای عراقچی نیز در مذاکرات دولت پیشین حضور داشته و هم تجربیات لازم را دارد، اما من فکر می‌کنم خوب بود که دولت کنونی از چهره‌هایی مثل آقای ظریف نیز استفاده می‌کرد. چراکه بحث جناح و دولت مطرح نیست؛ بلکه بحث بر سر منابع و سرمایه‌های کشور است که باید از آن برای گرفتن بهترین نتیجه استفاده کنیم. اگر چهره‌هایی مثل آقای جلیلی در بحث مذاکرات دولت ابراهیم رئیسی مورداستفاده قرار بگیرند، با توجه به سابقه و پیشینه عملکردی که دارند، احتمالاً موفق نخواهند بود. این مسئله به دوره‌ای بازمی‌گردد که پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل رفته بود. اگر آن‌ها نگاه درستی به بحث مذاکرات هسته‌ای داشتند، نباید اجازه می‌دادند پرونده ما به شورای امنیت برود تا ما شاهد این‌همه فشار اقتصادی و سیاسی بر کشور نباشیم.»
هرچه هست تعلل دولت رئیسی برای شروع مذاکرات شرایط احیای برجام را نه‌تنها بهبود نخواهد بخشید، بلکه ممکن است طرف مقابل نیز به مقابله‌به‌مثل بازدارد. روابط دیپلماتیک دولت روحانی در شرایطی که وضعیت معیشتی به‌شدت با مشکل مواجه شده، به ضرر مردم خواهد بود.
از طرفی که دوره نهایی در دولت روحانی در وین تا گام‌های آخر پیش رفته بود و به تأکید مکرر نمایندگان ایران و سایر کشورها، موضوع برجام پیگیری شده بود تا جایی که بسیاری گمانه‌زنی می‌کردند که دولت رئیسی بعد از ورود و با برگزاری چند جلسه می‌تواند به‌سادگی گام آخر را بردارد. در چنین شرایطی دولت باید بتواند هرچه زودتر سیاست خود را در قبال این مسئله مهم تعیین کند.
