از دلواپسان تا بورس و پالرمو در دوره رئيسی

روز نو :پرونده دولــت روحانی بعد از 8 سال فراز و نشیب بالاخره بسته شد. روحانی دولتی را تحویل گرفت که در سال 1392 مردم از آن استقبال باشکوهی کردند، اما قطعا خود روحانی هم متوجه شد که در هنگام مراسم تنفیذ و تحویل پاستور به ابراهیم رئیسی مردم چندان ناراحت از رفتنش نبودند و او را مقصر مشکلات سال‌های 1396 تا 1400 می‌دانند، اما اگر منصفانه به این مساله نگاه کنیم، آیا می‌توانیم روحانی را مقصر همه مشکلات کشور بدانیم؟ آیا کرونا و سیل و زلزله را روحانی می‌توانست پیش بینی کند؟ قطعا تاریخ واقعیت‌های دولت روحانی را در سال‌های آینده مشخص خواهد کرد و روسیاهی آن می‌ماند برای کسانی که نمی خواستند متوجه شوند که رئیس‌جمهور نمی‌تواند در همه مسائل نفوذ داشته باشد، اما در آن سمت هم باید ببینیم، با وجود تمام مشکلات اقتصادی، تحریم و... آیا ابراهیم رئیسی توان حل مشکلات کشور را دارد و یا شاید شاه کلید رئیسی هم نتواند ایران را به سمت آبادی سوق دهد. در همین رابطه با غلامعلی رجایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

دولت روحانی در مجموع این 8 سال خود توانست با نمره قابل قبولی به کار خود پایان دهد؟

دولـــت روحـــانــــی بــه‌خصــوص در دوره دوم ریاست جمهـــوری‌اش با بدشانســـی‌های زیـــادی روبه‌رو شد. بخش عمده‌ای از ناکامی‌های روحانی به او ارتباط نداشت و مخالفان او بودند که با ناآرام کردن شرایط کشور برای دولت روحانی هزینه درست کردند. نمونه آن کسانی بودند که به سفارت عربستان و انگلستان حمله کردند و باعث شدند که دولت روحانی برای این فعالیت‌های افراط گرایانه هزینه‌های زیادی را بپردازد. خروج ترامپ از توافق نامه برجام در اصل تیر خلاصی بود که به دولت روحانی زده شد و کار را برای آنها سخت کرد. از دیدگاه من خروج ترامپ از برجام با ناکامی‌های دیگر روحانی در 4 سال اخیر اصلا قابل مقایسه نیست. دولت روحانی را باید به دو دسته دولت قبل از خروج ترامپ از برجام و دولت بعد از خروج ترامپ از برجام جدا کرد. اگر منصفانه بخواهیم دولت روحانی را قضاوت کنیم این دولت در 4 سال دومی که در پاستور حضور داشت، واقعا شرایط جنگی را تجربه کرد. نمونه آن ویروس کرونا است که نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا تاثیرات اقتصادی، سیاسی و فــرهنگی گذاشته و شــرایط را برای مــردم روز به روز سخت کرده است. کرونا، سیل، زلزله‌،خشکسالی و... هر کدام مانند یک جنــگ برای دولـــت روحانــی بود و زیرســاخت‌های کشور را به صــورت فعالانه‌ای تحت تاثیر قرار داد. یک مورد از این اتفاق‌هایی که نام بردم یک دولــت را به چـــالش می‌کشد، حال چه برسد به این همه اتفاق‌های مختلفی که دولت روحانی در 4 سال دوم خود روز به روز درگیر آن بود. تحریم در دولت روحانی بسیار تاثیرگذار بود و کشوری مانند ایران از فروش نفت خود درآمدهای زیادی را کسب می‌کند. حال شما در نظر بگیرید که روحانی چگونه بدون نفت کشور را اداره کرد؟

