گرد همایی بزرگ جامعه رادیولوژی در تهران / گلایه از بی مهری وزارت بهداشت

*سما زارع

17 آبان، مصادف با 8 نوامبر سالروز کشف پرتو ایکس، روز جهانی رادیولوژی نام گذاری شده است. به همیمن مناسبت روز جمعه  در هتل پارسیان استقلال تهران گردهمایی بزرگی از جامعه ی رادیولوژی ایران شکل گرفت. به مناسبتی که جهانی است اما در تقویم کشور ثبت نشده است.صد و بیست و یک سال پیش 8 نوامبر، رونتگن، فیزیکدان آلمانی حین کار با لوله کروکس ، اشعه ایکس را کشف کرد. اشعه ای نامرئی و ناشناخته که بعدها پایه تصویربرداری و مهمترین مجرای تشخیص بیماری ها گردید. علمی پایه گذاری شد که با گسترش چشمگیرش در مدالیته های مختلف تصویربرداری از پزشکی هسته ای گرفته تا MRI ، سی تی اسکن و رادیولوژی ، تحولی شگرف در عرصه تشخیص ایجاد کرد. و حتی از اثرات اشعه های یونیزان برای درمان بیماری ها هم استفاده شد که امروزه از آن به عنوان علم رادیوتراپی یاد می شود که چشم امید بسیاری از بیماران برای درمان تومورها و سرطان ها به آن دوخته شده است. اشعه ای که دو سر دارد هم به درمان سرطان ها همت می گمارد و هم در صورت استفاده غیرحرفه ای از آن باعث انواع سرطان ها خواهد شد. به دلیل همین حساسیت ، امروزه افرادی که برای کار با اشعه و تماس با بیماران در دانشگاه های علوم پزشکی تربیت می شوند ، باید مدیریت اشعه و حفاظت بیماران از اشعه خطرناک ایکس را همچنین به عهده بگیرند. و این تخصصی را می طلبد که تنها در دانشگاه های طراز اول کشور به افرادی با رتبه های خوب آموزش داده می شود . چراکه علاوه بر سروکار داشتن با جان بیماران ( که در تمام رشته های علوم پزشکی مشترک است.) همچنین حفاظت بیماران و خود، از اشعه را ، با تسلط بر علوم رادیوبیولوژی و فیزیک پرتوها باید بر عهده بگیرند.

رادیولوژیستها و رادیوتکنولوژیست ها  هر ساله جشنی بزرگ را به مناسبت سالروز کشف اشعه ایکس و روز جهانی رادیولوژی ترتیب می دهند و این گردهمایی بزرگی است که آنها را دور هم جمع می کند. جامعه بزرگی که امروز مورد بی مهری وزارت بهداشت قرار گرفته است. در جامعه رادیوتکنولوژیست ها خصوصا مشکلات پیچیده تر است. رادیوتکنولوژیستهایی که جمعیت آنها به نزدیکی بیست هزار نفر در کشور می رسد. افرادی که در عرصه تشخیص نقشی کلیدی دارند ، در معرض خطرات پرتو های یونیزان هستند و تخصص مدیریت اشعه و حفاظت در برابر آن را باید بلد باشند اما وقتی کفگیر وزارت بهداشت به ته دیگ می خورد اولین چیزی که با دور زدن قانون حذف می شود حق اشعه آنهاست که مصوب سال 68 مجلس شورای اسلامی بوده است.

 این روزها پرتوکاران مصرانه در تلاشند تا به مجلسیان ، دولت و وزارت بهداشت حقوق از دست رفته خود را یادآور شوند.و جشن روز رادیولوژی بهانه ای است تا انجمن علوم پرتونگاری ایران ، اعضای هیات مدیره های شعبه های استانی خود را از سراسر کشور دور هم جمع کند تا برای این معضلات چاره ای بیندیشند. قبل از شروع جشن آنها جلسه تشکیل دادند تا کارگروه های مختلفی برای پیگیری هر یک از مشکلاتشان تشکیل دهند. علاوه بر قانون حق اشعه که در برنامه دائمی قانون خدمات کشوری در حال حذف شدن است و در برنامه ششم توسعه هم قانون آن پیش بینی نشده است، مشکلات دیگری هم گریبان گیر آنهااست . 

از جمله رها شدن رشته تکنولوژی رادیولوژی بدون متولی و نهاد نظارتی که عواقب آن هرج و مرج در مراکز تصویربرداری و پرتوگیری های بیش از حد مجاز و غیر قانونی در کشور است که به دلیل تجویزهای لجام گسیخته ، بی رویه و بدون علت عکسبرداری برای بیماران رخ می دهد.

مراکز تصویربرداری دولتی به افراد غیرمتخصص در بخش خصوصی واگذار می شود که تابع هیچ قانونی نیستند و نظارتی بر آنها وجود ندارد. عدم نظارت تا جایی پیش می رود که فاجعه جبران ناپذیر و خطرناک ورود افراد غیرمرتبط با رشته رادیولوژی ، رادیوتراپی و پزشکی هسته ای ، به این مراکز رخ می دهد. افرادی که گاهی فیزیک خوانده اند گاهی ادبیات و گاهی مهندسی پرتو در دانشگاه آزاد غیرپزشکی!! و این جان بیماران است و پرتوگیری های کارشناسی نشده که قربانی سودجویی ها می شود.

پرتوکاران تنها یک نظام کارآمد نظارتی می خواهند یک نظام پرتونگاری که متولی امور آنها باشد و به این بی سامانی خطرناک سامان دهد .و جالب است که آنها حتی یک اداره امور پرتو هم در وزارت بهداشت ندارند!

با وجود پیشرفتهای سرسام آور علوم تصویربرداری و روش های جدیدی که در تصویربرداری پزشکی هر روز در دنیا رونمایی می شود هنوز ادامه تحصیل تخصصی برای رشته های تصویربرداری بالینی در کشور وجود ندارد!

در آزمونهای استخدامی که به ندرت برگزار می شود سهم رادیوتکنولوژیستها  در ردیف ها و ظرفیتهای استخدامی بین رشته های علوم پزشکی کمترین است که تنها در مقایسه با پرستاران نسبت 4 به 100 دارد!

با وجود اینکه امروزه رشته هایی نظیر پرستاری و علوم آزمایشگاهی جزء مشاغل سخت طبقه بندی می شوند اما هنوز ماندن رشته حساس تر رادیولوژی ، رادیوتراپی و پزشکی هسته ای در لیست مشاغل سخت در هاله ای از ابهام قرار دارد. که حتی پرداخت سختی کار در سایه ی حق اشعه ای که پرداخت نمی شود ، به راحتی نادیده گرفته می شود. چیزی که تنها دلسردی را به جامعه ی پرتلاش پرتونگاری کشور تزریق می کند.

و امروز این قشر به انزوا کشیده شده اما امیدوار، برای حل مشکلاتشان در کمال محجوبیت و عاذی از جنجال دور هم جمع شده اند تا آخرین راه کارهای قانونی را در کنار هم بررسی کنند.

آری امروز روز جهانی اشعه ی ایکس است!

*کارشناس رادیولوژی و عضو انجمن علوم پرتونگاری ایران