چرا دولت دوازدهم مجبور شد برای تامین کسری بودجه خود از بورس استفاده کند؟

دولت روحانـی با ورود به بورس که باعث شد به صورت حبـابی رشد کند، کسری بودجه خود را تا جــایی که امکان داشت تامین کرد که البته این مساله در نهایت باعث شد تا افراد زیادی که سال‌های سال تمام سرمایه‌های خود را جمع کرده بودند، در نهایت با پودر شدن اموالشان روبه‌رو شوند. از توده مردم ایران و کسانی که سرمایه‌های زیادی نداشتند، میلیون‌ها نفر در بورس اوراق بهادار ضرر کردند. این مردم کسانی بودند که سرمایه 20/30 ســال کــار کردن خود را در بورس گذاشته بودند و حال باید چه کنند؟ دولت اموال مردم را در بورس جمـع کرد و جاهایی که کمبــود بودجه داشت، هزینه کــرد. دولت با چاپ پول در کشــور باعث شد تا تورم در جامعــه افزایش پیدا کند و دلار به شــدت افزایش پیدا کند. دولــت با اتکا به جیب مردم توانست توفیقاتی را در حوزه اقتصادی به وجود بیاورد و البته اگر منصفانه هم بخواهیم بررسی کنیم دولت روحانی پشتوانه مالی را نداشت و مجبور شد برای تامین بودجه از جیب مردم در بورس و ... استفاده کند. نکته قابل توجه این است که در مواردی به اندازه‌ای شرایط دولت روحانی حاد بود که حتی مقام معظم رهبری به دولت اجازه دارد تا از صندوق توسعه ملی منابعی برداشت کنند.

قبول دارید که دولــت روحـانی کم تحرک بود و خیلی عملگرا نبود؟

روحانــی در دوره حضـــور تــرامـــپ با بدشـانسی‌های زیــادی روبه‌رو شــد و در نهایــت هـم نتوانست نمره قبولی را دریافت کند. البته این بی‌انصـافی کــه ما تمام مشـــکــلات کـشــور را فقــط برگردن دولت روحانی بینــدازیم. کـم تحــرکی خــود دکـتر روحانی مساله‌ای بــود که بسیار مشهود بود و ایشان بیشتر شبیه به یک رئــیس جمهور نشسته تا متحــرک و پر کار بود. کرونا درســـت است که شرایط را برای همه مسئولان و مخصوصا دولت روحانی سخت‌تر کرده بود، اما اینطور نبود که روحانی به مجلس برود و بودجه کشور را با خود نبرد. این رفتــار دولت باعث شد تا مجلـس بسیار از این مساله خشمگین شود و فاصله دولـت و مجلس را بیــش از پیــش بیشتــر کـنـد. یکی از کــارهای نادرسـت روحانــی ایــن بــود بابـت پرداخت 1 میلیون تومان پول نقـد بابت ویروس کرونا از مردم بهره دریافت کردند و این کار دولت بسیار زشت بود. دولت برای پرداخت 1 میلیون تومان هنوز از مردم سود دریافت می‌کند و بهتر است که در آینده این مبلغ بخشیده شود.

اصلاح‌طلبان در این 4 سال آینده باید چه کارهایی انجام دهند تا دوباره بتوانند با رای مردم به صحنه سیاست برگردند؟

وحــدت و بـــا هم بودن اصلاح‌طلبان و اعتدالیون این امیــد را در مــردم ایجـاد می‌کــند کـــه اینها با هــم هـــستند و نگــرانی‌هایـی که وجود دارد را برطــرف مـی‌کـند. بنابراین بایــد در چنـد مساله توافق کنیم که اصلاح‌طلبان اولا باید متحد باشند و نظام نیز در قبال اصلاح‌طلبان برخی کارها را انجام دهــد. اصــلاح‌طلبان همـین‌که به‌رغـــم تمـــام بی‌مهری‌های که در حقشان شــده در صحنــه بمــاننـد کــار مهمی انجام داده‌انــد، چراکه هیچ پرنــده‌ای با یک بـال حرکــت نـمــی‌کند و هیچ ماشینــی هم با یـک یا دو چرخ نمــی‌تواند به حرکت ادامه دهد.

فکـر می‌کــنیــد دولت رئــیسی می‌تواند ضعف‌های دولت روحانی را بپوشاند؟

دولت رئیسی می‌تــواند برخــی از نواقــص دولت روحانی را نداشته باشد و از اتفاق‌های گذشته درس عبــرت بگـیرد. مثلا یکی از نواقص دولت روحانی کم تفــاوتی آنهـا نسبت به خصــوصی ســازی بود که رئیسـی می‌تواند با رویه جدید این مسائــل را حل و فصل کند. ما دیدیـم که چه اتفاق‌های ناپسنـدی مـثلا در مساله هفــت تپــه اتفـاق افتاد که باعث شد قوه قضائیه به صورت مستقیم به این مساله ورود کند. دولت روحانی چرا درباره این مساله عکس‌العملی نشان نداد و نسبت به اینکه سرمایه‌های مردم را به یک عده داد، آنقدر بی‌تفاوت بود. از دیدگاه بنده در مواردی که این مشکلات وجود دارد، دولت رئیسی می‌تواند موفق عمل کند.

با توجه بــه اینکه ابـــراهیم رئـیسی با حاکمیت رابطــه بهتری دارد، می‌توانــد برخی مسائـل که روحانی امکان ورود به آنها را نـداشت، حل و فصل کند؟

ما بایـــد به انتظــار زمان بنشینیم تا زمان برخــی مسائل را روشن کند. به عنوان مثال همین مساله پالرمو را باید دید که رئیسی می‌تواند با گفت وگو حل و فصل کند. شایــد فقط کلیــد حل ایــن مشکـلات در دستـــان رئــیسی باشد. اگر این مساله حــل و فصل شــود، بــه روشنــی نشان مــی‌دهد که رئیســـی چه نفوذی در داخل کشور دارد، اما متاسفانه روحانی با وجود همه التماس‌ها نتوانست پرونده پالـــرمو را به نتیجه برساند. باید ببینیم که مجمع تشخیص مصلحت نظام چه عکس‌العملی نسبت به دولت روحانی نشان می‌دهد و اگر این مسالــه مهــم به نتیجه برسد قطعا نمـــره خـوبی را دولت رئیسی خواهد گـرفت. به نظر می‌آید که با یکدست شدن حاکمیت و کســـانی که رابطه بهتری در مجمــع تشخیص دارند این مســـاله راحت‌تر حل و فصل شود. قطعا دولت رئیسی مشکلات دولت روحانی را نخواهــد داشت و شرایط بهتری را در 4 در سال آینده کشور خواهیم داشت.

رابطه دولت رئیسی با مجلس یازدهم را چگونه پیش بینی می‌کنید؟

دولــت رئیسی قطعا با نمایندگان مجلس اختلافاتی خواهد داشــت و نمی‌تواند با آنها خیلی تعامل خوبی داشته باشد. لذا نباید عجله کرد و در انتظار آن بنشینیم که رئیسی چــه سیاستی را در مقابل با مجلس یازدهم خواهد داشت. نمونه آن مصوبه مجلس درباره فضای مجازی است که با مواضع ابراهیم رئیسی در قبل از انتخابات سازگاری ندارد. باید ببینیم که اگر رئیسی بخواهد با طرح صیانت از فضای مجازی مخالفت کند چه عکس‌العملی مجلس نشان خواهد داد. تجربه این 4 دهه انقلاب اسلامی نشان داده که اصولگرایان یا دیر توافق می‌کنند، یا اصلا توافقی نمی کنند. من این احتمال را می‌دهم که رئیسی در مقابل مجلس یازدهم با چالش‌های جدی روبه‌رو شود.

رئـیسی می‌تواند اقتصاد مردم ایران را با تغییرات جدی روبه‌رو کند؟

مساله رفــع تحریم‌هــا یکــی از مسائــل مهمی است کــه مــی‌تواند در اقتصاد کشور تاثیرگذار باشد و شــک نکنید که رفع تحریم‌ها می‌تواند باعث شود تا اقتصاد کشور بر روی ریل خود قرار گیرد. بنابراین دولت هیچ راهی ندارد تا توافق برجام را احیاء کند تا ایران بتواند از منابع مالی خود استفاده کند. اگر تحریم‌ها برداشته شود، بنادر و بانک‌های ما از تحریم رهایی پیدا خواهند کرد، اما اگر رئیسی نتواند تحریم‌ها را بردارد من تفاوت زیادی بین دولت رئیسی و روحانی نمی‌بینم و رئیسی هم نمی‌تواند برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور کاری کند.